"Pasja Janowa" jest wcześniejsza od słynnej "Pasji Mateuszowej". Bach skomponował ją na Wielkanoc 1724 r., a wykonana została w lipskim kościele św. Mikołaja. Rok później kompozytor przygotował wykonanie w kościele św. Tomasza, dokonując w utworze licznych zmian. Kolejną wersję – niedokończoną – opracowywał w roku 1749.
"Pasja" jest gatunkiem specjalnym, przenoszącym muzykę i słuchaczy daleko poza sale koncertowe, w których dziś zazwyczaj jest wykonywana. Zabiera nas w istotę chrześcijaństwa, w protestancką liturgię, ale i w historię, wobec której dzieło indywidualnie stawia każdego słuchacza. "Pasja Chrystusa nie może być odgrywana słowami i udawaniem, ale samym prawdziwym życiem"- stwierdził Marcin Luter, a ta myśl ustawiła perspektywę dla niemieckiej muzyki ilustrującej mękę i śmierć Zbawiciela od XVI wieku. Towarzyszyła ona nabożeństwom Wielkiego Piątku już w średniowieczu, stopniowo stając się muzyczną kulminacją roku liturgicznego: wychodząc od monodii, rozwijała się w utwór polifoniczny, wzbogacony następnie luterańskimi chorałami i instrumentami, wreszcie i ariami – i w takiej właśnie formie przejął ją Johann Sebastian Bach.
Zawiera się tutaj esencja protestanckiej religijności: dosłowne śledzenie tekstu ewangelicznego, podawanego przez recytatywy Ewangelisty i towarzyszące mu kwestie Jezusa, Piłata i Piotra oraz okrzyki tłumu (tzw. turba), uzupełnione jest pietystycznymi rozważaniami zawartymi w ariach, stanowiącymi wypowiedź człowieka w obliczu męki Zbawiciela, oraz chorałami, będącymi modlitwą Kościoła, jednoczącymi całą kongregację. Dzieło zarazem dramatyczne, jak i kontemplacyjne. "Pasja" Bacha – rzecz stanowiąca o jakości naszego człowieczeństwa.
Program:
Jan Sebastian Bach Pasja wg św. Jana BWV 245
wyk. Anna Prohaska – sopran, Elisabeth Kulman – mezzosopran, Mark Padmore – tenor (Ewangelista), Andrew Staples – tenor, Peter Harvey – baryton (Chrystus), Krešimir Stražanac – bas-baryton, Andreas Burkhart – baryton (Piłat), Priska Eser – sopran (Dziewczyna), Q-Won Han – tenor (Służący), Christof Hartkopf – bas (Piotr), Vittorio Ghielmi – viola da gamba, Hanno Simons – wiolonczela, Evangelina Mascardi – lutnia, Lukas Maria Kuen – organy, Chór Radia Bawarskiego (przygotowanie: Michael Gläser), Orkiestra Symfoniczna Radia Bawarskiego, dyr. Herbert Blomstedt (Monachium, 24.03.2017)
(Koncert w ramach Dnia Specjalnego Europejskiej Unii Nadawców)
***
Na audycję "Filharmonia Dwójki" w niedzielę (9.04) w godz. 19.00-21.30 zaprasza Adam Suprynowicz.
bch
