"Ciało płynne". Filmy Barbary Hammer na Millenium Docs Against Gravity

Przez dekady kino nurtu głównego gumkowało obecność osób nieheteronormatywnych. Sprzeciwiała się temu m. in. Barbara Hammer. Pionierka kina queer i kina feministycznego, ikona i aktywistka jest jedną z bohaterek tegorocznej odsłony festiwalu Millennium Docs Against Gravity. 

Courtesy of the Estate of Barbara Hammer, New York and Electronic Arts Intermix (EAI), New York.

Foto: mat. prasowe/MDAG

Kim była Barbara Hammer?

Barbara Hammer w całej swojej twórczości stawiała pytania o kulturowe i społeczno-historyczne konstrukcje tożsamości lesbijskiej, płynność tożsamości seksualnej, tożsamość queer i obrazowała queerowe wspólnoty. W latach 70. XX wieku wprowadziła ciało oraz lesbijski akt i erotykę na ekran, tworząc na tamte czasy sztukę naprawdę wywrotową. Retrospektywę jej twórczości na MDAG przygotowały kuratorki: dra Krystyna Mazur i dra Gabriela Sitek.    

- W latach 70. ubiegłego, w Stanach Zjednoczonych mieliśmy do czynienia z drugą falą feminizmu. Hammer lubiła podkreślać, że w tym samym momencie odkryła feminizm, film i swoją lesbijskość, więc ciało automatycznie znalazło się w centrum jej zainteresowań, podobnie jak w przypadku innych artystek feministycznych z tego okresu - opowiada Krystyna Mazur. - W tym czasie pojawiła się m.in. słynna książka "Our Bodies, Ourselfs", która opowiadała o cielesności kobiet. Praktycznie każda kobieta miała tę publikację w domu i z niej uczyła się się swojego ciała.

Afirmacja nowej tożsamości

- Hammer robiła filmy z "materiału, który ją otaczał", bardzo często w grupie lesbijek i feministek, także ze swoimi partnerkami/kochankami. - To jest narracja pełna energii i radości, tak jakby Hammer ruszała na podbój świata. Nie ma w niej wiktymizacji, ale jest afirmacja nowej tożsamości, którą odkryła artystka. Po części było to związane z jej temperamentem: Hammer nie lubiła narzekać. I nie robiła tego nawet wtedy, gdy zachorowała na raka. Miała sposób mówienia o świecie, który odmawiał stawiania się w pozycji ofiary - dodaje rozmówczyni Weroniki Puszkar.

Posłuchaj

12:28 CZWÓRKA Czarno na zoltym - barbara hammer 12.05.2024.mp3 Retrospektywa filmów Barbary Hammer - rozmowa z kuratorkami Krystyną Mazur i Gabrielą Sitek (Czarno na żółtym/Czwórka) 

Jak Hollywood "wygumkowało" społeczność LGBT+?

Pełnometrażowy debiut Barbary Hammer to "Nitrofilmowe pocałunki" z 1992 roku. Wieloaspektowe dzieło o inkluzywnej reprezentacji osób nieheteronormatywnych opowiada  historię artystek i lesbijek tworzących na początku XX wieku: pisarki Willy Cather i piosenkarki Claire Waldoff.

- "Nitrofilmowe pocałunki" problematyzują przedstawienia osób LGBTQ+ w kulturze głównego nurtu i wskazują na to, jak kultura może być opresyjna. Ale uczą też krytycznego myślenia i krytycznego podejścia do tych obrazów - podkreśla Gabriela Sitek. - Odwołując się do kina głównego nurtu czy Kodeksu Haysa, który na całe dekady wymazał z historii filmu przedstawienia osób nieheteronormatywnych Barbara Hammer odnosiła się do homofobii i do rasizmu, czyli do tematów, które należy przepracować wspólnie w kulturze.

Sanctus and Other Films from the 1980's | barbarahammerfilms

"Sanctus" - podróż wgłąb ciała

W programie retrospektywy twórczości Barbary Hammer na festiwalu Millennium Docs Against Gravity znalazło się jej 12 filmów. Wśród nich m.im.:

• "Kochanka/Inna. Historia Claude Cahun i Marcel Moore"
• "Marie i ja"
• "Jane Brakhage"
• "Nieruchomy punkt"
• "Lesbijski wieloryb"

- Hammer interesowała się ludzkim ciałem, także od środka, co pokazuje "Sanctus", jeden z ważniejszych jej filmów - mówi Krystyna Mazur. - Na pomysł nakręcenia go reżyserka wpadła w Muzeum Fotografii i Filmu w Rochester, w którym natknęła się na puszki zawierające ruchome prześwietlenia RTG ludzkich ciał. To spektakularny powrót do kina atrakcji i niewinności w odbiorze sztuki filmowej, a także prawdziwy "danse macabre".

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez MDAG (@millenniumdocsagainstgravity)

21. Millennium Docs Against Gravity odbywa się w ośmiu miastach. To Warszawa, Wrocław, Gdynia, Poznań, Katowice, Łódź, Bydgoszcz i Lublin. Festiwal potrwa do 19 maja oraz online - od 21 maja do 3 czerwca. Patronem medialnym wydarzenia jest Polskie Radio.

Weronika Puszkar i kuratorki retrospektywy filmów Barbary Hammer: dra Gabriela Sitek i dra Krystyna Mazur - MDAG 2024.

Sprawdź też:

• "Chorzy z dwoma tornistrami". Małgorzata Imielska o filmie "Posłuchaj, co chcę Ci powiedzieć"
• "Nie jesteś sama". Dokument o Aborcyjnym Dream Teamie na MDAG

***

Tytuł audycji: Czarno na żółtym

Prowadzi: Weronika Puszkar

Goście: dra Krystyna Mazur, dra Gabriela Sitek (kuratorki retrospektywy filmów Barbary Hammer)

Data emisji: 12.05.2024

Godzina emisji: 12.15

kul