Sierpień 1980 Kalendarium
Section01
Section02

Kalendarium

1 lipca 1980

Przeciwko podwyżkom tzw. cen komercyjnych niektórych gatunków wędlin i mięs, które objęły także przetwory mięsne w stołówkach pracowniczych rozpoczynają strajk m. in. niektóre wydziały: WSK PZL – Mielec, Zakłady Mechaniczne "Ursus" w Warszawie, Fabryka Autobusów "Autosan" w Sanoku, Fabryka Obrabiarek "Ponar" w Tarnowie.

Obraduje Biuro Polityczne, które zajmuje się m. in. problemem zwiększenia produkcji rynkowej i rozwojem drobnego przemysłu.

  • - Pojawiły się pierwsze przerwy w pracy, o czym oczywiście nie informowano - komentarz historyka prof. Jerzego Eislera na temat sytuacji w kraju. (PR, 2005)

2 lipca 1980

Wybuchają kolejne strajki m. in. w zakładach "Polmo" w Tczewie, "Pomet" w Poznaniu i Hucie Warszawa. Padają żądania podwyżek płac i zmiany norm pracy.

W mieszkaniu Jacka Kuronia powstaje punkt zbierania informacji o strajkach, które następnie przekazywane są na Zachód.

  • "Trybuna Ludu" podaje informacje o miejscach wczasowych, studenckiej akcji Chełm ’80 i zbiorach truskawek - słyszymy w audycji "Droga do Solidarności". (PR, 2005)

3 lipca 1980

Strajkują kolejne zakłady, m. in.: Fabryka Lamp Kineskopowych "Zelos" w Piasecznie, Zakłady Remontu Obrabiarek "Ponar – Reso" w Żyrardowie, Zakłady Spirytusowe "Polmos", Zakłady Garbarskie "Syrena". W "Ursusie" powołano Komisję Robotniczą, która domaga się wprowadzenia stałego dodatku drożyźnianego i gwarancji nietykalności dla strajkujących.

  • Wojewódzkie narady aktywu partyjnego, racjonalna gospodarka surowcami i materiałami, udział młodzieży w poprawie produkcji - tym żyła prasa 3 lipca 1980. (PR, 2005)

4 lipca 1980

Strajk rozpoczęło Tarnowskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego. Tymczasem I sekretarzowi KC PZPR Edwardowi Gierkowi wręczono w Strasburgu medal za działalność na rzecz praw człowieka.

  • - Tematem dnia była podróż Jana Pawła II do Brazylii - mówił historyk prof. Jerzy Eisler. Prasa chwaliła górników za pracę ponad normę. (PR, 2005)

5 lipca 1980

Środki masowego przekazu uroczyście obchodziły 30. rocznicę podpisania w Zgorzelcu układu między Rzecząpospolitą Polską a Niemiecką Republiką Demokratyczną o wytyczeniu ustalonej i istniejącej polsko-niemieckiej granicy państwowej.

  • - 5 lipca w Polsce strajków nie było. Środki masowego przekazu skupiły się na Układzie Zgorzeleckim - powiedział historyk prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

6 lipca 1980

Tego dnia nie odnotowano w Polsce wybuchu strajku. W Warszawie zakończyły się obrady Konferencji na rzecz Pokoju i Praw Człowieka.

  • - Niezbędna jest codzienna kontrola i codzienne rozliczanie ludzi z ich obowiązków - pisał w "Trybunie Ludu", organie PZPR Andrzej Dzierżanowski. (PR, 2005)

7 lipca 1980

W kraju skończył się czas kilkudniowego spokoju. W tym dniu zastrajkowała załoga Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Świdniku. Sformułowano 41 postulatów, domagając się m.in. podwyżki po 2 tys. zł na osobę.

  • - W odróżnieniu od strajków z początku miesiąca, tym razem protest nabrał charakteru powszechnego – komentował historyk prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

8 lipca 1980

Trwa strajk w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego PZL–Świdnik, gdzie obok postulatów ekonomicznych pojawiają się żądania polityczne. Powstaje dwudziestoosobowy Komitet Postojowy. W strajkach na Lubelszczyźnie, nazwanych później "Lubelskim Lipcem", wzięło udział około 80 tys. pracowników ze 177 zakładów Lublina, Chełma, Kraśnika, Lubartowa, Opola Lubelskiego, Puław, Radzynia Podlaskiego, Świdnika i innych. Nie są jednak koordynowane i nie dochodzi do powstania międzyzakładowego komitetu strajkowego. Strajki ogłaszają pracownicy Fabryki Samochodów Osobowych na Żeraniu, Zakładów Lniarskich w Żyrardowie, Zakładów Mięsnych w Grudziądzu, Instalu w Kaliszu, Przedsiębiorstwa Gospodarki Rolnej w Grabowie Kościerskim. Protestujący domagają się zniesienia podwyżek cen, podwyższenia płac i stawek za przestoje oraz gwarancji bezpieczeństwa dla uczestników strajku.

  • - Strajki, które powoli rozlewały się po Polsce były uważnie obserwowane przez kierownictwo PZPR - słyszymy w audycji Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego. (PR, 2005)

9 lipca 1980

Do strajkujących w Świdniku przyjeżdża minister przemysłu maszynowego Aleksander Kopeć i wojewoda lubelski Mieczysław Stępień.

W Warszawie zbiera się aktyw partyjno–gospodarczy. I sekretarz KC PZPR Edward Gierek mówi o "przejściowych trudnościach", uspokaja zebranych, przekonując o słuszności programu sformułowanego na VIII zjeździe partii w lutym 1980 roku.

  • - Mówiono o sukcesach, bardzo ściśle cenzurując informacje krytyczne. To dotyczyło nie tylko strajków - słyszymy w audycji "Droga do Solidarności". (PR, 2005)

10 lipca 1980

Strajkuje Fabryka Samochodów Osobowych na Żeraniu w Warszawie i dwa wydziały Fabryki Samochodów Ciężarowych w Lublinie. Do protestu przyłącza się część Lubelskich Zakładów Naprawy Samochodów. W Myszkowie staje wydział zbrojarni Betoniarni nr 1 i Fabryka Naczyń Emaliowanych "Światowid".

  • - Władze zdawały sobie sprawę z tego, że nasilająca się fala strajkowa spowoduje zwiększone wypłaty z tytułu wzrostu wynagrodzeń - mówił prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

11 lipca 1980

Strajkują Zakłady im. Róży Luksemburg w Warszawie, "Zamechu" w Elblągu, Zakłady Obuwnicze im. M. Buczka i Fabryka Samochodów Ciężarowych w Lublinie. Do protestu dołączają również Zakłady Wytwórcze Urządzeń Telefonicznych w Warszawie, Zakłady Emma-Apator w Toruniu, Wytwórnia Konfekcji "Poldres" i Zakłady Przemysłu Pończoszniczego "Stella" w Żyrardowie.

W Warszawie zbiera się Biuro Polityczne KC PZPR, które omawia bieżącą sytuację i podkreśla potrzebę podwyżek płac.

  • Koniec wizyty Jana Pawła II w Brazylii, śmierć gen. Zygmunta Berlinga, nadmierny wzrost wynagrodzeń - tymi tematami żyła prasa codzienna. (PR, 2005)

12 lipca 1980

Robotnicy Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego PZL-Świdnik otrzymują 15-procentową podwyżkę i kończą strajk. Trwa protest w Zakładach Elektrotechnicznych "Warel" w Warszawie. Strajkujący domagają się m. in. podwyżki płac, zwiększenia zasiłków rodzinnych i jawnych informacji o sytuacji gospodarczej w kraju.

  • - Dla prasy wydarzeniem dnia było podjęcie, na pół roku przed terminem, wydobycia węgla w kopalni "Halemba Głęboka" – mówił historyk prof. Jerzy Ejsler. (PR, 2005)

13 lipca 1980

Narastają strajki na Lubelszczyźnie. Prasa informuje jednak przede wszystkim o obchodach 570. rocznicy bitwy pod Grunwaldem.

  • - Prasa nadal milczała o strajkach, a niedziela była już czwartym dniem protestu w Lubelskich Zakładach Naprawy Samochodów - słyszymy w komentarzu. (PR, 2005)

14 lipca 1980

Po otrzymaniu podwyżek pracownicy kolejnych zakładów wracają do pracy. W Lublinie strajk kończy się w Fabryce Samochodów Ciężarowych, Fabryce Wag, Zakładach Remontowych Samochodów, Zakładach Obuwniczych im. M. Buczka, Fabryce Maszyn Rolniczych "Agrometr" i Zakładach Jajczarsko – Drobiarskich oraz w "Herbapolu". Protest kończą również pracownicy Wydziału Zbrojarni Betoniarni nr 1 w Myszkowie, Zakładów Przemysłu Pończoszniczego "Stella", Zakładów Lniarskich, Zakładów Tkanin Technicznych w Żyrardowie i Zakładów "Elektromontaż" w Łodzi.

  • - W tym dniu doszło do pierwszego porozumienia w lubelskich Zakładach Naprawy Samochodów. Udało się wymusić podwyżki płac - mówił prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

15 lipca 1980

Protesty przybierają charakter strajku generalnego. W Lublinie stają kolejne zakłady: Przedsiębiorstwo Transportu Handlu Wewnętrznego, lokomotywownia PKP, Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych i Lubelskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego, gdzie zawiązany komitet strajkowy żąda m. in. zrównania zasiłków rodzinnych z zasiłkami milicjantów, domaga się też sprawiedliwego podziału mieszkań.

  • - Widać było, że władze nie panują nad sytuacją. Uważały, że jeśli o czymś się nie pisze w gazetach, to problemu nie ma - słyszymy w audycji. (PR, 2005)

16 lipca 1980

W Lublinie strajk podejmują kolejne zakłady, m. in.: Elektrociepłownia, Zakłady Remontowo – Energetyczne, "Polfa", "Transbud", "Cefarm" oraz Spółdzielnia Pracy Niewidomych. Protesty wybuchają również w Chełmie, Kraśniku, Lubartowie, Opolu Lubelskim, Tomaszowie Lubelskim i Zamościu.

  • - Na Lubelszczyźnie w proteście uczestniczyło ok. 8. tys. ludzi, ale o tym ciągle centralne media nie informowały - mówił historyk prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

17 lipca 1980

Władze bez powodzenia próbują złamać strajk lubelskich kolejarzy, sprowadzając maszynistów z innych części Polski. Po apelu Komitetu Strajkowego rezygnują oni z podjęcia pracy w zastępstwie protestujących. Dostawcy artykułów do sklepów w Lublinie też nie wyjeżdżają na ulice. Podobnie robią pracownicy Zakładu Oczyszczania Miasta. Lublin jest spraraliżowany. Strajk zapowiada Drukarnia RSW "Prasa" w Warszawie.

  • "Rozstrzygnięto konkurs Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej "Moja droga do partii". Wpłynęło 119 prac, nagrodzono 17 pamiętników" - donosiły gazety. (PR, 2005)

18 lipca 1980

Kulminacja strajków na Lubelszczyźnie, w proteście uczestniczy ok. 18 tys. ludzi w 79 zakładach pracy. Stają załogi Kopalni Miedzi Polkowice, wydziału huty "Stalowa Wola" i Zakładu "Mera" w Ostrowiu.

Władza nie może już ukrywać protestów i przechodzi do ataku, krytykując wymuszanie podwyżek płac strajkami.

  • - Trudno było w prasie lokalnej ukryć fakt, że na miasto nie wyjechały autobusy. To trzeba było w jakiś sposób odnotować - komentował prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

19 lipca 1980

Strajkuje Fabryka Łożysk Tocznych w Kraśniku i Zakłady Komunikacji Miejskiej w Chełmie Lubelskim. Do protestujących przybywają członkowie Komisji Rządowej pod przewodnictwem wicepremiera Mieczysława Jagielskiego i uznają ich żądania. Podpisane zostaje porozumienie, zgodnie z którym władze gwarantują podwyżki płac.

  • - Na krótko strajki zeszły na plan dalszy. Oto bowiem w Moskwie Leonid Breżniew dokonał otwarcia XXII Igrzysk Olimpijskich - słyszymy w audycji. (PR, 2005)

20 lipca 1980

Komitet Samoobrony Chłopskiej Ziemi Grójeckiej, Komitet Samoobrony Chłopskiej Ziemi Lubelskiej, Komitet Samoobrony Chłopskiej Ziemi Rzeszowskiej, Komitet Niezależnego Związku Zawodowego Rolników oraz redakcje chłopskich pism podziemnych: "Biuletynu Informacyjnego Zbroszy Dużej", "Placówki", "Rolnika Niezależnego", "Wsi Rzeszowskiej" wydają wspólnie odezwę do strajkujących robotników:

[…] Jako chłopi wyrażamy pełną solidarność z Wami – robotnikami i popieramy Wasze żądania. Na zakończenie przypomnijmy: Nie będzie mięsa w garnku i innej żywności na stołach Polaków, jeżeli dalej będzie niszczone polskie rolnictwo. Przetrwanie gospodarki rodzinnej to sprawa całego narodu.

  • - Choć fala strajkowa stopniowo cofała się, niemniej jednak w kierownictwie partyjnym pojawiły się głosy niepokoju - opisywał sytuację prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

21 lipca 1980

Zmniejsza się fala strajków na Lubelszczyźnie. Trwają przygotowania do święta z okazji 36. rocznicy ogłoszenia Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Media pokazują kraj jako dobrze funkcjonujący mechanizm.

  • - Widać było, że apogeum fali strajkowej na Lubelszczyźnie przeminęło - powiedział prof. Jerzy Eisler w audycji Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego. (PR, 2005)

22 lipca 1980

Pierwszy raz w historii PRL nie odbyły się żadne większe uroczystości związane ze świętem 22 lipca, upamiętniającym ogłoszenie Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. W Chełmie oblany został farbą Pomnik Braterstwa Broni.

  • "Kiedy oceniam upływające dziesięciolecie, to staję zdumiony wobec tej kupki nieszczęścia jaką jest Gierek" - pisał w swym dzienniku red. naczelny tygodnika "Polityka" Mieczysław Rakowski. (PR, 2005)

23 lipca 1980

Odbywa się wspólne posiedzenie Komietetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.

Strajkują m. in.: Zakłady im. Hipolita Cegielskiego w Poznaniu, "Azoty" we Wrocławiu, Fabryka Urządzeń Mechanicznych w Ostrzeszowie, Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego w Ostrowie Wielkopolskim, Fabryka Domów w Stalowej Woli.

  • - Po raz pierwszy w prasie centralnej zaczęto przebąkiwać o tym, że są w Polsce przerwy w pracy - komentował historyk, prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

24 lipca 1980

W Warszawie obradują pierwsi sekretarze komitetów wojewódzkich i kierownicy wydziałów KC PZPR. Stojący na czele partii Edward Gierek stwierdza, że żądania strajkujących wynikają wyłącznie z ich indywidualnych potrzeb, i że nie liczą się oni z sytuacją w kraju. Jerzy Łukaszewicz, sekretarz KC PZPR odpowiedzialny za propagandę i prasę, apeluje o czujność wobec działań KSS "KOR" i Radia Wolna Europa. Przedstawiciele władz partyjno–rządowych wyjeżdżają na urlopy. Edward Gierek udaje się na Krym.

 

  • Usuwanie skutków powodzi, sukcesy polskich sportowców na XXII Igrzyskach Olimpijskich, akcja żniwna - te tematy dominowały w środkach masowego przekazu. (PR, 2005)

25 lipca 1980

Stabilizuje się sytuacja na Lubelszczyźnie. Kończą sie ostatnie strajki w tym regionie. Władze partyjno-rządowe są przekonane, że "wszystko się normalizuje".

  • "Nie mam złudzeń. Reakcja Gierka wynika ze strachu. Gdyby nie ogromne zadłużenie, to zapewne mielibyśmy do czynienia z twardą polityką" - notował red. naczelny tygodnika "Polityka" Mieczysław Rakowski. (PR, 2005)

26 lipca 1980

Strajkuje Fabryka Maszyn Rolniczych Archimedes we Wrocławiu, Wojewódzka Spółdzielnia Transportu Wiejskiego oddział w Stalowej Woli, Zakłady Mięsne w Nisku, Zakłady Naprawcze Mechanizacji Rolnictwa w Słupsku, Zakłady Napraw Maszyn Budowlanych w Radomiu.

  • - Na Lubelszczyźnie fala strajkowa rzeczywiście opadła, nie oznaczało to jednak, że skończyły się strajki w całym kraju - komentował prof. Jerzy Eisler w audycji "Droga do Solidarności". (PR, 2005)

27 lipca 1980

Opada fala strajków. Media donoszą o spotkaniu I sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka z polskimi sportowcami podczas XXII Igrzysk Olimpijskich w Moskwie.

  • "Pracowita niedziela na polach", "Edward Gierek na wypoczynku w ZSRR", "Zapewnienie równowagi rynkowej ważnym zadaniem" - głosiły tytuły w "Trybunie Ludu", organie PZPR. (PR, 2005)

28 lipca 1980

Trwa walka z powodzią na Podkarpaciu. Strajki rozpoczynają pracownicy Transbudu w Ostrowie Wielkopolskim, Dolnośląskich Zakładów Elektrycznych "Dolmel" we Wrocławiu, Zakładów Metalowych "Nimet" w Nisku i w filii Zakładów Mechanicznych "Ursus".

  • - W lipcu 1980 roku widać było, że władza ma przeciwko sobie dwa żywioły: buntujące się odłamy społeczeństwa oraz pogodę - słyszymy w audycji "Droga do Solidarności". (PR, 2005)

29 lipca 1980

Rozpoczyna się dwudniowy strajk w porcie w Gdyni, zakończony podpisaniem następnego dnia porozumienia z dyrekcją. Trwa protest w Dolnośląskich Zakładach Elektrycznych "Dolmel" we Wrocławiu, Zakładach Metalowych "Nimet" w Nisku, stoją zajezdnia i browary w Ostrowie Wielkopolskim.

  • - Prasa o strajkach nie informowała. Zajmowano się sytuacją w rolnictwie, informowano o rekordowych opadach deszczu, które stały się przyczyną powodzi – mówił prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

30 lipca 1980

Władysław Kozakiewicz zdobywa na XXII Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie złoty medal w skoku o tyczce. W odpowiedzi na gwizdy radzieckich kibiców wykonuje słynny gest, który przechodzi do historii jako "gest Kozakiewicza". Ambasador radziecki w Polsce, Boris Aristow domaga się odebrania tyczkarzowi medalu. Władze tłumaczą, że Kozakiewicz miał "skurcz mięśnia spowodowany wysiłkiem".

  • - Po skoku Władysław Kozakiewicz pokazał w dosadny sposób radzieckiej publiczności, co o niej myśli. Ponieważ transmitowała to telewizja, gest sportowca obejrzało kilkanaście milionów Polaków - komentował prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

31 lipca 1980

Podczas wakacji na Krymie I sekretarz KC PZPR Edward Gierek spotyka się z Sekretarzem Generalnym Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego Leonidem Breżniewem. Zapowiadają wzrost wymiany handlowej o 34 procent w ciągu 5 lat.

  • - Można się domyślać, że w trakcie spotkania Edward Gierek musiał żarliwie przekonywać radzieckiego przywódcę o tym, że w Warszawie panuje spokój i wszystko co najgorsze towarzysze mają już za sobą - komentował prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

1 sierpnia 1980

Wybuchają strajki w Zakładach Tworzyw Sztucznych "Erg" w Bieruniu Starym, Fabryce Samochodów Specjalizowanych "Polmo-SHL" w Kielcach, Fabryce Pras Automatycznych "Prasomet" we Włochach i na Wydziale Tulei Zakładów Mechanicznych "Nowotko" w Warszawie.

  • - Rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego to data ważna nie tylko dla warszawiaków, ale dla całego narodu. W Polsce Ludowej marginalizowano tę rocznicę, nie było o niej mowy nawet w głównych wydaniach "Dziennika Telewizyjnego" - mówił historyk prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

2 sierpnia 1980

Rośnie liczba strajków w całej Polsce. Protestują m.in.: zakłady pracy w Warszawie, Tarnowie, Gdańsku oraz Gorzowie Wielkopolskim.

  • "Trybuna Ludu" informuje o żniwach i trwających XXII Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie - słyszymy w audycji. (PR, 2005)

3 sierpnia 1980

Kończą się XXII Igrzyska Olimpijskie w Moskwie. I sekretarz KC PZPR Edward Gierek nadal spędza urlop na Krymie, mimo, że towarzysze radzieccy sugerują, że w związku z "przerwami w pracy" powinien raczej pozostać w Polsce. Gierek jest przekonany, że "lato minie, głowy ostygną i Polacy wrócą do pracy, a życie do normy".

  • "Czy mamy inne atuty prócz rąk własnych i głów, prócz pracy w normalnym rytmie, sprawnej, wydajnej i dobrze zorganizowanej" - pytali redaktorzy "Trybuny Ludu", gazety PZPR. (PR, 3.08.2005)

4 sierpnia 1980

Rozpoczął się strajk w Lubelskich Zakładach Przemysłu Skórzanego oraz w Miejskim Przedsiębiorstwie Oczyszczania w Warszawie. Fala strajkowa rozszerzyła się tego dnia na Łódź, gdzie protestowały Zakłady Wyrobów Papierniczych, "Harnam", Zakład Komunikacji Tramwajowej "Teofilów", Zakłady Przemysłu Gumowego "Stomil".

  • - W środkach masowego przekazu mówiono tego dnia o cytrynach oraz zwiększonych zakupach kawy i pieprzu - słyszymy w audycji Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego. (PR, 2005)

5 sierpnia 1980

Zbiera się Biuro Polityczne KC PZPR, któremu przewodniczy Edward Babiuch. Omawiane są problemy gromadzenia zapasów produktów rolnych i węgla na drugą część roku.

Do strajku przystępują pracownicy Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Świdniku. Wbrew porozumieniu z rządem nie otrzymali pensji za czas strajku, a obiecane 15 procent podwyżki zapowiedziano tylko dla tych, którzy będą podnosili kwalifikacje.

Drugi dzień trwa strajk w Lubelskich Zakładach Przemysłu Skórzanego, gdzie na pierwszej zmianie pracy nie podjęło około 400 pracowników.

  • "Życie Warszawy" informuje, że fabryka "Feniks" w Łodzi, największy producent rajstop, nie wyprodukowała ich przez miesiąc. Jako powód gazeta podaje "opóźnione dostawy gumek od szwajcarskiego producenta". (PR, 2005)

6 sierpnia 1980

Dochodzi do krótkiej przerwy w pracy w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Świdniku. W Poznaniu strajkuje Kombinat Budowlany. Centrum Warszawy zostaje zablokowane przez kierowców Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego, którzy zatrzymują ruch na skrzyżowaniu Alei Jerozolimskich i ulicy Marszałkowskiej. Zablokowany ma zostać dojazd do budynku KC PZPR, milicja jednak do tego nie dopuszcza.

  • - Prasa rozpisuje się o spotkaniu premiera Edwarda Babiucha z polskimi medalistami XXII Letnich Igrzysk Olimpijskich w Moskwie - mówił historyk prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

7 sierpnia 1980

Strajkuje Miejskie Przedsiębiorstwo Wodno-Kanalizacyjne w Warszawie. Dyrekcja Stoczni Gdańskiej im. Lenina zwalnia dyscyplinarnie za niezależną działalność związkową Annę Walentynowicz. To wydarzenie staje się bezpośrednią przyczyną strajku stoczniowców, który rozpoczyna się 14 sierpnia.

  • "Trybuna Ludu" informuje, że na budowie zakładów Ursus 2 pojawiły się nowe maszyny za milion złotych. (PR, 2005)

8 sierpnia 1980

KSS "KOR" wydaje oświadczenie, w którym stwierdza: "Informacje o strajkach, żądaniach i warunkach, na jakich osiąga się porozumienie, są gromadzone i rozpowszechniane. Innymi słowy siłą obecnych strajków jest organizacja i solidarność. Jeśli uda się organizację i solidarność zachować, umocnić i upowszechnić – można żywić nadzieję, że kraj wyjdzie z krytycznego położenia, w jakie go wtrącili ludzie sprawujący w nim władzę. Jeśli osłabnie siła zorganizowanych załóg – władze przystąpią do tłumienia rodzącego się ruchu robotniczego w sposób równie bezlitosny, jak w czerwcu 1976".

  • - Sytuacja w kraju była napięta. W mediach zapewniano, że praca przebiega rytmicznie. O przerwach w produkcji Polacy dowiadywali się z Radia Wolna Europa - mówił historyk prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

9 sierpnia 1980

Była sobota, wtedy jeszcze w Polsce dzień pracy. W Fabryce Samochodów Ciężarowych w Lublinie robotnicy domagają się wyjaśnień, dlaczego poświęcono wiele nakładu pracy i czasu na przygotowanie nowych wersji samochodu Żuk, które nie zostały zrealizowane. Był to jeden z problemów Polski Ludowej – wiele projektów inżynierów nigdy nie trafiało na taśmy produkcyjne.

  • "Życie Warszawy" informuje o 25. Międzynarodowym Festiwalu Chopinowskim i harcerzach, którzy przepracowali 100 tys. godzin w Hucie Katowice. (PR, 2005)

10 sierpnia 1980

Przez Polskę przetacza się fala strajków. Swoją działaność intensyfikują grupy opozycji demokratycznej. Wydawane w drugim obiegu pismo "Robotnik" staje się najpopularniejszą gazetką w zakładach pracy. Kontakty opozycji demokratycznej z robotnikami są pilnie inwigilowane przez Służbę Bezpieczeństwa.

Bogdan Borusewicz, członek KOR wraz z Jerzym Borowczakiem, Ludwikiem Prądzyńskim i Bogdanem Felskim planują strajk w Stoczni Gdańskiej im. Lenina i wyznaczają datę jego rozpoczęcia na 14 sierpnia. 

  • Odwołanie stanu powodziowego w białostockiem i zielonogórskiem, oberwaniue chmury w województwie konińskim oraz sprawne żniwa - donosił dziennik "Życie Warszawy". (PR, 2005)

11 sierpnia 1980

W Warszawie trzydniowy strajk rozpoczynają pracownicy komunikacji miejskiej. Kierownictwo partii i rządu milczy. I sekretarz KC PZPR Edward Gierek spędza nadal urlop na Krymie.

  • - O ile można było nie wspominać o przerwach w pracy w Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu czy w Hucie Warszawa, o tyle nie można było pominąć milczeniem strajków zakładów komunikacyjnych - mówił prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

12 sierpnia 1980

Fala strajków i protestów z zakladach pracowniczych rośnie. Do strajkujących dołącza Miejskie Przedsiebiorstwo Komunikacyjne w Wałbrzychu. W oficjalnych środkach masowego przekazu wciąż pojawiają się tematy zastępcze.

  • "Trybuna Ludu" pisała tego dnia: "Ze zdwojonym wysiłkiem pracują rolnicy przy zbiorze zbóż". (PR, 2005)

13 sierpnia 1980

Strajkują Zakłady Aparatury Spawalniczej ASPA i Instytut Automatyki Systemów Energetycznych we Wrocławiu.

  • Prasa i telewizja informuje, że budownictwo nadrabia zaległości, choć nigdy wcześniej nie było nawet mowy o jakichkolwiek zaległościach. (PR, 2005)

14 sierpnia 1980

Rozpoczyna się strajk w Stoczni Gdańskiej. Pierwsze pracę przerywają wydziały K-1 i K-3. O godzinie 9.00 odbywa się wiec i proklamowanie strajku. Na czele strajku staje Lech Wałęsa. Stoczniowcy domagają się przywrócenia do pracy Anny Walentynowicz i Lecha Wałęsy, zbudowania pomnika ofiar masakry robotników z grudnia 1970 roku, podwyżki płac, wyrównania dodatków rodzinnych do wysokości, w jakiej otrzymuje je milicja i gwarancji bezpieczeństwa dla strajkujących. Straż robotnicza nie wpuszcza ludzi z zewnątrz na teren stoczni. Pierwsze rozmowy z dyrekcją nie przynoszą rezultatów. Robotnicy zostają na noc w stoczni.

  • - Rano przez mur do stoczni gdańskiej przedostał się działacz wolnych związków zawodowych Lech Wałęsa i rozpoczął się strajk, którego nie można było przemilczeć w mediach - mówił prof. Jerzy Eisler. (PR, 2015)

15 sierpnia 1980

Strajki podejmują kolejne zakłady Trójmiasta, Elbląga i Szczecina. Około południa władze urywają łączność telefoniczną z Wybrzeżem. I sekretarz KC Edward Gierek przerywa urlop na Krymie i wraca do kraju.

  • "Gdańsk ogarnia z wolna strajk powszechny. Pracę przerywają inne stocznie, porty i komunikacja miejska. Staje Stocznia im. Komuny Paryskiej w Gdyni" - donosiło "Życie Warszawy". (PR, 2005)

16 sierpnia 1980

Przy bramie Stoczni im. Lenina czekają pracownicy i mieszkańcy Gdańska. Komitet Strajkowy podpisuje porozumienie z dyrekcją. Robotnicy uzyskują podwyżki, przywróceni zostają do pracy Anna Walentynowicz i Lech Wałęsa. Komitet Strajkowy ogłasza zakończenie protestu. Na terenie stoczni zostaje jednak blisko 700 robotników, w tym Lech Wałęsa. W nocy dołączają do nich przedstawiciele 28 zakładów strajkujących w Trójmieście. Powstaje Międzyzakładowy Komitet Strajkowy.

  • - Głównie dzięki Annie Walentynowicz i Alinie Pienkowskiej zdecydowano się kontynuować strajk aż do spełnienia przez władzę postulatów wszystkich strajkujących - mówił prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

17 sierpnia 1980

Przed bramą, gdzie w grudniu 1970 roku strzelano do robotników, postawiony zostaje krzyż. Na bramie stoczni ludzie umieszczają wizerunki Matki Boskiej i portret Jana Pawła II. Pojawia się napis "Proletariusze wszystkich zakładów łączcie się". W nocy z 17 na 18 sierpnia Międzyzakładowy Komitet Strajkowy formułuje listę 21 postulatów.

  • Na teren stoczni wracają robotnicy, którzy poprzedniego dnia opuścili zakład pracy. (PR, 2005)

18 sierpnia 1980

Władze Stoczni Gdańskiej próbują skłonić robotników do przerwania strajku. Z helikopterów zrzucane są ulotki oczerniające przywódców strajku.

Strajk rozpoczynają szczecińskie stocznie: Stocznia Remontowa "Parnica", a kilka godzin później Stocznia im. Adolfa Warskiego. Wybrany zostaje Komitet Strajkowy z Marianem Jurczykiem na czele.

  • - Żadne działania godzące w podstawy porządku politycznego i społecznego nie mogą być i nie będą tolerowane - powiedział Edward Gierek w telewizyjnym wystąpieniu. (PR, 2005)

19 sierpnia 1980

Gdański MKS, który skupia 150 zakłady pracy, składa w Urzędzie Wojewódzkim list do premiera Edwarda Babiucha, zawierający 21 postulatów i apel o podjęcie rokowań z robotnikami.

Wybuchają kolejne strajki w Elblągu, Pruszczu Gdańskim, Starogardzie, Tczewie, Kołobrzegu, Płocku, Sanoku, Warszawie i Słupsku oraz na Wydziale Mechanicznym Huty im. Lenina w Nowej Hucie. Huta zostaje otoczona przez MO. Strajk kończy się po spełnieniu przez dyrekcję części żądań.

  • - Komuniści liczyli, że przetrzymają i zmęczą strajkujących, ale z dnia na dzień liczba strajkujących zakładów rosła - zaznaczył prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

20 sierpnia 1980

Delegacje strajkujących, negocjujące z wicepremierem Tadeuszem Pyką, zrywają rozmowy.

SB aresztuje ponad dwudziestu członków i współpracowników KSS "KOR". 64 intelektualistów apeluje do rządu o podjęcie rozmów ze strajkującymi.

Do strajku przystępują kolejne instytucje i zakłady, m.in.: Politechnika Gdańska, Instytut Maszyn Przemysłowych PAN, Opera i Filharmonia Bałtycka. W Krakowie strajk rozpoczyna Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne.

  • - Pyka po raz kolejny pokazał pychę władzy i jej nieumiejętność w prowadzeniu dialogu z protestującymi robotnikami - mówił prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

21 sierpnia 1980

W Stoczni Szczecińskiej Marian Jurczyk przedstawia 36 postulatów przedstawicielowi rządu. Strona rządowa odrzuca większość politycznych postulatów, a strajkujących w Gdańsku nazywa awanturnikami politycznymi.

Obraduje Biuro Polityczne KC PZPR, podczas ktorego Edward Gierek odczytuje list od Leonida Breżniewa. Sowiecki przywódca wyraża zaniepokojenie sytuacją w Polsce.

  • W Gdańsku wicepremier Mieczysław Jagielski próbuje pominąć delegację MKS i proponuje tzw. rozmowy branżowe z "trójkami" - dyrekcją, podstawową organizacją partyjną i radą zakładową. (PR, 2005)

22 sierpnia 1980

W Gdańsku odbywa się spotkanie delegacji MKS z wicepremierem Mieczysławem Jagielskim. Do stoczni przybywają: Bronisław Geremek, Tadeusz Mazowiecki i Andrzej Celiński. Przedstawiają strajkującym treść apelu 64 intelektualistów.

Do strajku przystępują zakłady w Słupsku, Bydgoszczy, Toruniu, Kołobrzegu, Tarnowskich Górach i Olsztynie.

  • MKS przekazuje 21 postulatów wicepremierowi Mieczysławowi Jagielskiemu, który potwierdza pisemnie ich przyjęcie. (PR, 2005)

23 sierpnia 1980

O godzinie 20. rozpoczynają się wstępne rozmowy pomiędzy Komisją Rządową a gdańskim MKS, który zrzesza przedstawicieli 388 zakładów pracy. Wicepremier Mieczysław Jagielski odrzuca wstępne warunki strajkujących, czyli odblokowanie łączności telefonicznej i zaprzestanie represji wobec ludzi wspomagających strajk. Rozmowy zostają zawieszone.

Ukazuje się pierwszy numer Strajkowego Biuletynu Informacyjnego "Solidarność". MKS zaczyna się posługiwać znakiem graficznym "Solidarność", zaprojektowanym przez studenta gdańskiej PWSP Jerzego Janiszewskiego.

  • "Trybuna Ludu" pisała: "Przedłuża się strajk w wielu zakładach pracy w Gdańsku, Szczecinie i Elblągu. Straty ekonomiczne liczone są w wielu milionach złotych". (PR, 2015)

24 sierpnia 1980

Powstaje komisja ekspertów, wspierająca strajkujących robotników, w skład której wchodzą: Tadeusz Mazowiecki, Bronisław Geremek, Tadeusz Kowalik, Andrzej Wielowieyski, Jadwiga Staniszkis, Waldemar Kuczyński i Bohdan Cywiński.

Obraduje IV plenum KC PZPR. Władze oceniają, że w Gdańsku i Gdyni strajkuje około 130 tysięcy pracowników ze 140 zakładów, a w Szczecinie 60 tysięcy.

Stoczniowcy otrzymują informację o podwyższonej gotowości bojowej wojsk radzieckich stacjonujących w Polsce.

  • Trzęsienie ziemi na szczytach władzy - IV Plenum KC PZPR odwołuje najbliższych współpracowników Edwarda Gierka, m.in. premiera Edward Babiuch. (PR, 2015)

25 sierpnia 1980

Rzecznik prasowy gdańskiego MKS Lech Bądkowski informuje, że do czasu odblokowania połączeń telefonicznych negocjacje z Komisją Rządową nie będą kontynuowane. Gdańska popołudniówka "Wieczór Wybrzeża" jako pierwsza oficjalna gazeta informuje o 21 postulatach strajkujących.

  • Tego dnia minister finansów poinformował w wystąpieniu telewizyjnym, że zadłużenie Polski zagranicą osiągnęło poziom 20 miliardów dolarów. (PR, 2015)

26 sierpnia 1980

Rozmowy pomiędzy gdańskim MKS a Komisją Rządową zostają wznowione.

Strajkują kolejne zakłady, m.in. w Olsztynie, w Skawinie, Poznaniu, Sandomierzu, Wałbrzychu, Toruniu, Kościanie, Bielsku-Białej, Koszalinie, Łodzi i Wrocławiu.

  • - To było wydarzenie bez precedensu. Tego dnia telewizja pokazała obszerne fragmenty kazania Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego na Jasnej Górze. Problem polegał na tym, że homilię ocenzurowano - wyjaśniał prof. Jerzy Eisler. (PR, 2015)

27 sierpnia 1980

Obraduje Biuro Polityczne KC PZPR. Głównym problemem dla władzy jest utworzenie odrębnych związków zawodowych. Wojciech Jaruzelski proponuje: "bardziej ostro rozmawiać z Wałęsą, nie tylko pertraktować, ostrzec, że weszli na etap, który ich obciąża odpowiedzialnością za porządek publiczny".

W nocy między drugą a trzecią zmianą rozpoczyna się strajk w KWK "Manifest Lipcowy" w Jastrzębiu-Zdroju.

  • Rząd zgadza się na realizację postulatów ekonomiczno-gospodarczych, często niemożliwych do zrealizowania, reformuje też Centralną Radę Związków Zawodowych, ale strajkujący podkreślają, że im chodzi o stworzenie nowych wolnych związków zawodowych. (PR, 2005)

28 sierpnia 1980

"Sztandar Młodych" jako pierwszy ogólnopolski dziennik publikuje listę 21 postulatów gdańskich. W Stoczni Gdańskiej trwają negocjacje. Omawiane problemy: ograniczenie cenzury, uwolnienie więźniów politycznych i dostęp Kościoła do radia i telewizji. Wałęsa proponuje wspólny komunikat, że porozumienia, które zostaną zawarte w Gdańsku, będą dotyczyły całego kraju. Rozmowy zostają odroczone.

  • W Biurze Politycznym partii pojawiają się podziały - część działaczy opowiada się za dialogiem, a część domaga się rozwiązania problemu przy pomocy siły - komentuje historyk. (PR, 2005)

29 sierpnia 1980

W Gdańsku oczekiwanie na wznowienie rozmów i powrót wicepremiera Mieczysława Jagielskiego z Warszawy.

Strajkują: kopalnia Polkowice, Rudna, Sieroszewice, Huta Szkła Krosno, w Poznaniu Zakłady Metalowe im. H. Cegielskiego i Fabryka Maszyn Żniwnych, MPK w Żywcu, cementownia w Opolu, Zakłady Obuwnicze w Polanicy, PKS w Oławie, Huta Zawiercie, PKS i MPK w Krakowie, zakłady w Suchej Beskidzkiej, Kłodzku, Tychach, Jeleniej Górze i Bydgoszczy.

  • - Czekamy na wznowienie rozmów. Twardo stoimy przy postulatach - ani kroku wstecz - mówił Lech Wałęsa do stoczniowców. (PR, 2005)

30 sierpnia 1980

Międzyzakładowy Komitet Strajkowy reprezentujący ponad 300 zakładów pracy w Szczecinie podpisuje z przedstawicielami rządu porozumienie. W punkcie pierwszym władza zgadza się na powstanie niezależnych związków zawodowych.

  • - Toi było pierwsze porozumienie, jakie władza ludowa podpisała ze strajkującymi robotnikami - mówił prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)

31 sierpnia 1980

Komisja Rządowa podpisuje w Sali BHP Stoczni Gdańskiej porozumienie ze strajkującymi. Lech Wałęsa przemawia do czekających na terenie stoczni kolegów: "Uzyskaliśmy wszystko, co w obecnej sytuacji mogliśmy uzyskać. Resztę też uzyskamy, bo mamy rzecz najważniejszą: nasze niezależne samorządne związki zawodowe. To jest nasza gwarancja na przyszłość".

    • - To był historyczny moment. Telewizja przerwała program i miliony Polaków mogły zobaczyć pierwszy raz Lecha Wałęsę, który wielkim długopisem z obrazkiem Jana Pawła II i z wizerunkiem Matki Boskiej w klapie marynarki podpisywał protokół porozumienia - mówił prof. Jerzy Eisler. (PR, 2005)