Historia

24 czerwca

Ostatnia aktualizacja: 24.06.2011 00:00
Rząd PRL ogłosił podwyżki, które były przyczyną protestu robotniczego w 1976 roku.

972 - W bitwie pod Cedynią Mieszko I odniósł zwycięstwo nad rycerstwem saskim, dowodzonym przez margrabiego Hodona, który dążył do podboju Pomorza Zachodniego. Od tej bitwy datuje się historia polskiego oręża.

1509 - Koronacja Henryka VIII na króla Anglii.

1621 - Urodził się Jan Andrzej Morsztyn, polityk, poeta, podskarbi wielki koronny, starosta tucholski, przywódca stronnictwa profrancuskiego, czołowy przedstawiciel polskiego baroku dworskiego, jego utwory cechowały się niezwykłym kunsztem i starannością, ukazały się w dwóch zbiorach: "Lutnia" i "Kanikuła albo psia gwiazda", dokonał też wielu tłumaczeń na język polski, do najbardziej znanych należy "Cyd" Pierre'a Corneille’a. (zm. 08.01.1693) 390 rocznica

1785 - W Warszawie utworzono, z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, pierwszy profesjonalny polski zespół baletowy - "Towarzystwo Tancerzów JK Mości", pod kierunkiem francuskiego baletmistrza François Le Doux.

1788 - Urodził się Jan Siestrzyński, lekarz, pedagog, pionier nauczania głuchoniemych w Polsce, nauczyciel w Instytucie Głuchoniemych w Warszawie. (zm. 1824)

1796 - Urodził się Jan Czeczot, poeta i etnograf, za działalność konspiracyjną skazany na zesłanie, z którego wrócił na Litwę po dziesięciu latach. Tworzył zarówno po polsku jak i w "chłopskiej niszczyźnie", z której ukształtował się język białoruski, autor kilku zbiorów pieśni, w tym "Piosnki wieśniacze znad Niemna i Dźwiny", autor "Prząśniczki". (zm. 11.08.1847) 215 rocznica

1838 - Urodził się Jan Matejko, malarz polski, twórca obrazów historycznych i batalistycznych, historiozof. Mieszkał i pracował w Krakowie. Był dyrektorem Szkoły Sztuk Pięknych oraz członkiem wielu akademii zagranicznych. Do jego najważniejszych dzieł należą: "Stańczyk", "Kazanie Skargi", "Hołd Pruski", "Bitwa pod Grunwaldem", "Wernyhora". (zm. 1.11.1893)  

1852 - Urodził się Friedrich Loeffler, bakteriolog niemiecki, profesor uniwersytetu w Greiswaldzie, odkrywca zarazka dyfterytu. (zm. 1915)

1860 - Urodził się Jan Stanisławski, malarz, współzałożyciel i członek stowarzyszenia "Sztuka", profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Namalował między innymi obrazy: "Bodiaki", "Ule na Ukrainie", "Forteca w Weronie". Jest uznawany za jednego z najwybitniejszych reprezentantów polskiego modernizmu. (zm. 06.01.1907)

1866 - W Kraju Zabajkalskim wybuchło powstanie polskich skazańców, zesłanych tam po upadku powstania styczniowego, w ciągu kilku dni powstanie upadło, przywódców skazano na kary śmierci, a tym którzy przeżyli obostrzono wyroki. 145 rocznica

1895 - Urodził się Jack Dempsey, właściwe nazwisko Wiliam Harrison, amerykański bokser zawodowy, wieloletni mistrz świata wagi ciężkiej. (zm. 31.05.1983) 

1901 - W Paryżu w galerii Ambroise'a Vollarda otwarto pierwszą wystawę Pabla Picassa. Obrazy młodego artysty hiszpańskiego zwróciły uwagę krytyka sztuki Feliciena Fagusa, który powiedział: "Picasso jest malarzem, malarzem absolutnym, kocha kolor dla niego samego". 110 rocznica

1902 - Urodziła się Lidia Ciołkoszowa, działaczka socjalistyczna, publicystka, historyczka, ostatni członek przedwojennej Rady Naczelnej Polskiej Partii Socjalistycznej, honorowa przewodnicząca tej partii. Była żoną Adama Ciołkosza, z którym napisała "Zarys Dziejów Socjalizmu Polskiego". (zm. 2002)

1909 - Zmarł Adam Józef Feliks Boniecki, heraldyk i genealog, autor "Herbarza polskiego". (ur. 19.11.1842)

1911 - Urodził się Ernesto Sabato, argentyński pisarz, z wykształcenia fizyk, jako profesor fizyki pracował na uniwersytecie, w połowie lat 40. zajął się literaturą, autor między innymi powieści "O bohaterach i grobach" i "Abaddon - Anioł Zagłady", w 1984 roku został uhonorowany Nagrodą imienia Cervantesa. (zm. 30.04.2011) 100 rocznica

1911 - Zmarł Henryk Kotłubaj, lekarz weterynarz, hodowca, współzałożyciel Warszawskiego Towarzystwa Weterynaryjnego, założyciel i redaktor "Rolnika i Hodowcy", "Rybaka", współautor "Encyklopedii rolniczej i rolniczo-przemysłowej". (ur.1851) 100 rocznica

1915 - Urodził się Fred Hoyle, angielski astronom i kosmolog, matematyk i astrofizyk teoretyczny, utalentowany pisarz, błyskotliwy gawędziarz, autor między innymi powieści "Czarna chmura". (zm. 20.08.2001)  

1916 - Urodziła się Lidia Wysocka, aktorka, piosenkarka, założycielka słynnego w latach 60. kabaretu "Wagabunda", występowała w teatrze, mędzy innymi w sztukach Musseta "Kaprysy Marianny", Fredry "Mąż i żona", Szekspira "Wiele hałasu o nic", grała w filmach: "Wrzos", "Nikodem Dyzma", "W obronie własnej", "Irena do domu", "Rozstanie". (zm. 02.01.2006) 95 rocznica

1924 - Urodził się Gustaw Lutkiewicz, aktor związany ze scenami Warszawy i Łodzi, zagrał w 120. filmach, między innymi: "Ogniem i mieczem", "Kamienne tablice" czy "Lekcja martwego języka", a także serialach: "Czterdziestolatek" oraz "Alternatywy 4". W 1994 roku otrzymał nagrodę Polskiego Radia - Złoty Mikrofon.

1931 - Urodziła się Krystyna Gryczełowska, scenarzystka i reżyserka filmów dokumentalnych, jedna z twórczyń "polskiej szkoły dokumentu" lat 60-tych, twórczyni ponad 30 filmów, w tym: "Miasteczko", "Zawsze rodzi się chleb", "Władza", "Krzeczowice. Jesień", "Taki pejzaż". (zm. 03.09.2009) 80 rocznica  

1944 - Urodził się Jeff Beck, brytyjski gitarzysta, wokalista, kompozytor, autor tekstów i producent nagrań, związany z takimi gatunkami i stylami muzycznymi jak psychodeliczny rock, hard rock, heavy metal, jazz rock, członek grupy The Yardbirds i Jeff Beck Group.   

1947 - Urodziła się Helena Vondráčková, czeska piosenkarka popularna w latach 60-tych i 70-tych. W 1977 roku otrzymała Grand Prix w Sopocie za piosenkę "Malovaný džbánku".

1952 - We Francji otwarto linię kolei elektrycznej Paryż-Lyon. Pociągi pokonywały trasę o długości 512 kilometrów w ciągu 5 godzin i 30 minut.

1973 - Zmarł Stanisław Herbst, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, specjalista historii: wojskowości, gospodarczej i miast, autor prac "Ulica Marszałkowska", "Miasta i mieszczaństwo renesansu polskiego". Jest patronem nagrody przyznawanej corocznie za najlepsze prace magisterskie z zakresu historii wojskowości i miast. (ur. 1907)

1976 - W przemówieniu radiowo-telewizyjnym premier Piotr Jaroszewicz ogłosił wprowadzenie nowych cen na niektóre artykuły spożywcze. Miały zdrożeć między innymi o prawie 70 procent mięso i cukier. Następnego dnia w Radomiu, Ursusie i Płocku rozpoczęły się strajki robotnicze. Protesty na mniejszą skalę miały miejsce w Łodzi, Starachowicach, Grudziądzu i Nowym Targu. Rząd PRL ukrył przed opinią publiczną fakt wybuchu zamieszek, nazywając je "drobnymi, chuligańskimi wybrykami". Mimo to, szybko wycofał się z zapowiadanych podwyżek, w obawie przed rozszerzeniem się protestów na cały kraj i zaproponował rozpoczęcie "szerokich konsultacji społecznych na temat podwyżek cen i trudnościach w zaopatrzeniu". Równolegle przeprowadzono szybką, brutalną pacyfikację strajków, nadal utrzymując, że były to tylko chuligańskie wybryki. 35 rocznica

1995 - Zmarł Ernest Walton, irlandzki fizyk, jeden z pionierów badań nuklearnych. W 1951 roku otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za prace związane z przekształceniem jąder atomowych za pomocą sztucznie przyspieszanych cząstek. (ur. 25.09.1949)

1995 - W Rzymie przedstawiciele 80. państw świata przyjęli konwencję o zwrocie skradzionych dzieł sztuki.

2005 - We Lwowie z udziałem prezydentów Polski Aleksandra Kwaśniewskiego i Ukrainy Wiktora Juszczenki dokonano ponownego otwarcia i poświęcenia Cmentarza Orląt Lwowskich. Spoczywają na nim prochy blisko 3 tysięcy polskich żołnierzy, głównie polskich chłopców, którzy polegli w walkach z Ukraińcami o Lwów w latach 1918 -1919 oraz w czasie wojny polsko-sowieckiej w 1920 roku. Cmentarz Orląt Lwowskich powstał z części Cmentarza Łyczakowskiego w 1919 roku, jako pomnik ofiar wojny polsko-ukraińskiej o Lwów i Galicję w latach 1918 -1920. Do 31 sierpnia 1939 roku pochowano na nim 2859 żołnierzy. Po drugiej wojnie światowej nekropolia została zdewastowana.

2008 - Zmarł Józef Szajna, scenograf, reżyser teatralny, scenarzysta, teoretyk teatru, malarz i grafik, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Sławę zawdzięcza przede wszystkim swoim autorskim spektaklom teatralnym, pokazywanym w wielu miejscach świata. Międzynarodowe uznanie przyniosły mu "Reminiscencje" - niemy spektakl teatralny, dzieło poświęcone pomordowanym w czasie okupacji hitlerowskiej artystom krakowskiej ASP. Inne jego głośne realizacje to: "Witkacy", "Gulgutiera", "Replika", "Dante", "Majakowski". Współpracował z teatrami całej Europy. (ur. 1922) 

2008 - Zmarł Leonid Hurwicz, amerykański ekonomista polsko-żydowskiego pochodzenia, laureat nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii w 2007 roku za prace nad teorią wdrażającą systemy matematyczne w procesy gospodarcze, która przy zastosowaniu równań matematycznych i algorytmów pozwala ocenić prawidłowość funkcjonowania rynków. (ur. 21.08.1917)