Portal Polskiego Radia SA
słuchaj
shopping_cart
Section00

Hymn polski

26 lutego 1927 roku „Mazurek Dąbrowskiego” ogłoszono oficjalnym hymnem Polski. Rok wcześniej został wprowadzany do szkół, a Polskie Radio zaczęło go grać jako sygnał dla swoich audycji.

Najstarsze nagranie mazurka, 1908 Jan Stern - śpiew z towarzyszeniem orkiestry dętej. Płyta Columbia, 1908, z kolekcji Barbary Raczyńskiej w Archiwum Polskiego Radia.
Orkiestra Bohumira Kryla, 1911 Nagranie z 1911 roku z wałka fonograficznego, Edison Blue Amberol - producent nagrania i nośnika. Z kolekcji Jerzego Gogacza w Archiwum Polskiego Radia.
Orkiestra z Bierzanowa, 1911-1912 Producent nagrania i płyty - International Talking Machine, 1911-1912, nagrane w Wiedniu. Z kolekcji Jerzego Gogacza w Archiwum Polskiego Radia.
Związek Patriotów Polskich, 1930 Nagranie Grzegorza Fitelberga (Columbia, 1930 rok), kopia płyty wytłoczonej w czasie II wojny w Związku Radzieckim. Ze zbiorów Archiwum Polskiego Radia.
Chór Wacława Lachmana, 1931 Eugeniusz Mossakowski, śpiew, Bronisław Szulc, dyrygent. Producent Wydziału Propagandy i Oświaty MSW w Paryżu.  Syrena-Electro 1931. Archiwum Polskiego Radia. 
Ostatni głos walczącej Warszawy, 1939 Najprawdopodobniej taka wersja została wyemitowana 30 września 1939 roku w ostatnie audycji Polskiego Radia w czasie II wojny światowej.
Orkiestra wojskowa na pogrzebie gen. Sikorskiego, 1943 W czasie uroczystości pogrzebowych w Newark w Anglii orkiestra wojskowa zagrała "Mazurka Dąbrowskiego". (BBC, 14.07.1943)
Chór polskich uchodźców w Algierze, 1943 Dyrygent Stanisław Haczkiewicz. Audycja nadana na falach Radia Algier do okupowanego kraju w 1943 roku. Dar Ligii Hayto. Ze zbiorów Archiwum Polskiego Radia.
Więcej play_arrow

O czym mówi „mazurek dąbrowskiego”

Jeszcze Polska nie zginęła,
Kiedy my żyjemy.
Co nam obca przemoc wzięła,
Szablą odbierzemy

Marsz, marsz, Dąbrowski,
Z ziemi włoskiej do Polski,
Za twoim przewodem
Złączym się z narodem.

Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,
Będziem Polakami,
Dał nam przykład Bonaparte,
Jak zwyciężać mamy.

Marsz, marsz, Dąbrowski...
Jak Czarniecki do Poznania
Po szwedzkim zaborze,
Dla ojczyzny ratowania
Wrócim się przez morze.

Marsz, marsz, Dąbrowski,
Z ziemi włoskiej do Polski,
Za twoim przewodem
Złączym się z narodem.

Już tam ojciec do swej Basi
Mówi zapłakany-
Słuchaj jeno, pono nasi
Biją w tarabany.

Marsz, marsz, Dąbrowski...
Hymn Polski 2018
Section05

"Póki" czy "kiedy"? jak śpiewać hymn?

"Jeszcze Polska nie zginęła..." - pierwsze słowa hymnu państwowego znają wszyscy Polacy. Gorzej jest ze znajomością drugiego wersu pieśni. Która wersja jest poprawna - "póki my żyjemy" czy "kiedy my żyjemy"? Na to pytanie odpowiada językoznawca prof. Jerzy Bralczyk.

Kto płacze w hymnie, czyli językowe zagadki "Mazurka"

- Ciągle nas prześladował zapłakany ojciec Basi. Trochę dziwny, bo zgodnie z kanonami epoki, ojcu nie przystoi płakać - podkreśla prof. Jerzy Bralczyk. Językoznawca wyjaśnia, skąd w utworze powstałym na przełomie XVIII i XIX wieku to zaskakujące jak na owe czasy sformułowanie.

Jaka powinna być Polska według słów hymnu?

"Mazurek Dąbrowskiego" według rękopisu Józefa Wybickiego miał sześć zwrotek. We współczesnej wersji śpiewamy cztery z nich. – Skoro w zwrotce, której dziś nie śpiewamy, pojawiają się "Racławickie Kosy" to ta przyszła Polska nie byłaby tylko szlachecka - podkreślał prof. Jerzy Bralczyk.

Pieśń polskich powstań narodowych

Nagrania pochodzą z albumu Polskiego Radia "Pieśni polskich powstań narodowych", wydanym z okazji setnej rocznicy odzyskania Niepodległości. Album zawiera 60 najpiękniejszych i najbardziej popularnych pieśni powstałych podczas polskich powstań narodowych, w opracowaniu kompozytora i aranżera Włodzimierza Korcza oraz najstarsze nagrania "Mazurka Dąbrowskiego" z Archiwum Polskiego Radia.

więcej
play_arrow
Section013

Jak powstała pieśń

Józef Wybicki i jego słynny mazurek
Ceniony mówca i pisarz. Nieśmiertelność przyniosły mu słowa do "Mazurka Dąbrowskiego".
- Gen. Dąbrowski pisał do Wybickiego: "Żołnierze do twojej pieśni coraz więcej gustu nabierają" - audycja o życiu Józefa Wybickiego. (PR, 30.0
Więcej play_arrow
Poruszająca melodia mazurka
Józef Wybicki ułożył słowa pod dźwięki ludowego mazurka, nieznanego kompozytora. Ta melodia mazura była popularna wtedy na terenach byłej Polski.
Hasłem Legionów Polskich we Włoszech były słowa "Ludzie wolni są braćmi" - słuchowisko o powstaniu "Mazurka Dąbrowskiego". (RWE, 1972)
Więcej play_arrow
Section017

Historia mazurka

Melodia "Mazurka Dąbrowskiego" jest osobliwa jak na hymn. Hymn powinien być powolny, dostojny, poważny, a tu mamy do czynienia z bardzo dziarskim mazurem – wyjaśnia prof. Marcin Gmys.

Section024

Kalendarium

1921
17 marca
Uchwalona zostaje tzw. konstytucja marcowa. Ustawa zasadnicza określa kształt godła i barwy narodowe. Nie określa za to, jaka pieśń ma pełnić rolę hymnu państwowego.
1921
22 marca
Minister spraw wojskowych gen. Kazimierz Sosnkowski wydaje rozkaz nr 221, w którym poleca oddawanie honorów przy odgrywaniu "Mazurka Dąbrowskiego".
1926
15 października
Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego wydaje dokument, w którym podana jest oficjalna treść hymnu narodowego oraz zarządzenie, że "Mazurek Dąbrowskiego" ma być śpiewany w szkołach.
1926
Grudzień
Polskie Radio zaczyna nadawać "Mazurek Dąbrowskiego" o północy, na zakończenie programu.
1927
26 lutego
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych wydało okólnik, w którym pieśń "Jeszcze Polska nie zginęła" została formalnie uznana hymnem państwowym.
1921
17 marca
1921
22 marca
1926
15 października
1926
Grudzień
1927
26 lutego

Najważniejsze polskie pieśni hymniczne

„Bogurodzicę” śpiewali rycerze przed bitwą z Krzyżakami pod Grunwaldem w 1410 roku. Melodia i słowa „Boże, coś Polskę” ulegały modyfikacjom, była to pieśń powstańców styczniowych, towarzyszyła Polakom po odzyskaniu niepodległości, w czasie II wojny światowej, w latach komunizmu i po 1989 roku. "Rota" była drugą propozycją hymnu narodowego po odzyskaniu wolności. Pierwsze takty „Warszawianki” w okresie międzywojennym były sygnałem programu drugiego Polskiego Radia, a w 1944 roku powstańczego radia "Błyskawica".

"Te Deum Laudamus", rok 387
"Ciebie, Boże, wysławiamy" - wczesnochrześcijański hymn modlitewny, napisany po łacinie. Czas powstania i autorzy są domniemani. (PR, 2011)
"Gaude Mater Polonia", 1372
"Raduj się Matko Polsko" - jeden z najstarszych utworów religijnych, napisany po łacinie dla św. Stanisława, patrona Polski  przez Wincentego z Kielczy. (PR, 2011)
"Bogurodzica", 1410
Najstarszy zachowany polski tekst poetycki i melodia. Pierwszy zapis pochodzi z 1407 roku. Śpiewali ją polscy rycerze przed bitwą pod Grunwaldem w 1410 roku. (PR, 2011)
"Hymn do miłości ojczyzny", 1774
Pełnił rolę polskiego hymnu w czasach rozbiorów. Napisał go w 1774 roku Ignacy Krasicki, muzykę skomponował Wojciech Sowiński. (PR, 2011)
"Boże, coś Polskę", 1816
Słowa i muzykę napisał Jan Nepomucen Kaszewski na cześć Aleksandra I, cara Rosji i króla Królestwa Polskiego. Wzorowana na hymnie angielskim. (PR, 2011)
"Warszawianka", 1831
Karol Sienkiewicz, brat dziadka Henryka Sienkiewicza, przetłumaczył z francuskiego słowa pieśni. Muzykę skomponował Karol Kurpiński. (PR, 2011)
"Rota", 1908
W świadomości Polaków jest to drugi hymn narodowy. Słowa napisała Maria Konopnicka w 1908 roku, a muzykę Feliks Nowowiejski. (PR, 2011)
Marsz "My, Pierwsza Brygada", 1917
Autorem słów do melodii "Marsza Kieleckiego" i pierwszym wykonawcą był najprawdopodobniej Andrzej Brzuchal-Sikorski z orkiestrą Kieleckiej Straży Ogniowej. (PR, 2011)

Z Archiwum polskiego radia

"Kiedy my żyjemy" - Najważniejsze w "Mazurku Dąbrowskiego" jest pytanie, "kiedy my żyjemy" i jacy jesteśmy my Polacy - mówił poeta Ernest Bryll. (PR, 26.08.2016)
Emisariusz niepodległości - Gen. Dąbrowski pisał do Józefa Wybickiego: "Żołnierze do twojej pieśni coraz więcej gustu nabierają" – audycja o życiu Józefa Wybickiego. (PR, 31.07.1976)
Pieśń śpiewana i nucona przez wszystkich - "Mazurek Dąbrowskiego" został napisany w Reggio nell’Emilia, powstał między 8 a 14 lipca 1797 – mówił prof. Bronisław Biliński. (PR, 12.11.1990)
Prywatne życie generała Dąbrowskiego O rodzinie, karierze wojskowej, losach po insurekcji kościuszkowskiej i służbie dla Napoleona - mówił Marek Ruszczyc, pisarz. (PR, 26.06.1988)
Powstanie legionów we Włoszech 21 lutego 1797 roku gen. Jan Henryk Dąbrowski ogłosił odezwę do Polaków o tworzeniu polskich jednostek. (PR, 29.01.1997)
Dąbrowski miał talent organizacyjny - Znakomicie zreorganizował brygadę kawalerię, nie tracąc elementów, które tkwiły w kawalerii polskiej od dawna - mówił prof. Andrzej Zahorski. (PR, 27.12.1978)
Polacy w wojnach napoleońskich Audycja o Polskich Legionach we Włoszech i udziale w wojnach napoleońskich oraz o niespełnionych nadziejach na odzyskanie niepodległości Polski. (PR, 5.07.2001)
Więcej play_arrow
Section025