9 жніўня 2020 года ў Беларусі адбыліся сфальсіфікаваныя прэзідэнцкія выбары, афіцыйныя вынікі якіх сведчылі аб пераканаўчай перамозе Аляксандра Лукашэнкі. Згодна з вынікамі, Святлана Ціханоўская, якая фармальна балатавалася як незалежны кандыдат, замяніўшы свайго арыштаванага мужа Сяргея Ціханоўскага, павінна была атрымаць толькі 10,1% галасоў, у той час як Лукашэнка афіцыйна атрымаў 80,1%.
Сфальсіфікаваныя выбары 9 жніўня 2020 года сталі паваротным момантам у палітычным жыцці Беларусі. Кшыштаф Федаровіч, аналітык Інстытута Цэнтральнай Еўропы і эксперт па Беларусі, адзначыў, што выкарыстанне тэрміна «выбары» для абазначэння падзей 2020 года неапраўданае. Аналітык лічыць больш дакладным тэрмін «плебісцыт».
Пасля сфальсіфікаваных выбараў беларусы масава выйшлі на вуліцы. Пратэсты былі выкліканыя не толькі абмежаваннямі палітычных свабодаў, але і рэпрэсіямі супраць апанентаў улады. «Беларусь была адной з нямногіх краін свету, якая практычна не ўвяла ніякіх абмежаванняў з-за пандэміі COVID-19», — растлумачыў ён. Тое, як улады паводзілі сябе ў гэтым пытанні, павялічыла незадаволенасць у грамадстве.
«Жыццё працягвалася ў звычайным рэжыме, і Лукашэнка сцвярджаў, што свет знаходзіцца ў стане псіхозу, рэкамендуючы піць гарэлку і наведваць лазню. Гэта было скажэннем рэальнасці, але людзей пакінулі на волю лёсу. Нягледзячы на тое, што дэмаграфічная статыстыка была засакрэчаная, наколькі нам вядома, там памерла шмат людзей», — успомніў Федаровіч, дадаўшы, што менавіта пандэмія, а таксама арышты Сяргея Ціханоўскага і іншых апазіцыйных палітыкаў, вывелі людзей на вуліцы.
Паводле слоў Федаровіча, пратэсты 2020 года былі апошнім буйным паўстаннем апазіцыі, і пасля выбараў больш няма магчымасці выказаць сваю нязгоду з рэжымам у Беларусі. Тыя, хто нязгодныя з існуючай сістэмай, пакінулі краіну або былі пасаджаны ў турму. «У заканадаўства ўнесены шматлікія змены, у тым ліку папраўка да закона аб супрацьдзеянні экстрэмізму. Пашырана вызначэнне палітычнага экстрэмізму і дзейнасці, якая лічыцца экстрэмісцкай. У цяперашні час распаўсюджванне ўлётак на незаконнай дэманстрацыі трактуецца як тэрарызм», — растлумачыў эксперт. Пакаранне за «тэрарызм» было ўзмоцнена, а максімальнае пакаранне па гэтым артыкуле — расстрэл.
Эксперт адзначыў, што многія палітыкі, палітолагі і навукоўцы пачынаюць выкарыстоўваць цэзуру — Беларусь да і пасля 2020 года. На яго думку, пасля 1994 года, калі да ўлады прыйшоў Лукашэнка, усё яшчэ можна было казаць пра шматвектарны падыход да знешняй палітыкі. «Лукашэнка неаднаразова падладжваўся пад Еўрапейскі Саюз, спрабуючы супрацоўнічаць і здабываць сродкі. Гандаль з ЕС складаў 50 працэнтаў знешняга гандлю», — нагадаў Федаровіч, адзначыўшы, што пасля выбараў 2020 года краіна арыентавалася выключна на Расію і Кітай.
На думку аналітыка, у цяперашні час няма рэальных шанцаў для дэмакратычных сіл, у тым ліку беларусаў у выгнанні, прыйсці да ўлады. «Беларусь дэ-факта з'яўляецца часткай Расійскай Федэрацыі, і палітычныя, эканамічныя і ваенныя сувязі настолькі моцныя, што разарваць іх будзе надзвычай складана», — заявіў эксперт.
РАР/юл