Кароль Kolorek Стэфановіч
Яго відэа глядзяць сотні тысяч людзей, яго пазнаюць на вуліцах Беластока. Караль Стэфановіч (Kolorek) — гэта не проста блогер ці падарожнік. Гэта голас Падляшша ў TikTok і Instagram, дзе ён з гумарам і цеплынёй паказвае не толькі мясціны, але і людзей, мову і культуру роднага краю. Ён называе сябе Турыстам з Падляшша — бо і сам адтуль родам, і шмат гадоў даследуе гэты мультыкультурны рэгіён. Ён размаўляе на падляшскай гаворцы, у спадчыну ад дзеда, і з задавальненнем распавядае пра мясцовыя дыялекты і традыцыі. Яго кантэнт — гэта сумесь камедыі, адукацыі і любові да сваёй зямлі.
Мы пагаварылі з Каралем пра папулярнасць, вяртанне з Вялікабрытаніі, пра тое, чаму Падляшша варта паказваць з лепшага боку і як гумар можа стаць формай культурнай дыпламатыі.
Караль як ты сам можаш апісаць свой праект, які здабыў неверагодную папулярнасць у сацсетках?
- Гэта праект, у якім я турыст з Падляшша, бо па ім я падарожнічаю ўжо шмат гадоў і я сам з Падляшша. Такім чынам, я - Турыст з Падляшша, і я размаўляю на падляшскім дыялекце, падляшскай гаворцы, я не ведаю, як гэта дакладна сказаць, мове, якую я ведаю ад майго дзеда. Я таксама шмат распавядаю на сваім канале пра мовы, на якіх размаўляюць на Падляшшы, пра розныя дыялекты і гэтак далей, таму што гэта вельмі багаты рэгіён. Але я таксама падарожнічаю па свеце і паказваю розныя месцы, пры гэтым размаўляючы па-падляшску, таксама жартуючы. Гэта нейкае спалучэнне камедыі, падарожжаў і адукацыі.
Як пачалася твая папулярнасць і як ты з ёй спраўляешся?
- Усё адбылося вельмі хутка. Я ненадоўга паехаў у Албанію, запісаў там некалькі відэа, і калі вярнуўся, мяне пачалі пазнаваць на вуліцах Беластока. Мне вельмі падабаецца ў папулярнасці тое, што людзі глядзяць мае відэа і цэняць гэта, што ім гэта падабаецца, і гэта выдатна. Быць настолькі папулярным, што цябе пастаянна спыняюць на вуліцах і ўсё такое — гэта часам не так ужо і добра. Напрыклад, нядаўна хтосьці ехаў на машыне, заўважыў мяне на скрыжаванні, а потым ехаў за мной. І такія сітуацыі могуць быць трохі дзіўнымі. Ты хочаш пайсці ў краму, і, ведаеш, хтосьці можа папрасіць цябе сфатаграфавацца, і ты адчуваеш гэты ціск, каб заўсёды выглядаць як мага лепш. Безумоўна, гэтае прызнанне - трохі цяжкае для майго псіхалагічнага здароўя, таму я зараз спрабую лепш з гэтым спраўляцца. Зараз я хаджу да псіхолага, і гэта мне трохі дапамагае, але гэта ўсё ж псіхалагічны ціск.
Якую мэту, якую місію ты ставіш перад сабой?
- Ведаеш, перш за ўсё, паказаць наш рэгіён з пазітыўнага пункту гледжання, бо людзі часта кажуць, што мы адсталыя, што гэта Польшча другой катэгорыі, што мы такія бедныя. Магчыма, так было раней, што мы былі значна бяднейшым рэгіёнам. Зараз усё дынамічна развіваецца. Я хачу паказаць наш мультыкультуралізм, перш за ўсё, такім чынам, каб заахвоціць людзей прыязджаць і адчуць культуру на сабе. Я часта сустракаю людзей на Падляшшы і яны кажуць, што паглядзелі мой фільм і прыехалі. Таму гэта лепшая частка таго, што я раблю. І мне таксама проста падабаецца смяшыць людзей, мне падабаецца расказваць анекдоты, і гэта заўсёды выдатна, калі хтосьці смяецца з тваіх жартаў, я гэта люблю.
Якім месцам ты аддаеш перавагу: нейкім маленькім куткам Падляшша, маленькім вёскам, ці, можа, Беласток?
- Мне вельмі падабаецца гэтая ідылічная, хатняя атмасфера, асабліва Сакольшчына, адкуль родам мой дзед. Я там ніколі не жыў, я нарадзіўся ў Беластоку, і мой дзед пазней таксама жыў у Беластоку, але там ёсць вёска Багонікі, дзе жывуць сярод іншага польскія татары. У мяне таксама татарскія карані, я вельмі ганаруся гэтым, таму ў мяне сентымент. Я вельмі люблю ездзіць у Багонікі, на Сакольшчыну, хоць у мяне там не так шмат сваякоў, але я адчуваю сябе там вельмі камфортна. Мне вельмі камфортна і ў Беластоку. Беласток выдатны тым, што тут ёсць усе выгоды вялікага горада — лекары, гандлёвыя цэнтры і гэтак далей, але ты таксама блізка да прыроды, дабрацца з аднаго канца горада ў іншы займае максімум 20 хвілін. Пасля 13 гадоў жыцця ў Лондане я адчуваю сябе крыху спакайней і вельмі цаню гэты спакой.
Дзе ты жыў гэтыя 13 гадоў, як так сталася што гэта Падляшша стала тваім новым-старым домам?
- Я пакінуў Польшчу, калі мне было 12 гадоў, і жыў у Германіі з маці, а потым, калі мне споўнілася 18, я пераехаў у Лондан і здаў там выпускныя экзамены, скончыў там ВНУ, там я працаваў у розных карпарацыях, пры стварэнні музычных кліпаў, трохі на брытанскім тэлебачанні, я працаваў у кіно, у розных творчых справах. Я не планаваў вяртацца, я прыязджаў, таму што ў мяне быў дом, апошнія некалькі гадоў я прыязджаў сюды на лета, а зіму праводзіў у Вялікабрытаніі. У мяне быў план прыехаць, зэканоміць грошы, таму што заканчвалася мая дамова, а потым я планаваў шукаць працу дзе-небудзь у Варшаве ці Берліне. А потым так атрымалася з гэтым TikTok, што я проста застаўся ў Беластоку, а ні ў Варшаве, ні ў Берліне.
У чым, паводле цябе, сакрэт такой папулярнасці тваіх ролікаў? Як распавядаць пра Падляшша, каб гэта было цікава?
- Па-першае, гаварыць станоўча і гаварыць пра цікавыя рэчы, якія людзям сапраўды спадабаюцца. Бо калі мы гаворым, напрыклад, пра стварэнне Польшчы ў нейкім годзе, пра хрышчэнне Польшчы, то бок сухія гістарычныя факты, то гэта не вельмі. Гэта мне цікава, таму што я вельмі люблю гісторыю, але гаворка пра тое, як гэтую гісторыю прадставіць. Таксама ў наш час цяжка сканцэнтравацца, лягчэй прыцягнуць увагу кароткім відэа і ўмясціць шмат інфармацыі за кароткі час, напрыклад, у TikTok ці ў роліку, чым ствараць доўгі кантэнт. Прынамсі, у маім выпадку гэта працуе. Я не кажу, што іншыя формы кантэнту не працуюць, але, перш за ўсё, паказаць яго з пазітыўнага пункту гледжання, пазбягаць падзелаў. Я таксама моцна падкрэсліваю мультыкультуралізм як каштоўнасць. Таксама паказаць Польшчу з сучаснага пункту гледжання, што мы не нейкая адсталая нацыя ксенафобаў і гэтак далей.
Знаходзячыся за мяжой, у прыватнасці ў Вялікабрытаніі, у цябе было ўражанне, што пра Польшчу так думаюць?
- Ёсць людзі, якія так думаюць. І таму я спрабую крыху гэта памяняць. Нават у Польшчы некаторыя людзі так лічаць. І я стараюся крыху адукаваць. Напрыклад, нядаўна я стварыў відэа пра польскіх татараў, і ў ім я сказаў, каб не забываць здымаць абутак перад уваходам у мячэць. І хтосьці напісаў: «Ці зрабілі б яны знак крыжа святой вадой, калі б уваходзілі ў царкву?» І я кажу, што так, што мы на Падляшшы паважаем рэлігіі адзін аднаго, і што калі хтосьці ідзе ў храм іншай рэлігіі, ён паважае правілы, якія там дзейнічаюць. Больш за тое, напрыклад, у Крушынянах, дзе жывуць праваслаўныя, татары і католікі, яны не працуюць у святочныя дні іншых рэлігій. Калі татары святкуюць свае ўласныя святы, католікі і праваслаўныя хрысціяне не працуюць, і гэта тычыцца абодвух бакоў. Паважаць свае ўласныя святы і г.д. Я спрабую паказаць, што мультыкультуралізму ці іншых рэлігій не варта баяцца, а тое, што Польшча ў свой найбольш магутны перыяд была мультыкультурнай краінай, менавіта гэтым мы былі вядомыя па ўсёй Еўропе — што існавала рэлігійная талерантнасць і г.д., чаго не было ў іншых частках Еўропы. І таму я лічу важным нагадваць людзям пра гэта.
На колькі добра ты ведаеш падляшскую гаворку?
- Мой дзед размаўляў па-польску з падляшскім акцэнтам і рэгіяналізмамі, але ён таксама размаўляў на простай мове, як гаворыцца па-свойму, па-нашаму, і гэтая мова таксама сустракаецца на мяжы з Беларуссю, і так, многія кажуць, што яна падобная на беларускую. Мой дзед казаў, што гэта ні польская, ні беларуская, ні ўкраінская і ні руская, проста нейкая сумесь - па-свойму. Я не размаўляю на гэтай мове, але я вучуся ўсё больш і больш, але я на ёй не размаўляю. Я ведаю гэты больш польскі варыянт; я размаўляю па-падляшску, але больш па-польску. Магу перадаць прывітанне вашым слухачам: Будзьце багатыя і здаровыя!
Дзякуй за размову!
слухайце аўдыё