Historycy: Gen. Haller nie stworzył Błękitnej Armii, ale stał się pierwszym wodzem naczelnym WP

Historycy przypominają, że to nie generał Józef Haller 100 lat temu tworzył Armię Polską we Francji, choć faktycznie to on stał się pierwszy wodzem odrodzonego Wojska Polskiego. Błękitna Armia była czynem zainicjowanym przez kilkanaście tysięcy ochotników Polonii amerykańskiej - mówili historycy podczas dyskusji o albumie Instytutu Pamięci Narodowej i Wojskowego Biura Historycznego "Generał Józef Haller 1873-1960". Promocja publikacji, zawierającej archiwalne materiały i setki reprodukcji fotografii dotyczących generała, odbyła się w Domu Polonii w Warszawie.

Historycy: Gen. Haller nie stworzył Błękitnej Armii, ale stał się pierwszym wodzem naczelnym WP.

Foto: IAR/ Łukasz Kowalski

Dyrektor Wojskowego Biura Historycznego prof. Sławomir Cenckiewicz ocenił, że Józef Haller odegrał bardzo istotną rolę w myśleniu pokolenia okresu I wojny światowej i międzywojnia . Historyk stwierdził, że swoją legendę generał Haller zawdzięcza Romanowi Dmowskiemu, z którego inicjatywy tworzyła się we Francji Błękitna Armia. Jak wyjaśniał prof. Cenckiewicz, przywódca Komitetu Narodowego Polskiego szukał rodaka, który mógłby stanąć na czele formującego się wojska. "Haller spada Dmowskiemu jak z nieba (...) To właśnie jest mit, że Haller w zasadzie tworzył tę Armię Polską we Francji. On niczego tam nie tworzył, w ogóle z nimi się nie bił. Przyjechał i na gotowe został wodzem naczelnym nie Armii Hallera, nie Armii Błękitnej, on został wodzem naczelnym wszystkich Wojsk Polskich" - powiedział Sławomir Cenckiewicz.

Dr Teofil Lachowicz ze Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce tłumaczył, że fenomen Błękitnej Armii we Francji stworzyli polonijni ochotnicy ze Stanów Zjednoczonych i Kanady. Historyk mówił, że od utworzenia Armii Polskiej we Francji w czerwcu 1917 roku przez pierwszych kilka miesięcy zapisało się do niej jedynie 800 ochotników. Sytuację zmienił napływ przeszkolonych rekrutów zza oceanu. "Przybywa 15 tysięcy ochotników i wtedy idea Armii Polskiej została uratowana, Hallera nie ma jeszcze. To nie jest Armia Hallera, to jest Armia Polska we Francji. Ochotnicy polscy w centrach rekrutacyjnych na terenie Stanów Zjednoczonych i Kanady zapisywali się do Armii Polskiej we Francji" - podkreślił dr Teofil Lachowicz.

Na mocy porozumienia z rządem Francji Komitet Narodowy Polski, uznawany jako namiastka rządu polskiego na emigracji, uzyskał 28 września 1918 roku pełną kontrolę polityczną nad Armią. Wskutek porozumienia została ona uznana za „jedyną, samodzielną, sojuszniczą i współwalczącą armię polską". 4 października 1918 roku generał Józef Haller objął dowództwo nad liczącym kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy wojskiem. Rok później zostało ono przetransportowane do Polski i brało udział w walkach polsko-ukraińskich w Galicji Wschodniej i na Wołyniu.

We wrześniu 1919 roku Armia została oficjalnie włączona do Wojska Polskiego.

IAR

Zachęcamy do śledzenia nas na Twitterze. Więcej i najwięcej wiadomości IAR po wykupieniu dostępu do serwisu.