Historia

Józef Maksymilian Ossoliński. Twórca Ossolineum

Ostatnia aktualizacja: 17.03.2024 05:40
- Przez całe życie współpracował z uczonymi ze wszystkich trzech zaborów, co przyczyniało się do utrzymania narodowej więzi kulturalnej – mówił na antenie Polskiego Radia prof. Andrzej Notkowski.
Portret Jozefa Maksymiliana Ossolinskiego autorstwa Jana Maszkowskiego
Portret Jozefa Maksymiliana Ossolinskiego autorstwa Jana MaszkowskiegoFoto: Wikimedia/domena publiczna

17 marca 1826 roku zmarł Józef Maksymilian Ossoliński, założyciel Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie.


Posłuchaj
06:59 józef maksymilian ossoliński - twórca ossolineum___2113_02_iv_tr_0-0_108003431eab2a90[00].mp3 Józef Maksymilian Ossoliński - audycja z cyklu "Kronika niezwykłych Polaków" z udziałem prof. Andrzeja Notkowskiego. (PR, 28.06.2002)

 

Absolwent Collegium Nobilium w Warszawie, jednej z najbardziej znanych szkół średnich w kraju, już we wczesnej młodości zetknął się z kręgiem literackim związanym z Adamem Naruszewiczem i redagowanych przezeń "Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych".

Józef Ossoliński debiutował przekładami autorów starożytnych. Próbował też oryginalnej twórczości literackiej, lecz na tym polu nie odniósł większych sukcesów.

Był właścicielem dóbr ziemskich położnych nieopodal dzisiejszego Mielca. W czasie rozbiorów ziemie te znalazły się pod panowaniem austriackim. Odtąd Ossoliński coraz bardziej angażował się w życie umysłowe i publiczne Galicji. Sporą część swojego życia spędził w Wiedniu, blisko cesarskiego dworu.

To właśnie w swojej wiedeńskiej rezydencji zaczął kolekcjonować ogromne zbiory, na które składało się około 19 tysięcy książek, zabytkowe rękopisy, ryciny, numizmaty, mapy, atlasy, a także zbiory geologiczne.

Około 1800 roku powstał plan utworzenia fundacji narodowej dla Galicji. W 1817 roku Ossoliński kupił we Lwowie zrujnowane budynki kościoła i dawnego klasztoru Karmelitanek, które po renowacji i przebudowie miały pomieścić zbiory fundacji. W tym samym roku została ona zatwierdzona przez cesarza Franciszka I.

Józef Ossoliński stworzył ją wraz z księciem Henrykiem Lubomirskim. Na uposażenie fundacji miały iść fundusze z zysków majątków ziemskich w powiecie przeworskim.

Należy także wspomnieć o ważnej roli biblioteki Ossolińskiego w Wiedniu. Zbiory tam zebrane pozwoliły na rozpoczęcie zarówno polskich, jak i zagranicznych badań nad dziejami wczesnej Słowiańszczyzny.

Ossoliński był członkiem wielu towarzystw naukowych. Działał na polu repolonizacji i odnowienia Uniwersytetu Lwowskiego. - Przez całe życie współpracował z uczonymi ze wszystkich trzech zaborów, co przyczyniało się do utrzymania narodowej więzi kulturalnej – mówił na antenie Polskiego Radia prof. Andrzej Notkowski.

Józef Maksymilian Ossoliński zmarł 17 marca 1826 roku. Jak pisze Władysława Jabłońska: "Ossoliński zawsze przeciwny pompie i okazałości, skromny i nielubiący rozgłosu pragnął, aby i jego odejście miało ten sam charakter". Stało się inaczej. Pogrzeb stał się wielką manifestacją uznania dla uczonego i zasłużonego rodaka.

Zakład Narodowy im. Ossolińskich stał się potężną instytucją naukową, która istnieje do dzisiaj. Jest jednym z bardzo charakterystycznych świadectw ducha epoki oświecenia. Ducha pracy obywatelskiej nad podtrzymywaniem polskiej narodowości i kultury w warunkach zaborów.

Czytaj także

Karol Estreicher. Ocalił polskie skarby przed Niemcami

Ostatnia aktualizacja: 29.04.2024 05:45
Od chwili wkroczenia wojsk niemieckich na ziemie polskie Karol Estreicher rozpoczął dzieło ratowania skarbów naszej kultury, w tym ołtarza Mariackiego, ukrytego przez okupanta w Norymberdze oraz arrasów wawelskich.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ignacy Krasicki: satyra prawdę mówi

Ostatnia aktualizacja: 14.03.2020 05:40
Jeden z głównych przedstawicieli polskiego Oświecenia. Nazywany "księciem poetów polskich". Czy znamy prawdziwe oblicze Ignacego Krasickiego?
rozwiń zwiń