"Ojczysty - dodaj do ulubionych". Dziś gotówka, kiedyś gotowizna

Ostatnia aktualizacja: 14.05.2024 06:50
W cyklu "Ojczysty - dodaj do ulubionych" zdradzamy tajemnice języka polskiego. Odkrywamy językowe tajemnice gotówki, która jest nieco podobna do malinówki. 
Gotówkę kiedyś nazywano gotowizną
Gotówkę kiedyś nazywano gotowiznąFoto: Shutterstock/Kamil Zajaczkowski
  • W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" sprawdzamy, skąd wzięło się słowo gotówka.
  • W języku ogólnym pojawiła się w XIX wieku. Jej źródłosłów jest gwarowy. 
  • Gotówka i gotowizna to nic innego, jak gotowe pieniądze - jak surowa zielenina > surowizna, nalewka malinowa > malinówka. 

W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w każdy wtorek i czwartek w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. Sprawdzamy czym jest "gotówka".

Jak wyjaśniają językoznawcy z NCK - gotówka przeszła w XIX wieku do języka ogólnego z gwar, wypierając używaną wcześniej gotowiznę – znaną do dziś, lecz coraz rzadziej stosowaną i już silnie nacechowaną stylistycznie.

Gotówka i gotowizna to nic innego, jak gotowe pieniądze – w przeciwieństwie do towarów przeznaczonych na wymianę oraz weksli i czeków, stanowiących swoistą obietnicę zapłaty. Gotowe pieniądze, a więc w skrócie gotowizna (tak jak: surowa zielenina > surowizna; jałowe pole > jałowizna itp.), albo też: gotowe pieniądze, czyli po prostu gotówka (tak jak: nowy > nówka czy: nalewka malinowa > malinówka).
Posłuchaj
00:52 czwórka pierwsze słyszę 14.05.2024 ojczysty gotówka.mp3 "Ojczysty - dodaj do ulubionych". Jak gotówka trafiła do polszczyzny? (Pierwsze słyszę/Czwórka)
 

Posłuchaj
01:48 CZWORKA/Pierwsze słyszę - ojczysty _popisać się 09.05_2024.mp3 "Ojczysty - dodaj do ulubionych". Skąd w języku polskim wzięło się słowo "popisać" (Pierwsze słyszę/Czwórka)

 

Audycja powstała we współpracy z Narodowym Centrum Kultury.

___

Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.

POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<

 

Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.

***

Na kolejne odsłony cyklu we wtorki i czwartki, w porannej audycji "Pierwsze słyszę"po godz. 6.30 zaprosi Martyna Matwiejuk.

mat.pras./pj

Czytaj także

"Ojczysty - dodaj do ulubionych". Czy słowo "beton" jest międzynarodowe?

Ostatnia aktualizacja: 22.08.2023 08:00
Język polski kryje wiele ciekawostek. Niektóre słowa znane są niewielu, inne znają wszyscy i w dodatku nie tylko w Polsce. Tak jest ze słowem "beton", o którym możemy powiedzieć, że jest międzynarodowe, a w dodatku ma dwa znaczenie. Wyjaśniamy je w cyklu "Ojczysty - dodaj do ulubionych".
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Ojczysty - dodaj do ulubionych". Kajakarstwo to nie wioślarstwo

Ostatnia aktualizacja: 24.08.2023 07:40
 O ciekawostkach językowych rozprawiamy w Czwórce w każdy wtorek i czwartek w cyklu "Ojczysty - dodaj do ulubionych". Tym razem sprawdziliśmy, dlaczego kajakarstwo nie jest wioślarstwem. 
rozwiń zwiń