Portal Polskiego Radia SA
słuchaj
shopping_cart
Polskie Radio
Section05

Słowoteka

Następny odcinek audycji dnia 11.05.2025 o godzinie 13:45 Zobacz w ramówce
Section06
11'00 Czym jest norma językowa? Kto decyduje o tym co nią jest? Czy to co nie mieści się w normie, zawsze jest błędem? Tłumaczy prof. Michał Szczyszek
10'33 Co przymiotnik "słodki" ma wspólnego z solą, a "kwaśny" z zakwasem? Jak brzmi stopień wyższy przymiotnika "gorzki"? Analizuje prof. E. Rudnicka.
11'56 O frazeologizmach i przysłowiach związanych z wiosną opowiada językoznawca, prof. Michał Szczyszek Dlaczego jedna jaskółka wiosny nie czyni? Skąd tyle nadziei w powiedzeniu: byle do wiosny? Czy zielono w głowie ma tylko ten, kto ma mało wiosen? W świątecznym wydaniu "Słowoteki" o frazeologizmach i przysłowiach związanych z wiosną opowie językoznawca, prof. Michał Szczyszek.
10'41 Wąpierze, upiory, strzygi i strzygonie. O językowych aspektach strachu opowiada językoznawczyni, prof. Ewa Rudnicka
11'16 Czy język mikropodlaski faktycznie istnieje? Skąd tyle kontrowersji wokół tej nazwy? Tłumaczy prof. Monika Kresa z Uniwersytetu Warszawskiego
12'09 Jak zmieniał się i zmienia język młodych ludzi? Analizuje prof. Michał Szczyszek, językoznawca z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu
13'01 O różnorodności języka, jego odmianach, wśród których są m. in. gwary, socjolekty i profesjolekty mówi prof. Tomasz Korpysz z UKSW
11'59 Biszkokcik, karbonada, bifsztyczek. Dawne kulinarne słowa tropimy wspólnie z dr Eweliną Kwapień z Uniwersytetu Warszawskiego
11'58 Język i twórczość Cypriana Norwida przybliża prof. UKSW, Tomasz Korpysz
10'49 Czy polszczyzna jest trudna? Co wpływa na takie jej postrzeganie? Wyjaśnia Jędrzej Cytawa, poliglota i nauczyciel technik uczenia się
11'28 O dziewiętnastowiecznych nazwach pojazdów opowiada językoznawczyni z Uniwersytetu Warszawskiego, dr Ewelina Kwapień
10'33 Czy poliglocie ciężko "przestroić się" z języka na język? Który język można uznać za język przyszłości? Analizuje Jędrzej Cytawa
11'06 O nauce języków obcych i o tym co decyduje o trudności danego języka rozmawiamy z poliglotą, Jędrzejem Cytawą
12'15 Co nowego w gramatyce? Konstrukcje językowe trzymają się mocno! Ale jest też parę nowości. Szczegóły ujawnia prof. Marek Łaziński, językoznawca z UW
12'21 Czy "włoszczyzna" pochodzi z Włoch, "burmistrz" z Niemiec, a "maczuga" z Rumunii? Dziś często narzekamy na nadmiar zapożyczeń, zwłaszcza anglicyzmów. Okazuje się jednak, że zapożyczaliśmy od zawsze. Od kiedy konkretnie? Kiedy pojawiły się pierwsze zapożyczenia, z jakich języków pożyczaliśmy najwcześniej i czy ktoś pożyczał także od nas? Na te pytania odpowiedziała prof. Monika Kresa, językoznawczyni z Uniwersytetu Warszawskiego.
12'13 Koalicja, komisja, zetki, sztuczna inteligencja, babciowe, powódź. Znamy już wyniki 14. plebiscytu na Słowo Roku 2024. Poznaliśmy słowa wybrane przez kapitułę i te, które wyłonili internauci. Po raz pierwszy wybrano także Studenckie Słowo Roku, którym została stołówka. Wyniki skomentuje w audycji prof. Marek Łaziński, językoznawca z Uniwersytetu Warszawskiego.
11'07 Nas troje? Nastroje! To o nich porozmawiamy w pierwszej w Nowym Roku Słowotece. A te bywają różne: chandra, splin, melancholia, nostalgia, weltszmerc. O etymologii słów opisujących samopoczucie. Gość: Językoznawczyni prof. Ewa Rudnicka z Uniwersytetu Warszawskiego
11'12 Rauty, bale, bibki, balangi, impry... W ostatniej w tym roku Słowotece, przedsylwestrowa rozgrzewka! Potrzeba zabawy, tańca jest niezmienna mimo upływu lat, ale zmienia się nasze słownictwo i jego znaczenie. W audycji polsko-polski słowniczek imprezowy. Gość: językoznawczyni prof. Ewa Rudnicka z UW
12'23 Wszystkiego najlepszego, zdrowia, szczęścia, pomyślności i...wesołych świąt!" W "Słowotece" o życzeniach, nie tylko świątecznych. Jaka jest ich podstawowa funkcja? O czym warto pamiętać, składając i przyjmując życzenia? I dlaczego dawniej życzenia były związane z myśleniem magicznym? Gość: językoznawczyni z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, prof. Barbara Sobczak.
12'08 Socjolekt. Hermetyczny język, którym posługuje się pewna grupa ludzi, np. jakaś grupa zawodowa, żeby się wyróżnić, zaznaczyć swą odrębność. W "Słowotece" porozmawialiśmy o socjolekcie pielęgniarek pediatrycznych. Gość: prof. Tomasz Korpysz, językoznawca z UKSW
11'38 Pielęgniarka - historia nazwy. Gość: prof. Tomasz Korpysz, językoznawca z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
12'48 Cyceron twierdził, że "Czoło, oczy, oblicze często kłamią, ale słowo najczęściej". Jak na podstawie zachowań językowych rozpoznać kłamstwo? Jakie są niewerbalne oznaki mówienia nieprawdy i jakie strategie kłamstwa? W Słowotece 2. część rozmowy na ten temat z prof. Barbarą Sobczak, językoznawczynią z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu
09'35 K jak... kłamstwo. Co o nim mówi słownikowa definicja? Jakie są powody i rodzaje kłamstw? Czy zawsze kłamstwo wzbudza negatywne emocje? Czy uciekając się do kłamstwa, sięgamy do arsenału konkretnych słów, zwrotów, konstrukcji językowych? Gość: językoznawczyni prof. Barbara Sobczak z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu
10'21 13 listopada ogłoszono listę słów, na które można głosować w plebiscycie Młodzieżowe Słowo Roku. Czy wśród nich są słowa odznaczające się językową kreatywnością, budzące emocje i kontrowersje? Czy któreś z nich ma szansę wejść do języka ogólnego? O tym w rozmowie z prof. Anną Wileczek z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, przewodniczącą plebiscytu i założycielką Obserwatorium Języka i Kultury Młodzieży.
10'38 Po co w języku są zdrobnienia i zgrubienia? I jak tzw. "brzydkie słowa" wpływają na relacje międzyludzkie. W Słowotece o słowach i swoim do nich stosunku opowiedział Bartosz Wierzbięta, lingwista stosowany, tłumacz audiowizualny
09'58 Mówi się, że przysłowia są mądrością narodu, ale czy są nam jeszcze potrzebne? Czy potrafimy je zrozumieć? Czy wiemy co to jest ta kryska, która przychodzi na Matyska i kim właściwie jest ten Matysek? Dlaczego mówimy "Mądrej głowie dość dwie słowie", a nie "dwa słowa"? Czy tylko, żeby się rymowało? I wreszcie czy powstają nowe przysłowia? Rozmowa z prof. Moniką Kresą, językoznawcą z UW
10'44 "Każdy nowy początek pochodzi z końca innego początku" - powiedział Seneka. A skąd się wzięło słowo początek? Co może mieć początek? Do czego może się odnosić to słowo? W jakich powiedzeniach, przysłowiach, frazeologizmach je spotkamy? Dr Jarosław Łachnik, językoznawca z UW odpowiedział na te pytania. A ponieważ, jak doskonale wiemy, początek nieuchronnie związany jest z końcem, to i tym słowem się zajmiemy.
11'06 Kongres Efektywnej Komunikacji to ogólnopolskie wydarzenie dla osób, które interesują się prostym językiem, efektywnością komunikacji oraz dostępnością informacyjno-komunikacyjną. O programie Kongresu, ale też o tym co się kryje pod pojęciem "efektywna komunikacja" opowiedziała koordynatorka Katarzyna Nowak z Fundacji Języka Polskiego. Patronat Programu 1 Polskiego Radia
11'04 „Butomaniaczka”, „cyberholik”, „helpunek” – to tylko niektóre słowa, które w ostatnim czasie zanotowało Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego. O tym jak działa Obserwatorium, oraz o najnowszych językowych trendach opowiedział językoznawca dr Jarosław Łachnik
10'31 Co to znaczy "dynamiczna i statyczna strategia przekładu"? Jak przekłada się na polską rzeczywistość kulturową odniesienia do innej kultury? Czy istnieją kwestie nieprzetłumaczalne? Druga część rozmowy z tłumaczem i dialogistą Bartoszem Wierzbiętą
« poprzednia123... 12następna »
Section07
O audycji

Audycja poświęcona językowi. Jego różnym obliczom i odmianom. Śledzimy zmiany, jakie się w nim dokonują, przyglądamy się językowym modom. Odkurzamy zapomniane słowa i zwroty, szukamy etymologii i tropimy młode słowa. Do rozmowy zapraszamy językoznawców, dziennikarzy, pisarzy i literaturoznawców. Emisja: niedziela, godz. 13:40.


Prowadzący