Piotr Gociek: Gościem Sygnałów Dnia w Programie 1 Polskiego Radia jest teraz prof. Błażej Kmieciak, przewodniczący Państwowej Komisji ds. Wyjaśniania Przypadków Czynności Skierowanych Przeciwko Wolności Seksualnej i Obyczajności Wobec Małoletniego Poniżej Lat 15 – tak brzmi pełna nazwa tego ciała. Dzień dobry, panie profesorze, witam serdecznie.
Prof. Błażej Kmieciak: Dzień dobry panom, witam państwa bardzo serdecznie.
To zacznę od pytania, które najczęściej powtarzają ci, którzy krzywym okiem patrzą na powstanie tej komisji, czyli dlaczego tak długo. Nieraz się pojawia też ten taki zarzut, że to może taki kwiatek do kożucha miał być, no bo rzeczywiście od powołania do chwili, w której w tej chwili rozmawiamy, minęło półtora roku prawie.
Jeżeli chodzi o półtora roku, to uważam, że pytanie nie do końca jest do mnie. Ja mogę wypowiadać się na temat czterech ostatnich miesięcy, bo przypomnę państwu, że dokładnie cztery miesiące temu wszyscy członkowie komisji złożyli ślubowanie przed polskim Sejmem, a więc ja jestem bardzo chętny do tego, żeby porozmawiać na temat ostatnich czterech miesięcy. Jeżeli chodzi o poprzedni rok, to jest pytanie bardziej, które winniście państwo kierować do polityków, a nie do mnie jako do urzędnika państwowego. Te cztery miesiące ostatnie to jest czas naprawdę intensywnych prac, bo to jest czas de facto tworzenia urzędu. Wiem, że wiele osób pyta, wiele osób w ciągu ostatnich czterech miesięcy także mnie dopytywało. Ja regularnie powtarzałem to, bo mówię po prostu prawdę, my budujemy urząd Państwowej Komisji, który ma i już nas wspiera jako członków Państwowej Komisji od zupełnego zera. Tworzenie urzędu od zera jest w Polsce tak naprawdę zupełnie nowym zjawiskiem, a tworzenie urzędu, który będzie obsługiwać Państwową Komisję, która jest w naszej przestrzeni publicznej i prawnej także unikalnym tak naprawdę zagadnieniem, nowym tematem dotyczącym szczególnie ważnego problemu społecznego, jest jeszcze ciekawszym i trudniejszym zagadnieniem. A gdy do tego, drodzy państwo, dodamy sytuację, w której być może teraz mojej odpowiedzi się spodziewacie, ale naprawdę pandemia nie sprzyja procedurom biurokratycznym, administracyjnym, które naprawdę koronkowo muszą być przygotowane po to, żeby ten urząd nie tylko działał, bo ja wiem, że wiele osób chce, żeby urząd działał, a przede wszystkim żeby działała Państwowa Komisja. Zapewniam państwa, że merytoryczna organizacyjna praca, która przez ostatnie cztery miesiące była wykonana, jest takim działaniem. I właśnie dzisiaj w pełni mogę powiedzieć, że od dnia dzisiejszego będziemy przyjmowali sprawy, ponieważ ten etap organizacji de facto dobiegł końca.
To jest bardzo ważna kwestia, na którą pan wskazał, to znaczy wielu się wydaje to, że komisja to jest po prostu tych siedmiu członków, którzy zostali powołani przez Sejm, Senat, prezydenta, premiera, rzecznika praw dziecka, natomiast pan podkreśla, że to jest urząd. Zresztą też przypominam sobie, że w tych zapowiedziach w ustawie jest o tym, że to będzie wieloszczeblowy urząd. Rozumiem, że trzeba zorganizować cały system po pierwsze zgłaszania i weryfikacji tych zgłoszeń, po drugie – jak rozumiem, także doradców, ekspertów, wszystkich tych, którzy będą się tym nie tylko w jednym miejscu w Warszawie, gdzie komisja obraduje, ale w całym kraju, tymi kwestiami zajmować. To jak ta struktura wygląda? Jak to będzie działało, proszę wyjaśnić.
Już tłumaczę. Przede wszystkim jest tak jak pan wspomniał, jest siedmiu członków wybranych przez różne gremia najważniejsze organy państwowe, to jest pierwszy element. Na bazie tego zostaje zgodnie z ustawą stworzony urząd. Urząd jest klasycznym przykładem urzędu państwowego, który składa się tak naprawdę, możemy powiedzieć, tak jak stanowi ustawa, z takich dwóch podstawowych filarów. W żadnej mierze nie chcę pominąć tutaj bardzo ważnego filaru, jakim jest administracja i sfera biurowa urzędu, bo one myślę, że są często niedoceniane, a są ważne. Natomiast z perspektywy merytorycznej przede wszystkim będziemy bazować na filarze związanym przede wszystkim z postępowaniami, postępowaniami prawnymi, w tym wypadku zwłaszcza postępowaniami wyjaśniającymi, postępowaniami monitorującymi, takimi postępowaniami, w których my jako komisja, ale także pracownicy urzędu komisji, będziemy mogli monitorować, a także współuczestniczyć w pewnych postępowaniach, o czym może szerzej za chwilkę. To jest jakby ten element prawny, gdzie będziemy wsparciem właśnie dla tych, którzy są poszkodowani, jak stanowi ustawa. A drugi element to jest ten element...
To po kolei... Tak? Tak, tak, proszę dokończyć.
A drugi element, bo to chcę powiedzieć, bo to jest ważne. To jest ten element, o którym stanowi właśnie też nasz akt prawny, czyli działanie edukacyjno-prewencyjne, a więc to są wszelkie te kwestie, w których my... Bo przypominam państwu, że wiele osób... i ja to całkowicie rozumiem też jako osoba zaangażowana w pomoc osobom poszkodowanym, ale wiem, że wiele osób czeka przede wszystkim na działania kierowane do tych osób wprost bezpośrednio. To jest całkowicie zrozumiałe. Ale pamiętajmy też o tym, co jest także w obszarze zainteresowania różnych innych komisji na całym świecie. My jesteśmy zobligowani też mocą ustawy do tego, żeby za rok, już niecały rok, wydać raport. I ten raport będzie dotyczyć właśnie tego, co jest nieprawidłowe, jakie są błędy, które prowadzą tak naprawdę na przykład do pojawiania się przemocy seksualnej, do pojawiania się przemocy seksualnej wobec dzieci, jakie kwestie doprowadziły na przykład do jej tuszowania i jakie podjąć działania, by tego typu strasznych sytuacji po prostu w przyszłości nie było. A więc to są takie dwa filary, byśmy powiedzieli, taki prawny, ale także psychospołeczno-interwencyjno-edukacyjno-prewencyjny.
Dwa filary, a tak naprawdę trzy obszary działalności, bo jak rozumiem, z tego wyłania się obraz następujący: owo zapobieganie, owo ustalenie miejsc, gdzie system może nie działa tak jak powinien, to jest jeden obszar. Drugi obszar to, jak rozumiem, od dziś można zgłaszać wnioski. To już pytam: kto w jakim trybie te wnioski może zgłaszać? Ale od razu też dopytam o obszar trzeci, czyli rozumiem, że trwającymi już postępowaniami, które ktoś uważa, że są właśnie zbyt opieszale prowadzone albo że jakieś błędy zostały tam... doszło do jakichś błędów, rozumiem, że tym wszystkim też państwo się będziecie zajmować.
Drodzy państwo, przede wszystkim ja tutaj muszę odesłać... muszę i chcę, bo to jest bardzo ważne, bo nad tym pracowaliśmy przez ostatnie tygodnie bardzo intensywnie, bo wbrew temu... Proszę wybaczyć, że to powiem, bo czasem słyszę informacje, że komisja nie pracuje. Znaczy ja bym chciał tak w życiu nie pracować, jak pracowaliśmy przez ostatnich kilkanaście tygodni, bo naprawdę to jest kilkanaście godzin, bardzo często kilkanaście godzin dziennie. I jakby zostawiam tę kwestię tylko po to, żebyście państwo wiedzieli, że chociaż nie mówiliśmy w mediach o wielu kwestiach organizacyjnych, to to działanie było mocne (...)
Ale już w tej chwili mówimy więcej, kto i w jakim trybie, tak, może zgłaszać wnioski.
Już tak. Jasne. Przede wszystkim odsyłam tutaj do strony internetowej naszej komisji. Jak państwo wpiszecie już w stronach: Państwowa Komisja ds. Pedofilii, pojawią się informacje dotyczące zgłoszeń. I mówimy tu o sytuacji, w której doszło do przestępstwa, do przestępstwa na tle seksualnym kierowanym przeciwko dziecku poniżej lat 15 i doszło do przestępstwa tuszowania tego typu czynów albo doszło do przestępstwa, w którym ktoś miał obowiązek, bo podkreślam: tego typu czyny kierowane... po prostu przestępstwa pedofilii, będę używać już tego zwrotu, którego używa także ustawa, istnieje obowiązek powiadomienia organów ścigania. Tymi organami ścigania jest przede wszystkim prokuratura, policja, ale także w myśl naszej ustawy nasza Państwowa Komisja. Jeżeli ktoś nie informuje, a ma obowiązek poinformowania o tego typu czynie, każdy, kto posiada wiarygodną informację, może zgłosić taką sprawę. I ostatni element, o którym pan wspomniał, jest oczywiście ważny i unikalny dla naszej komisji, ponieważ my możemy prowadzić i będziemy prowadzić, od razu zaznaczam, postępowania wyjaśniające, dotyczące spraw, które uległy przedawnieniu. Jeżeli mamy prawomocne umorzenie postępowania, jego zaprzestanie z racji wspomnianego przedawnienia, właśnie dotyczącego przestępstwa pedofilii, wówczas Państwowa Komisja rozpoczyna postępowanie wyjaśniające, jak stanowi preambuła, po to, żeby doprowadzić do sprawiedliwości, żeby te sytuacje, które zostały w jakiś sposób, powiedzmy sobie wprost, w pewnej przestrzeni prawno-społecznej anulowane, ponieważ uległy przedawnieniu. I my wracamy do tego.
I państwo do nich będziecie wracać. Panie przewodniczący, bardzo ważna kwestia...
Ale może wtedy... Może dopowiem, bo możemy wrócić, doprowadzając do wpisu osoby na specjalną listę sprawców czynów na tle seksualnym.
Bardzo ważna kwestia, bo najbardziej się w mediach przebijają kwestie związane z pedofilią w Kościele. Natomiast to nie jest jedyne pole działalności tej komisji. Jak rozumiem, będzie się ona zajmowała wszystkimi przypadkami niezależnie od tego, czy to dotyczy celebrytów, czy to dotyczy dziennikarzy, czy to dotyczy urzędników, zwykłych ludzi, członków Kościoła Katolickiego, kleru Kościoła Katolickiego i tak dalej, i tak dalej.
Znaczy ja w ogóle powiem szczerze, że przysłuchuję się tej debacie społecznej, wychodzi ze mnie wykształcony socjolog, bo zastanawiam się, jakie są przesłanki, które miałyby świadczyć o tym, że komisja kiedykolwiek wypowiadała albo wypowiada bądź będzie wypowiadać się na temat tego, że jakąś sprawą się nie zajmie. Nie, drodzy państwo, dla nas podmiotem, szczególnie istotnym podmiotem, i to nie są tylko piękne słowa przewodniczącego, tylko ja mogę powiedzieć po kilku miesiącach pracy razem z innymi członkami komisji, że dla nas podmiotem jest osoba, która doświadczała albo doświadcza cierpienia związanego z okropną, okrutną zbrodnią, jaką jest przestępstwo pedofilii. I to nie są tylko kolorowe słowa w tym wypadku, tylko my dążymy przede wszystkim do tego, żeby swoim działaniem doprowadzić do odpowiedzialności osoby, która powinna tą odpowiedzialność mieć. To, jaki nosi strój, jakie ma litery przed nazwiskiem albo jak bardzo był spokrewniony z ofiarą, nie ma dla nas najmniejszego znaczenia w tym sensie, iż my zajmujemy się z perspektywy ustawy jako organ państwowy każdą sprawą. Tutaj chcę powiedzieć wprost: my nie jesteśmy komisją, nie wiem, sejmową, komisją rządową czy komisją kościelną, bo takie już były zwroty. Ja bardzo proszę, żeby osoby też, które komentują nasze działania, do czego zachęcam, bo to jest bardzo ważne, bo to też jest dla nas pewna recenzja, ale ja bardzo proszę, żebyśmy przede wszystkim zwracali się w stronę ustawy, ustawy, która powołała i komisję, i tak naprawdę doprowadziła też do tego, że my w ciągu ostatnich czterech miesięcy stworzyliśmy urząd Państwowej Komisji, której jest istotnym elementem wsparcia nas jako kolegialnego organu siedmiu członków.
I ten urząd od dziś przyjmuje już zgłoszenia. Odsyłam państwa na stosowną stronę internetową. Bardzo dziękuję za rozmowę...
Są tam formularze, istnieje możliwość... bo o tym chce jeszcze powiedzieć tylko na koniec, istnieje możliwość oczywiście osobistego spotkania jak najbardziej, natomiast osobiste spotkanie jest, drodzy państwo, z racji pandemii po wcześniejszym umówieniu się telefonicznie. Jest to bardzo ważne, ponieważ chcemy ruszyć, natomiast chcemy, by ten rozruch był i dla państwa, i dla nas bezpieczny.
Mówił prof. Błażej Kmieciak, przewodniczący Państwowej Komisji ds. Wyjaśniania Przypadków Pedofilii. Bardzo dziękuję za tę rozmowę.
Ja również dziękuję, pozdrawiam państwa, miłego dnia życzę.
JM
