Расія, якая дзесяцігоддзямі не хавала сваіх імперскіх амбіцый, выпрабавала стойкасць не толькі польскага грамадства, але і НАТА ў цэлым. Такім чынам Масква пераступіла яшчэ адну псіхалагічную мяжу.
Рэакцыя на гэта Польшчы, краін ЕС і НАТА дэманструе адзінства перад абліччам пагрозы, але самае важнае выпрабаванне яшчэ наперадзе.
Сам інцыдэнт 10 верасня не з'яўляецца чымсьці зусім новым, але прынёс новае
Расійскія беспілотнікі-камікадзэ Shahed-136/Герань-2 і падобнае на іх БПЛА «Гербера» апошнім часам рэгулярна парушаюць польскую паветраную прастору. Аднак дагэтуль іх не трэба было збіваць. Таксама дагэтуль іншыя краіны НАТА, у першую чаргу Румынія, пераважна ў такіх выпадках абіралі стратэгію «хаваць галаву ў пясок». Такім чынам, цяпер адбыўся сапраўдны прарыў і выхад з папярэдняга тупіка — першае за амаль чатыры гады актыўнае дзеянне сіл НАТА — няхай і ў асноўным польскай арміі.
Кошт, які Польшча заплаціла сёння
Нават улічваючы перашкоды, выкліканыя ўкраінскімі сістэмамі радыёэлектроннай барацьбы, цяжка назваць супадзеннем тое, што 19 беспілотнікаў праніклі на тэрыторыю Польшчы. Некаторыя з іх прыляцелі з Украіны, а іншыя — з Беларусі.
Цікава паразважаць пра долю выдаткаў, панесеных Польшчай і саюзнымі войскамі пры абясшкоджванні беспілотнікаў.
У паветранай прасторы Польшчы былі выкарыстаныя польскія F-16, галандскія F-35, італьянскія E-550A CAEW AWACS, паветраны запраўшчык A330 MRTT і польскія Saab 340 AEW&C AWACS.
Верагодны кошт такой аперацыі складае, як мінімум, некалькі мільёнаў злотых у гадзіну. Для нейтралізацыі расійскай «Герберы», якая каштуе прыблізна 35 000 злотых, патрэбна разгортваць вось такі шырокі спектр дзеянняў.
Бяспека неацэнная, але варта падумаць, як мінімізаваць выдаткі
Бяспека, вядома, не мае цаны. Але варта падумаць, ці не было б больш эканамічна выгадна перашкодзіць Расіі вырабляць гэтыя беспілотнікі на месцы паходжання. Найпрасцейшы шлях — узброіць Украіну, каб яна магла знішчыць у попел спецыяльную эканамічную зону ў Алабузе, дзе рабочыя з глабальнага Поўдня збіраюць гэтыя беспілотнікі.
Не менш пажаданым з'яўляецца засваенне Польшчай украінскага вопыту абясшкоджвання беспілотнікаў. Гэты працэс працягваецца ўжо некаторы час, але інцыдэнт 10 верасня можа (і павінен) унесці ў яго новую дынаміку.
Чаму Расія гэта зрабіла?
Расійская атака дастаўляе ёй шмат каштоўнай інфармацыі: пра рэакцыі грамадскасці, палітычнага класа і арміі ды яе камандуючых. Таксама дае Маскве дадзеныя аб патэнцыйных гарачых кропках, якія потым можна выкарыстаць у наступных дэзінфармацыйных кампаніях і псіхалагічнай вайне.
Супадзенне нападу з вучэннямі «Захад-2025»
Супадзенне нападу з вучэннямі «Захад-2025», якія пачынаюцца ў гэтую пятніцу, сведчыць аб тым, што яны, на самой справе, ужо пачаліся з фазы «тэставання» супраць усходняга флангу НАТА.
Аднак застаецца незразумелым, колькі салдат насамрэч удзельнічае ў іх. Афіцыйна гэтая лічба складае каля 12 000, але ў рэальнасці лічыцца, што яна складзе каля 30 000. Варта ўлічыць, што з 2013 года афіцыйныя дадзеныя, якія агучвае Расія, у шэсць-пятнаццаць разоў недаацэньвалі рэальны маштаб вучэнняў. І хоць верагоднасць кінетычнай атакі на ўсходнім флангу НАТА застаецца мінімальнай з-за паўнамаштабнага ўдзелу Масквы ва Украіне, гібрыдныя аперацыі відавочна набіраюць абароты.
Расія не магла даць лепшага стымулу
Расія не магла паслаць лепшага стымулу да мабілізацыі заходняга свету. Цяпер мяч на баку тых, хто прымае рашэнні, у тым ліку ўнутры НАТА. Крэмль, як вампір, ласуецца любымі прыкметамі слабасці, якія падштурхоўваюць яго да далейшага пераходу Рубіконаў.
Калі ў Варшаве не вынесуць урокаў з сённяшняй сітуацыі і змірацца з думкай, што расійскія беспілотнікі будуць лятаць над Польшчай, Польшча прайграе яшчэ перад тым, як пачне барацьбу.
Леон Піньчак, аналітык па бяспецы і ўсходніх справах Polityka Insight