У дакладзе «Варшава: новая "маці гарадоў рускіх"?», апублікаваным Інстытутам палітычнай думкі імя Г. Нарутовіча, аналізуецца расійская актыўнасць у Telegram, накіраваная на рускамоўных жыхароў Польшчы.
Аналіз паказвае, што Telegram-канал «Варшаўская Русалка» зʼяўляецца ключавым інструментам дэзінфармацыі, накіраваным на дэстабілізацыю Польшчы. Даследаванні паказваюць, што яго пасыл, накіраваны ў першую чаргу на ўкраінцаў, беларусаў і расіян, якія пражываюць у Польшчы, зʼяўляецца часткай больш шырокай стратэгіі падрыву даверу да польскіх дзяржаўных інстытутаў.
У справаздачы гаворыцца, што галоўны цэнтр гэтай дзейнасці знаходзіцца ў Мінску, а мэта – стварыць наратывы, якія падрываюць стабільнасць Польшчы.
У прапагандысцкім наратыве выразна падкрэсліваліся антыўкраінскія тэмы. Канал ставіць пад сумнеў унёсак украінцаў у польскую эканоміку, сцвярджаючы, што яны зʼяўляюцца таннай працоўнай сілай, якая адбірае працоўныя месцы ў палякаў. Украінцаў прадстаўлялі як няпрошаных гасцей, якія злоўжываюць польскімі льготамі і зʼяўляюцца крыніцай злачыннасці.
«Мінск мае тэхнічныя рэсурсы для правядзення прапагандысцкай дзейнасці. Ён таксама мае моцныя адносіны з Кітаем, ад якога можа атрымаць тэхналогіі, неабходныя для ажыццяўлення такой дзейнасці», – патлумачыла аўтар справаздачы доктар Катажына Квяткоўска-Маскалевіч. Яна дадала, што Беларусь з'яўляецца краінай, якая рыхтуе ІТ-спецыялістаў для такога роду дзейнасці.
У справаздачы гаворыцца, што тыя, хто ўдзельнічае рабоце канала «Варшаўская русалка», выкарыстоўваюць «палітычныя тэхналогіі» або метады псіхалагічнага ўздзеяння. Гэта частка гібрыднай вайны, якую Масква і Мінск вядуць супраць такіх краін, як Польшча і Літва. Гэтыя метады, якія ўзніклі на постсавецкай прасторы, маюць на мэце стварыць уражанне дзяржаўнай нестабільнасці, слабасці дэмакратыі і еўрапейскіх інстытутаў, а таксама падарваць давер да палітычнага і прававога парадку.
На думку Квяткоўскай-Маскалевіч, верагодна, Масква кантралюе буйныя медыяструктуры, такія як «Спутнік», у той час як Мінск кіруе меншымі каналамі.
«Польшча – добра вывучаная тэрыторыя для Беларусі, што палягчае лакалізацыю пасланняў. Масква ж разглядае Польшчу праз прызму іншых, больш буйных гульцоў, такіх як Берлін, Парыж і Вашынгтон».
Прапагандысцкая дзейнасць была асабліва інтэнсіўнай падчас прэзідэнцкай кампаніі. Рафал Тшаскоўскі, якога паказвалі як кандыдата, які залежыць ад «Еўрапейскага Саюза, правоў ЛГБТ» і пераследуе нямецкія інтарэсы, стаў галоўнай мішэнню варожага наратыву. Гэтыя пасланні ставілі пад сумнеў суверэнітэт Польшчы і яе гатоўнасць да ваеннай абароны.
Адзіным кандыдатам, які быў паказаны ў станоўчым святле, быў Славамір Менцэн з праварадыкальнай Канфедэрацыі, чые меркаванні па палітычных і ваенных пытаннях неаднаразова цытаваліся на канале.
Іншы прыклад — допіс, у якім Святлана Ціханоўская, дзеячка беларускага апазіцыйнага руху, нібыта выказала падтрымку Тшаскоўскаму. У дакладзе сцвярджаецца, што мэтай гэтага матэрыялу было справакаваць негатыўную рэакцыю выбарцаў на кандыдата, якога Ціханоўская нібыта падтрымлівала. «Гаворка ідзе не пра рэальны ўплыў на вынікі выбараў, а проста пра выкарыстанне падзеі, у якой рускамоўнае насельніцтва Польшчы таксама зацікаўлена, хоць большасць з іх не мае права голасу, каб паказаць Польшчу як «васала Захаду», – патлумачыла Квяткоўская-Маскалевіч у сваім абгрунтаванні актывізацыі гэтай дзейнасці.
«Варшаўская русалка» таксама распаўсюджвала антыеўрапейскія і антыамерыканскія пасланні. Еўрапейскі Саюз быў акрэслены як сіла, якая разбурае польскую дзяржаўнасць. Гаварылася пра нібыта страту суверэнітэту на карысць Брусэля і пра тое, што еўрапейскія абаронныя планы павялічаць фінансавую нагрузку на Польшчу, адначасова зніжаючы кантроль над яе ўзброенымі сіламі.
Антыамерыканскія тэмы былі сканцэнтраваны на тым, каб паказаць ЗША як дзяржаву, якая эксплуатуе Польшчу як паслухмяны сатэліт і рынак для вытворчасці зброі. Амбасада ЗША, якая выступіла з папярэджаннем аб нелегальнай міграцыі, была раскрытыкаваная за цынізм.
Стваральнікі канала таксама выкарыстоўваюць гістарычныя тэмы, у прыватнасці Валынскую разню, як інструмент для распальвання канфлікту. Яны актыўна выкарыстоўваюць пошук, эксгумацыю і ўшанаванне памяці польскіх ахвяр, а таксама чаканні ўкраінцаў адносна ўшанавання памяці месцаў, звязаных з УПА ў Польшчы.
Паводле аўтараў дакумента, актыўнасць беларускіх і расійскіх прапагандысцкіх СМІ будзе ўзмацняцца, і эфектыўна супрацьстаяць ёй надзвычай складана.
«Тэхналагічная вайна — гэта змаганне з ветаркамі. Рабіліся спробы змагацца з буйнымі гульцамі, такімі як «Спутнік», шляхам іх блакавання на ўзроўні Еўрапейскага Саюза і на міжнародным узроўні, але гэта не дало значных вынікаў. Сёння кожны мае доступ да VPN», – звяртае ўвагу Квяткоўская-Маскалевіч.
Яна падкрэсліла, што гістарычныя спрэчкі, якія не пакідаюцца на разгляд спецыялістаў, а выкарыстоўваюцца ў журналісцкай і палітычнай сферах, з'яўляюцца ўрадлівай глебай для прапаганды. «Гэта аснова для расійска-беларускай прапаганды, якую яна выкарыстоўвае рознымі спосабамі, як супраць польскай большасці, так і супраць усходнемоўнай меншасці», – падкрэслівае Катажына Квяткоўская-Маскалевіч.
PAP/вх