Амаль чатыры гады Украіна жыве ва ўмовах поўнамаштабнай вайны. На мірныя ўкраінскія гарады падаюць расійскія бомбы, ляцяць узброеныя дроны, нават далёка ад лініі фронту. У гэтых умовах функцыянуюць не толькі ўкраінцы, але таксама беларусы, для многіх з якіх Украіна стала другім домам.
У жніўні бягучага года старшынёй Місіі дэмакратычных сіл Беларусі ў Кіеве была прызначана Святлана Шаціліна, якая ўжо каля 30 гадоў жыве ва Украіне. Адным з асноўных напрамкаў сваёй дзейнасці місія паставіла задачу нацыянальнага адраджэння беларусаў ва Украіне. Гэта няпростая задача, паколькі да людзей з беларускім пашпартам ставяцца ў краіне насцярожана. Тым не менш, з лютага 2022 года стаўленне да беларусаў значна змянілася ў лепшы бок, — адзначыла Святлана Шаціліна.
— Гэта звязана з беларускімі добраахвотнікамі, са звычайнымі беларусамі, якія знаходзяцца ва Украіне. І непасрэдна практычнымі дзеяннямі яны даказваюць, што існуе дзяржава калабарацыянісцкага рэжыму Лукашэнкі, і ёсць беларусы. І беларусы цалкам на баку Украіны ў вайне Расіі супраць Украіны.
Таму стаўленне рознае, але калі казаць пра тэндэнцыі, то тэндэнцыя такая, што яно становіцца больш пазітыўным. Украінскі ўрад заўсёды глядзеў, рабіў вымярэнні настрояў, якія існуюць у грамадстве. Таму, на маю думку, вельмі важна даказваць свой пункт гледжання не толькі словамі, але і практычнымі дзеяннямі ўкраінскаму грамадству. І такім чынам украінскі ўрад зразумее, што сітуацыя з беларусамі змяняецца. І нам варта, магчыма, ужо падысці да этапу змены парадыгмы, змяніць статус-кво, які існаваў на пачатку вайны і на працягу ўсёй вайны, калі ўкраінскія ўлады былі вельмі асцярожныя і разумелі, як яны ставяцца да сітуацыі паміж урадам Лукашэнкі і дэмакратычнымі сіламі беларускага народа.
— Сітуацыя магла б быць лепшай, калі б Святлана Ціханоўская наведала Украіну. Такога візіту, наколькі мне вядома, не было за амаль чатыры гады вайны, хоць яна хацела сустрэцца з Уладзімірам Зяленскім, з прадстаўнікамі іншых украінскіх уладаў, але такой згоды з боку ўкраінскіх уладаў няма.
— Нам трэба з гэтым працаваць, нам трэба правесці вялікую папярэднюю працу, каб украінскія ўлады выразна разумелі, што офіс Святланы Ціханоўскай прадстаўляе пэўную частку беларускага грамадства, за офісам стаяць пэўныя сілы, вакол яго аб'яднаныя беларусы, і тады будуць больш, мне здаецца, рашучыя крокі з боку ўкраінскіх уладаў. Было б добра, каб мы ўнутры беларускага дэмакратычнага руху спачатку адказалі на пэўныя пытанні, чым мы можам быць карыснымі адзін аднаму для нашай агульнай справы.
— Калі пачалося поўнамаштабнае ўварванне ва Украіну, амаль чатыры гады таму, ці былі ў вас думкі выехаць за мяжу, пакінуць краіну?
— Не, такіх думак не было. Я жыву каля Бучы і таму праз некалькі дзён пасля пачатку вайны, я адчула гэта непасрэдна, пачула незвычайныя гукі выбухаў. У мяне было асабістае эмацыйнае адчуванне, як у рыбы, выкінутай на бераг, таму што, калі ты бачыш, як танкі ідуць з тваёй радзімы, вельмі цяжка растлумачыць гараджанам і эмоцыям, хто ты, што ты, як глядзець людзям у вочы? Я была тут пад акупацыяй, таму гэтыя эмоцыі, якія я перажыла, яны дапамаглі мне вырашыць, што я павінна проста рабіць практычныя дзеянні. І мне пашанцавала, я паўтара года ўдзельнічала ў валанцёрскім праекце «Медыцынскі дэсант», і гэтыя праекты дапамаглі, калі мы ездзілі на дэакупаваныя тэрыторыі, пад Херсон, пад Харкаў, пад Мікалаеў, у розныя часткі, мы былі ў Сумах, і ўсе гэтыя 17 паездак я заўсёды казала, што я беларуска. Мне здаецца, што беларусы шмат робяць, каб дапамагчы Украіне, але нам трэба навучыцца казаць гэта ўслых.
— Скажыце, якая была місія «Медыцынскага дэсанту»? Што вы рабілі?
— «Медыцынскі дэсант» быў украінскім валанцёрскім праектам, у якім я, як лекар па адукацыі, была каардынатарам праекта. З дапамогай заходніх партнёраў мы дапамагалі мірнаму насельніцтву, аказвалі ім бясплатную медыцынскую дапамогу рознымі лекарамі. Гісторыі, якія я чула ад лекараў, у нас там працавалі гінеколагі, у нас там працавалі псіхіятры, у нас там працавалі траўматолагі... Тое, што мы чулі, што людзі перажылі падчас акупацыі, ніякая кніга жахаў не можа перадаць.
Слухайце поўную гутарку ў далучаным гукавым файле
нг