11 красавіка расіяне здзейснілі трэцюю з пачатку года масіраваную атаку на ўкраінскую энергетычную інфраструктуру: былі атакаваныя аб'екты цеплавой генерацыі і перадачы ў Адэскай, Харкаўскай, Запарожскай, Львоўскай і Кіеўскай абласцях. Ужо дакладна вядома пра поўнае разбурэнне Трыпальскай ТЭЦ «Цэнтрэнерга» ў Кіеўскай вобласці, значныя пашкоджанні дзвюх электрастанцый кампаніі ДТЭК Рыната Ахметава і падстанцый «Укрэнерга».
Што засталося ад цеплагенерацыі ва Украіне?
Цеплаэлектрастанцыі ва Украіне належаць тром кампаніям: каля 80% вугальнай генерацыі да вайны кантралявала група ДТЭК Рыната Ахметава, на другім месцы дзяржаўнае «Цэнтрэнерга», якое кіравала трыма электрастанцыямі, кампанія «Данбасэнерга» вырабляла менш за ўсіх.
Страта ЦЭЦ азначае адключэнне мільёнаў спажыўцоў па ўсёй краіне
Пасля апошняга абстрэлу і разбурэння Трыпальскай ТЭЦ усе 100% генерацыі страціла дзяржаўнае «Цэнтрэнерга». Яшчэ летам 2022 года была акупаваная яго Вуглегорская ТЭС у Данецкай вобласці, а 22 сакавіка гэтага года вораг знішчыў Зміеўскую ТЭС у Харкаўскай вобласці. Такім чынам, усе тры ЦЭЦ «Цэнтрэнэрга» былі разбураныя або захопленыя. «Донбасэнэрга» мела ў сваім складзе дзве ЦЭЦ. З 2015 года Старабешаўская ТЭС захоплена тэрарыстамі так званай «ДНР», а Славянская ТЭС знаходзіцца недалёка ад лініі фронту і сістэматычна абстрэльваецца праціўнікам.
Няшмат засталося і ад некалі найбуйнейшага гульца на рынку цеплагенерацыі - ДТЭК. Перад пачаткам вялікай вайны была акупаваная Зуеўская ЦЭЦ, а пасля поўнамаштабнага уварвання расіяне захапілі яшчэ дзве — Запарожскую і Луганскую. Апошнія акупанты вырашылі дабіць ударамі з беспілотнікаў і ракет.
Перад апошнім абстрэлам выканаўчы дырэктар кампаніі Дзмітрый Сахарук заяўляў, што каля 80% магутнасцяў ДТЭК пашкоджаныя або цалкам разбураныя. «Пяць з шасці станцый, якія былі даступныя да апошняга маштабнага абстрэлу, вельмі моцна пашкоджаныя. Некаторыя блокі разбураныя амаль цалкам, астатнія — часткова», — паведамляў Сахарук пасля першых двух нападаў. Падчас ранішняга абстрэлу 11 красавіка зноў сур'ёзна пашкоджана абсталяванне дзвюх электрастанцый. Кампанія не раскрывае падрабязнасці, але можна зрабіць выснову, што лічба ў 80% пашкоджаных або разбураных аб'ектаў ужо страціла сваю актуальнасць.
Такім чынам, засталося менш за 20% выпрацоўкі цяпла, чым было да 22 сакавіка гэтага года.
Якое значэнне цеплавых электрастанцый для функцыянавання энергасістэмы? Расія атакуе не толькі вугальныя электрастанцыі, акрамя ЦЭС сістэмным атакам падвяргаюцца ГЭС, а таксама неабходная для перадачы электраэнергіі інфраструктура «Укрэнерга».
Па зразумелых прычынах расіяне не атакуюць АЭС, а таксама аб'екты «зялёнай» генерацыі, паколькі апошнія невялікія і раскіданыя па ўсёй краіне. Такім чынам, у першую чаргу праціўнік спрабуе вывесці з ладу цеплавыя і гідраэлектрастанцыі, якія выконваюць ролю манеўраных установак. Іх асноўная роля ў энергасістэме - здольнасць хутка павялічваць выпрацоўку электраэнергіі раніцай і ўвечары, калі спажыванне імкліва расце.
Энергасістэма можа працаваць бяспечна толькі пры захаванні балансу: спажыванне электраэнергіі роўна вытворчасці электраэнергіі. Калі гэты баланс парушаецца, узнікаюць праблемы і гэта вядзе да адключэння спажыўцоў. Што будзе ў выпадку поўнага разбурэння ТЭС? Ва Украіне будзе працаваць толькі базавая генерацыя — АЭС. Таксама будуць працаваць сонечныя і ветраныя электрастанцыі, частка спажывання будзе пакрывацца за кошт імпарту і экстраннай дапамогі.
Акрамя страты вялікага аб'ёму вытворчасці, якую пакуль няма чым замяніць, разбурэнне ТЭС істотна ўскладніць працу дыспетчараў. З цяжкасцямі, але ўдасца збалансаваць энергасістэму за кошт гідраэлектрастанцый, якія таксама застаюцца ў ліку прыярытэтных задач расіян.
Страта ЦЭЦ гарантавана азначае адключэнне мільёнаў спажыўцоў па ўсёй краіне як мінімум на зіму і ліпень-жнівень. Абмежаванні могуць быць і ў іншыя перыяды года, але больш-менш дакладна ацаніць іх маштаб пакуль немагчыма па аб'ектыўных прычынах.
Ці могуць расіяне знішчыць усю цеплавую генерацыю? Сітуацыя з цеплавой генерацыяй і так сумная.
«Ужо відавочна, што вугальнай генерацыі ва Украіне ў выніку вайны не будзе. Маскавіты ўпартыя, і калі яны пачалі знішчаць нашы ЦЭС, то будуць гэта рабіць, пакуль не даб'юцца свайго», - кажа Аляксандр Харчанка, дырэктар Цэнтра энергетычных даследаванняў.
«Трэба як мага хутчэй знайсці, завезці і ўсталяваць газапоршневыя і газатурбінныя электрастанцыі малой магутнасці, якія вораг не зможа знішчыць. Газатурбінная і газапоршневая генерацыя ў гарызонце 2-3 гадоў - гэта адзінае магчымае рашэнне. Тады можна будзе казаць пра тое, што ўжо было страчана з-за апошняй атакі», — мяркуе Харчанка.
Але галоўнае — гэта нарошчванне сістэм супрацьпаветранай абароны і поўнае закрыццё неба, без чаго няма сэнсу ні аднаўляць старыя вугальныя ТЭЦ, ні будаваць новыя газавыя, перакананыя ва Украіне.
Паводле epravda.com.ua/вх