Беларуская Служба

80 гадоў таму скончылася Другая сусветная вайна

08.05.2025 06:45
8 мая 1945 года Германія падпісала Акт капітуляцыі, што паклала канец шасцігадовай барацьбе.
Падпісанне Акту капітуляцыі Трэцяга РэйхуBundesarchiv, Bild 183-J0422-0600-002 / CC-BY-SA 3.0

Завяршэнне вайны не азначала вызвалення кантынента ад панавання аўтарытарызму. Цэнтральная Еўропа апынулася пад кантролем СССР на паўстагоддзя.

На пачатку 1945 года ваенная і палітычная сітуацыя Трэцяга Рэйху прадвызначала яго лёс. Вялікі савецкі наступ, распачаты ў чэрвені 1944 года, прывёў да адступлення Германіі з велізарнай часткі Цэнтральнай Еўропы, страты ў тэхніцы і людзях немагчыма было аднавіць.

Правал апошняга буйнога наступу ў Ардэнах разбурыў нямецкія мары аб заключэнні кампраміснага міру з заходнімі дзяржавамі і працягу вайны з Савецкім Саюзам. Саюзнікі разумелі, нельга дапусціць да паўтарэння сітуацыі лістапада 1918 года, калі вайна скончылася перамір'ем. Мэтай «Вялікай тройкі» было дасягненне безумоўнай капітуляцыі Германіі і яе поўнага падпарадкавання Арганізацыі Аб'яднаных Нацый.

7 мая а 2:41 раніцы ў штаб-кватэры саюзных экспедыцыйных сіл у французскім Рэймсе быў падпісаны акт аб капітуляцыі. Рэйх прадстаўлялі прадстаўнікі трох відаў узброеных сіл — сухапутных войск, ваенна-паветраных сіл і флоту. Саюзнікаў прадстаўлялі амерыканскі генерал Уолтэр Бэдэл Сміт і прадстаўнік Чырвонай Арміі генерал Іван Суслапараў. Французскі прадстаўнік падпісаўся ў якасці сведкі.

У сталіцах Заходняй Еўропы ішла падрыхтоўка, узгодненая лідарамі, да абвяшчэння Дня Перамогі. Ім перашкодзіў Іосіф Сталін, які запатрабаваў чарговага ўрачыстага падпісання капітуляцыі ў сталіцы Рэйха, які ён кантраляваў. 8 мая 1945 года брытанскі самалёт даставіў у берлінскі аэрапорт Тэмпельгоф нямецкую дэлегацыю на чале з фельдмаршалам Вільгельмам Кейтэлем. Падрыхтаваны дакумент утрымліваў тыя ж умовы безумоўнай капітуляцыі нямецкіх войск, што і тыя, што былі ўзгоднены напярэдадні ў Рэймсе.

Нягледзячы на ​​капітуляцыю ўсіх нямецкіх войск, урад Рэйха працягваў дзейнічаць. Толькі 23 мая брытанцы вырашылі арыштаваць яго членаў. Існаванне ўрада Дзёніца выклікала асаблівую заклапочанасць у Маскве. Сталін лічыў, што гэта быў элемент падрыхтоўкі заходніх саюзнікаў да агрэсіі супраць СССР і яго сатэлітаў. 5 чэрвеня 1945 года Кантрольная рада саюзнікаў у Германіі ўзяла ўладу ў Германіі, тым самым паклаўшы канец гісторыі Трэцяга Рэйха.

Вайна на Далёкім Усходзе скончылася безагаворачнай капітуляцыяй Японіі 2 верасня 1945 года.

Найбуйнейшы канфлікт у гісторыі забраў больш за 50 мільёнаў ахвяр — забітых, расстраляных і тых, хто загінуў у выніку ваенных аперацый.

РАР/юл