Госць перадачы – Вольга Сцяпанава, старшыня фонду «Захад Усход Падтрымка». Набліжаецца новы навучальны год. Таму хочацца пагутарыць пра выбар школы, што можна было б параіць бацькам, калі дзіця ідзе ў школу? Трэба нагадаць, што ў Польшчы абавязковая адукацыя да 18-га года жыцця.
— Так, тут абавязкова трэба вучыцца да 18 гадоў. І калі дзіця прапісана з бацькамі, яны ідуць па месцы прапіскі. І школа па месцы прапіскі абавязана іх узяць (базавая школа – рэд.). Калі раптам бывае такое, што школа перапоўнена і няма месцаў, яны павінны прапанаваць месца ў бліжэйшай даступнай школе. Вельмі часта бываюць пытанні, як быць, нам прапанавалі ісці на клас менш. Як настаўнік, які працуе ў польскай школе, я б рэкамендавала пайсці на клас менш, калі не вельмі добрая знаёмасць польскай мовы. Таму што дзіця будзе праходзіць практычна падобную праграму, якую яно ўжо прайшло на сваёй мове. І яму будзе прасцей уліцца ў сістэму. Асабліва гэта датычыцца апошніх класаў, таму што дзеці пасля восьмага класа здаюць экзамен. Пасля восьмага класа ідзе набор у сярэднія школы ў сістэме Вулкан, прынамсі тут, у Варшаве, і падаюцца ўсе ўнёскі ў электронным выглядзе. То бок, ёсць пэўныя даты, і мы заўсёды на старонцы нашага фонду гэта агучваем. Напрыклад, сёлета трэба было да 30 мая падаць усе ўнёскі, запісаць дзіця ў электроннай сістэме рэкрутацыі, каб яно ўжо там было, і падпісаць так званым давераным профілем (profil zaufany).
— Ёсць яшчэ так званая rekrutacja uzupełniająca (да канца жніўня), гэта дадатковы набор для тых, хто не паспеў паступіць па нейкіх прычынах.
— Гэта таксама бывае. Нашы бацькі думаюць: «Я абраў 2-3 ліцэі, я ў яго прайду». Лепш перастрахавацца, я раю – абярыце 20, абярыце 30, 40. У мяне адна дзяўчынка выбрала 65, яна выбрала ўсё, толькі каб прайсці праз электронную сістэму, гэта дае магчымасць у першую чаргу паступіць у ліцэі або тэхнікумы. Можна выбіраць у ліцэі сярод некалькіх класаў, дапусцім, першы А - кірунак хімічна-біялагічны, першы Б - фізмат. Чым больш забілі ў сістэму школ, тым больш шанцаў, што вы пройдзеце ў першай хвалі і не будзеце бегаць у жніўні шукаць месца. Тыя, хто не прайшоў, а таксама тыя, хто прыехаў з Беларусі нядаўна, яны ўжо трапляюць вось у гэтую вось другую хвалю. Тут шукаюцца вольныя месцы. Як правіла, аддзел адукацыі вывешвае спісы, дзе ёсць вольныя месцы.
— А бацькі, і таксама вучні, выбіраюць часцей агульнаадукацыйныя ліцэі, тэхнікумы ці прафесійныя вучылішчы?
— Тут па-рознаму. Я таксама раю, калі дзіця не ведае, кім яно хоча быць, кім хоча працаваць, выбраць агульнаадукацыйны, ісці ў ліцэй, але ўсё роўна ў кожным ліцэі ёсць кірунак. Гэта значыць, кожны клас ідзе са сваім напрамкам, з гістарычным, з матэматычным, з фізічным, з біялагічным, з хімічным. Вучацца дзеці ў ліцэі 4 гады, пасля заканчэння могуць ісці ва ўніверсітэт. У гэтым годзе быў трошкі бум. Дзеці нашы, якія здавалі матуру (іспыты на атэстат сталасці – рэд.) пасля польскай школы, іх не прыраўнялі да польскіх вучняў. Гэта было недастатковае разуменне ўніверсітэтаў. Потым гэта ўсё ж памянялі, і нашы дзеці маглі ісці ў ВНУ. Матуру можна здаваць як пасля ліцэя, так і пасля тэхнікума. Вельмі многія кажуць, што ў тэхнікуме слабая падрыхтоўка да матуры. Магчыма. Не буду спрачацца, але ўсё залежыць ад настаўніка.
— Тут вучні пасля базавай школы выбіраюцца ліцэй або тэхнікум. І яны звяртаюць увагу на рэйтынг, якое месца займае школа ў рэйтынгу. Многія выпускнікі, якія закончылі пачатковую школу з добрым вынікам, выбіраюць ліцэй, які займае высокае месца. Але часта настаўнікі гавораць, што лепш выбіраць не найлепшыя ліцэй. Асабліва, калі эмігранты не адчуваюць сябе ідэальна ў польскай мове. У гэтых найлепшых ліцэях цяжка прабіцца.
— Не заўжды гэта лёгка. Так, ёсць такое. У мяне нават былі выпадкі, калі дзяўчына наша добра здала іспыт, пайшла ў ліцэй высокага рэйтынгу. І проста не пацягнула чыста эмацыйна. Прыйшлося перайсці ў іншы ліцэй. Скажу шчыра, вельмі многія яшчэ 3-4 месяцы бегаюць з ліцэя ў ліцэй. Але папярэджу бацькоў, што перш чым пераводзіць у іншы ліцэй, пераканайцеся, што там ёсць месца, што вас чакаюць. Прычым можна так – знайшлі месца, адразу ж пішыце заяву, каб вас прынялі. І толькі ўжо пасля таго, калі вам сказалі, так, мы вас прымаем, забірайце дакументы з папярэдняга ліцэя.
— Тут ёсць мноства магчымасцяў вучыцца, скажам, можна перавесці дзіця на хатнюю адукацыю. Трэба пра гэта проста пачытаць, дазнацца.
— Так, ёсць магчымасць вучыцца на хатняй адукацыі. Але, калі дзіця толькі пераехала, я, як настаўнік, педагог, не раю. Проста дзіця сядзе дома адно, закрыецца, яму будзе гэта цяжка псіхалагічна. Калі ў дзіцяці ёсць ужо сябры, ёсць з кім мець зносіны, ёсць куды пайсці, яно разумее, што не хоча хадзіць у школу, і самаарганізавана, што самае галоўнае, тады так, хай вучыцца на хатняй адукацыі. Ёсць у польскіх школах магчымасці напалову нейкія прадметы вучыць самому, а нейкія з настаўнікамі. Ёсць школы, дзе дзеці могуць прыходзіць, дапусцім, адзін, два ці тры разы на тыдзень на кансультацыі з хатняй адукацыі.
Размаўляла Наталля Грышкевіч
Слухайце далучаны гукавы файл і поўную гутарку ў аддзеле "Падкасты"