Першая фатаграфія Славоша Узнаньскага-Вішнеўскага на Міжнароднай касмічнай станцыі аўтарства Astronaut Peggy Whitson
Славаш Узнанскі-Вісьнеўскі, другі паляк, які паляцеў у космас, мае спіс з 13 эксперыментаў, якія праводзіць у космасе, ва ўмовах Міжнароднай касмічнай станцыі, якія зусім іншыя, чым на Зямлі.
Эксперыменты, якія польскі касманаўт праводзіць у космасе, былі адабраныя на конкурсе, арганізаваным Еўрапейскім касмічным агенцтвам і Міністэрствам развіцця і тэхналогій. З сотняў прапаноў, прадстаўленых польскімі навуковымі камандамі, былі адабраны тыя, які маюць найбольшы навукова-тэхналагічны патэнцыял і адпавядаюць мэтам місіі МКС. Крытэрыі адбору ўключалі інавацыі, магчымасць рэалізацыі ва ўмовах мікрагравітацыі, а таксама значнасць для развіцця польскай навукі і эканомікі. Эксперыменты ахопліваюць розныя галіны - ад даследаванняў матэрыялаў і біятэхналогій да тэставання новых спадарожнікавых тэхналогій.
Рэалізацыя гэтых эксперыментаў мае вялікае значэнне для Польшчы, бо дазваляе айчынным навукоўцам і інжынерам атрымаць унікальныя дадзеныя і вопыт, якія могуць быць выкарыстаны ў распрацоўцы новых тэхналогій і інавацыйных рашэнняў на Зямлі. Гэта першы такі вялікі ўдзел Польшчы ў даследчай праграме, якая праводзіцца на арбіце, а поспех эксперыментаў можа спрыяць далейшай інтэграцыі краіны ў еўрапейскі і сусветны касмічны сектар.
Славаш Узнанскі-Віснеўскі ўжо паўтара тыдні працуе на борце Міжнароднай касмічнай станцыі. На яго думку, колькасць эксперыментаў і прагрэс з'яўляюцца доказам сілы і важнасці польскай навукі.
Падчас размовы з прадстаўнікамі ўрада польскі касманаўт падкрэсліў, што Польшча мае магчымасці, з якімі можна лічыцца ў космасе, а развіццё новых тэхналогій можа стаць значным імпульсам для польскай эканомікі:
- У Польшчы была неверагодна вялікая цікавасць да правядзення эксперыментаў на касмічнай станцыі. І для Еўропы было вялікім сюрпрызам, што ў нас ёсць такі вялікі патэнцыял. Наша касмічная галіна вельмі хутка рухаецца наперад. Сёння мы знаходзімся на нейкім раздарожжы: як змяніць парадыгму нашай эканомікі з эканомікі, заснаванай на паслугах, на эканоміку, якая грунтуецца ў першую чаргу на тэхналогіях і інавацыях. Мы можам праводзіць гэтыя эксперыменты, якіх 13, праца над якімі пачалася больш за паўтара года таму. Усе яны ўжо знаходзяцца на касмічнай станцыі. Пакуль што ўсе яны працуюць бездакорна.
Старшыня Польскага касмічнага агенцтва Марта Ваховіч лічыць, што місія «Ignis» і звязаныя з ёй эксперыменты паказваюць, які навуковы патэнцыял мае Польшча ў многіх галінах:
- Мы спадзяёмся, што гэтыя эксперыменты прынясуць канкрэтны эканамічны аспект. Яны дазволяць праверыць тэхналогіі. Што вельмі цікава, яны тычацца вельмі шырокага спектру, бо ў нас ёсць і біятэхналогіі, і тэхналогіі, і псіхалагічны, і медыцынскі аспект. Мы сапраўды можам ганарыцца тым, што праводзіцца ажно 13 эксперыментаў, і што касманаўт настолькі заняты, што яму сапраўды ёсць чым заняцца.
Адным з эксперыментаў, які праводзіць польскі касманаўт, з’яўляецца тэставанне польскага дэтэктара выпраменьвання RadMon-on-ISS. У чым заключаецца эксперымент расказвае інжынер Кшыштаф Сялевіч з фірмы «SigmaLabs», якая рыхтавала згаданы эксперымент:
- Эксперымент заключаецца ва ўсталёўцы дэтэктара выпраменьвання, які будзе вымяраць параметры радыяцыйнага асяроддзя ўнутры касмічнай станцыі. Дзякуючы нашаму эксперыменту можна будзе распрацаваць больш надзейныя электронныя сістэмы, якія з'яўляюцца часткай сучасных спадарожнікавых сістэм.
Сістэма будзе працаваць у рэжыме рэальнага часу. Яна зможа выключыць спадарожнік, калі ён падвяргаецца ўздзеянню ўзрастаючай радыяцыі. Гэта абароніць яго ад пашкоджанняў. Сістэма зноў уключыць яго, калі радыяцыя зменшыцца.
Варты ўвагі яшчэ адзін эксперымент — «Immunmultionics». У ім даследуецца, як змяняецца імунітэт касманаўтаў падчас знаходжання на МКС. Тлумачыць кандыдат медычных навук Аліцыя Трымбіньска-Стрыеўска з Ваенна-тэхнічнай акадэміі:
- Мы бяром кроў у касманаўтаў. Кроў была ўзятая перад тым, як яны адправіліся на касмічную станцыю. Мы ўжо ўзялі кроў першы раз на касмічнай станцыі. Будзе другі, непасрэдна перад вяртаннем. А пасля вяртання на Зямлю будзем тройчы браць кроў. Чаму мы гэта робім? Мы хочам паглядзець, што адбываецца ў клетках імуннай сістэмы. І мы высветлім, як яе ўмацаваць. Магчыма, гэта будзе нешта новае ў аптэчцы.
Яшчэ адзін эксперымент можа таксама спрыяць змене аптэчкі першай дапамогі - «Human Good Microbiota». У гэтым эксперыменце збіраюцца ўзоры кала касманаўтаў, расказвае прафесар Ваенна-тэхнічнай акадэміі Эльжбета Трафны:
- Мэта эксперыменту — даведацца пра склад многіх відаў мікраарганізмаў і тыпы мікраарганізмаў, якія пастаянна жывуць у нашым стрававальным тракце. Гэта так званыя карысныя мікраарганізмы. Тыя, якія гарантуюць нам аптымальнае здароўе. І наша даследаванне мае на мэце высветліць, ці не парушаецца гэтая структура якой-небудзь выпадковасцю. Кал бярэцца перад палётам, некалькі разоў падчас знаходжання і пасля. Існуе даволі складаная працэдура, звязаная са зборам калу, складанасць працэсу звязана з бязважкасцю. У касманаўтаў ёсць вельмі кароткі час, на працягу якога яны могуць дабрацца да маразільнай камеры. Калі там адбыліся негатыўныя змены, то ў першую чаргу гэта можна мадуляваць адпаведнай дыетай. Або можна даць нешта, што можна назваць касмічным прабіётыкам.
Падчас сваёй місіі на Міжнароднай касмічнай станцыі Славаш Узнаньскі-Вісьнеўскі некалькі разоў выходзіў на сувязь з Зямлёй, як з цэнтрамі кіравання палётамі, так і з польскімі навуковымі ўстановамі, СМІ, вучнямі і студэнтамі. Гэта важны элемент папулярызацыі місіі, павышэння цікавасці да навукі і тэхналогій, а таксама падкрэслівання ролі Польшчы ў міжнародных касмічных праектах.
Паводле ўступных планаў, касманаўты будуць знаходзіцца ў космасе каля 14 дзён. На арбіту яны вылецелі 26 чэрвеня. Дакладная дата вяртання яшчэ невядомая.
ав
слухайце аўдыё