Spektakularne zwycięstwo w głosowaniu 1989 roku odniosła Solidarność, kierowana przez Lecha Wałęsę. Po raz pierwszy od 1945 roku do udziału w głosowaniu dopuszczono opozycję. Po raz pierwszy wybrano także Senat, tworząc dwuizbowe Zgromadzenie Narodowe. Czerwcowe wybory nie były jednak w pełni demokratyczne.
Uczestnicy rozmów Okrągłego Stołu - przedstawiciele Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność" i rządzący krajem obóz komunistyczny - osiągnęli porozumienie, które gwarantowało tzw. koalicji, obejmującej PZPR i jej satelitów, obsadę co najmniej 299 miejsc, czyli 65 procent, mandatów w Sejmie. Pozostałe mandaty w liczbie 161, to jest 35 procent, przeznaczono dla opozycji. Senat był wybierany w sposób demokratyczny, bez wcześniejszych ustaleń co do podziału mandatów. W pierwszej turze kandydaci Solidarności zdobyli 160 spośród 161 mandatów w Sejmie oraz 92 ze 100 w Senacie. Z listy krajowej, która miała zapewnić czołowym działaczom PZPR miejsca w Sejmie, dostały się tylko dwie osoby, a z okręgowych list partyjnych mandaty zdobyły trzy. Historyczny wynik głosowania ogłosił przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej profesor Alfons Klafkowski (zmarł w 1992).
00:31 13674194_1.mp3 Profesor Alfons Klafkowski ogłasza wynik (IAR)
Historyk profesor Andrzej Paczkowski powiedział (2011), że wybory z 4 czerwca 1989 roku były punktem zwrotnym w procesie odzyskiwania pełnej wolności przez Polskę. Profesor Paczkowski podkreślił, że wybory pokazały prawdziwe nastroje społeczne i były jednoznacznym znakiem dla komunistów.
00:33 13674194_2.mp3 Profesor Andrzej Paczkowski podkreślił, że wybory pokazały prawdziwe nastroje społeczne i były jednoznacznym znakiem dla komunistów (IAR)
Zarówno opozycja, jak i obóz rządzący nie spodziewali się wyników tak druzgocących dla komunistycznej władzy. Wśród komunistów pojawiły się głosy wzywające do unieważnienia wyborów, między innymi z powodu klęski listy krajowej. Przeważyły jednak opinie apelujące o kompromis. 18 czerwca odbyła się druga tura. Opozycja uzyskała wówczas jeden brakujący mandat w Sejmie oraz siedem w Senacie. Tym samym w Sejmie osiągnęła maksymalną liczbę posłów, na jaką wcześniej zgodziły się władze. W 100-osobowym Senacie uzyskała 99 mandatów. Jedno miejsce wywalczył kandydat niezależny. Zanim jeszcze ogłoszono wyniki, przywódca Solidarności Lech Wałęsa apelował o dobry wybór, który może zmienić Polskę.
00:09 13674194_3.mp3 Lech Wałęsa apelował o dobry wybór (IAR)
Audycje wyborcze opozycji cieszyły się wielkim zainteresowaniem, były dynamiczne, a kandydaci posługiwali się prostym językiem, który był przeciwieństwem tzw. nowomowy przedstawicieli władz. W audycjach Solidarności występowali znani aktorzy, między innymi instrukcje, jak oddać głos, czytali: Jan Kobuszewski (zmarł w 2019) i Marian Kociniak (zmarł w 2016).
00:22 13674194_4.mp3 Instrukcje jak głosować czytali znani aktorzy (IAR)
Kazimierz Wojciech Czaplicki, długoletni szef Krajowego Biura Wyborczego (zmarł w 2018), wspominając w Polskim Radiu w 2009 roku liczenie głosów w 1989 roku, powiedział, że towarzyszyły mu wówczas niepewność i zaskoczenie. Podkreślił, że po raz pierwszy po wojnie w liczeniu głosów na równych prawach uczestniczyła opozycja:
00:21 13674194_5.mp3 Kazimierz Wojciech Czaplicki powiedział, że towarzyszyły mu wówczas niepewność i zaskoczenie (IAR)
Wynik wyborów zmienił układ sił politycznych. 24 sierpnia 1989 roku Tadeusz Mazowiecki został pierwszym niekomunistycznym szefem rządu w Europie Środkowo-Wschodniej od zakończenia II wojny światowej. Za przykładem Polski poszły inne kraje bloku komunistycznego. Był to początek tzw. jesieni ludów w Europie, której symbolem stał się upadek muru berlińskiego 9 listopada 1989 roku. 4 czerwca w Polsce jest obchodzony Dzień Wolności i Praw Obywatelskich, ustanowiony przez Sejm w 2013 dla upamiętnienia wyborów z 1989 roku.
IAR/dad