Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
polskieradio.pl
Szymon Antosik 05.11.2023

"Biuletyn Informacyjny". Pismo Polskiego Państwa Podziemnego

84 lata temu został wydany pierwszy numer konspiracyjnego czasopisma, dzięki któremu Polacy pozbawieni informacji przez niemieckiego okupanta mogli poznać rzetelne wiadomości z kraju i świata.

"Biuletyn Informacyjny" po raz pierwszy ukazał się 5 listopada 1939 roku. Czasopismo było organem prasowym Polskiego Państwa Podziemnego, pismem konspiracyjnym kolejno Związku Walki Zbrojnej oraz Armii Krajowej. Do początku 1945 roku - kiedy zakończyło swoją działalność - ukazało się 317 numerów.

Skromne początki największego konspiracyjnego czasopisma

Pomysł założenia pisma podziemnego powstał w środowiskach tworzących zalążki konspiracji jesienią 1939 roku. Głównym pomysłodawcą był Aleksander Kamiński. Uważał, że dostarczenie rzetelnych informacji jest ważne jako jedna z form walki z okupantem. Chodziło o to, aby niwelować wpływ kłamliwej niemieckiej propagandy. Tym bardziej, że okupant zamknął polskie tytuły prasowe i powołał w ich miejsce podległą sobie prasę polskojęzyczną - tzw. gadzinówki.

Pierwszy numer wyszedł w liczbie zaledwie 90 egzemplarzy, a praca redaktorska do końca 1939 roku była prowadzona w warunkach konspiracyjnej improwizacji. Profesjonalizacja nastąpiła na początku 1940 roku, kiedy czasopismo znalazło się w ramach struktur organizacyjnych Związku Walki Zbrojnej.

Organ prasowy Polskiego Państwa Podziemnego

"Biuletyn Informacyjny" – w myśl swojej nazwy – publikował przede wszystkim wiadomości krajowe i zagraniczne, ze szczególnym uwzględnieniem działań wojennych, oraz wieści z Warszawy, w której pracowała redakcja do października 1944 roku.

Wiosną 1941 roku czasopismo zostało organem prasowym Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej ZWZ, od lutego 1942 Armii Krajowej.

– Kamiński redagując "Biuletyn Informacyjny" dbał o to, żeby utrzymać w ryzach, naturalną w trudnym czasie, tendencję do krzepienia serc wiadomościami zbyt optymistycznymi – opowiadał dr Janusz Osica w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Kronika niezwykłych Polaków".

Posłuchaj
04:26 aleksander kamiński - pisarz i żołnierz___3703_02_iv_tr_0-0_10802617a5b8256b[00].mp3 Audycja biograficzna Andrzeja Sowy oraz dr Janusza Osicy o postaci Aleksandra Kamińskiego, redaktora naczelnego "Biuletynu Informacyjnego". (PR, 13.12.2002)

 

Nie zawsze podobało się to czytelnikom. Kamiński przedstawił swoją wizję na łamach jednego z numerów:

"Wśród nas Polaków jest wielki odsetek uczuciowców, dlatego też doniosłym obowiązkiem prasy podziemnej jest miarkowanie uczuciowych ocen sytuacji. "Biuletyn Informacyjny" w ciągu swej służby starał się uporczywie patrzeć na świat bez szkiełek. Musimy przyznać, że brak szkiełek różowych denerwował niektórych czytelników. Z drugiej strony amatorzy szkiełek czarnych też kierowali do nas pretensje. Główny zarzut to nawoływanie przez nas do liczenia przede wszystkim na nasze własne siły, a szczególnie krajowe".

Czasopismo w walce

"Biuletyn Informacyjny" przez większość czasu wychodził jako tygodnik, ale w szczytowym momencie w trakcie Powstania Warszawskiego przekształcił się w gazetę codzienną o nakładzie 20 tysięcy egzemplarzy. Odegrał bardzo ważną rolę w trakcie walk w stolicy. Na bieżąco informował o przebiegu działań wojennych i podnosił na duchu czytelników.

Po upadku Powstania Warszawskiego siedziba redakcji została przeniesiona do Krakowa. Czasopismo było wydawane do początku 1945 roku, a jego redaktorem naczelnym został Kazimierz Kumaniecki, który po wojnie zyskał światową sławę jako wybitny filolog klasyczny. Sam jednak wspominał, że najbardziej dumny jest nie z osiągnięć naukowych, lecz z pracy w "Biuletynie Informacyjnym".

sa