"Ojczysty - dodaj do ulubionych". Naszyjniki dla koni, rycerzy i kobiet?

W cyklu "Ojczysty - dodaj do ulubionych" zdradzamy tajemnice języka polskiego. Zanim słowo naszyjnik stało się jednym z określeń kobiecej biżuterii, oznaczało część konnej uprzęży albo średniowiecznej zbroi rycerskiej. 

Naszyjnik - w takim znaczenia, jakie znamy dzisiaj - rozpowszechnił się dopiero w XIX w.

Foto: Shutterstock/SERGIOKAT

• W czasach Piastów i Jagiellonów słowo naszyjnik oznaczało "część uprzęży zakładana koniowi na szyję".
• Naszyjnik była to również część średniowiecznej zbroi rycerskiej.
• Dzisiejszy naszyjnik wcześniej nazywany był słowem "naszyjek". 

W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w każdy wtorek i czwartek w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. Tym razem zajmujemy się biżuterią, konkretnie naszyjnikiem.  

Autorzy strony NCK "Ciekawostki językowe / Ojczysty - dodaj do ulubionych" piszą: "Za króla Piasta naszyjniki nosiły w Polsce konie, a nie kobiety" - moglibyśmy powiedzieć, bo w czasach Piastów i Jagiellonów słowo naszyjnik (występujące też w wersji naszejnik) oznaczało "część uprzęży zakładana koniowi na szyję". Zresztą to znaczenie zachowało się i jest stosowane w języku branżowym do dzisiaj. Naszyjnik była to również część średniowiecznej zbroi rycerskiej (ta część, która ochraniała szyję). Dopiero od XVI w. (na co wskazują źródła pisane) pojawia się naszyjnik jako "ozdoba noszona na szyi", choć w tym znaczeniu aż do końca XVIII w. znacznie częściej używane bywa słowo "naszyjek". Naszyjnik - w takim znaczenia, jakie znamy dzisiaj - rozpowszechnił się dopiero w XIX w."

Posłuchaj

01:19 czwórka pierwsze słyszę 01.12.2023 ojczysty naszyjnik.mp3 "Ojczysty - dodaj do ulubionych". Kiedy słowo "naszyjnik" zyskało współczesne znaczenie? (Pierwsze słyszę/Czwórka)

 ___

Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.

Kolejnych odsłon będzie można posłuchać we wtorki i czwartki w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk. 

POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<

Język polski należy do najtrudniejszych języków świata. Badanie pochodzenia słów i ich ewolucji to fascynująca podróż przez historię i zwyczaje. Martyna Matwiejuk w audycji "Pierwsze słyszę" o godz. 7.30 do końca roku będzie wyjaśniać, dlaczego niektóre memy powodują, że "śmiejemy się do rozpuku", sprawdzi też językowy rodowód "kundla", skąd się wziął "majsterklepka" i jaką miarą jest "łut szczęścia". 

Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.

***

Na kolejne odsłony cyklu w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30 zaprasza Martyna Matwiejuk.

mat. pras./kd/aw/pj