W mieście śpiewy wiejskie kojarzą się z grupką kobiet, które na folklorach, weselach czy majówkach pod kapliczkami monotonnie śpiewają. Tyle widzimy, jadąc z miasta na daczę przez wieś. Prawda jest bardziej złożona, śpiewano w każdej sytuacji, od narodzin do śmierci. Śpiewano z radości i rozpaczy, i z nudy, żeby się zalecać i żeby zniszczyć przeciwnika, ośmieszyć go albo rozśmieszyć. Śpiewano pieśni historyczne, dydaktyczne, religijne, miłosne i błazeńskie. Były też ballady – odpowiedniki dzisiejszych tabloidów – o strasznych zbrodniach i cudach.
Dawało to pole do dużej kreatywności w wymyślaniu sposobów śpiewania. Inaczej śpiewały dziewczyny, inaczej kobiety, inaczej gospodarze, kawalerka, dzieci, no i są wreszcie tajemnicze śpiewy Dziadów – wędrownych żebraków, Dziadów – polskich trubadurów. Nieczęste są nagrania śpiewu muzykantów – od bębna czy basów. Skrzypkowie raczej nie śpiewali, koncentrując się na grze, ale mieli swoje sztuczki i kiedy chcieli zaśpiewać, to robili fermatę na jednym wysokim dźwięku i śpiewali. Andrzej Bieńkowski
Śpiewy, gwizdy, krzyki czyli prosto ze wsi
Profesor Andrzej Bieńkowski to prawdziwa instytucja w świecie muzyki tradycyjnej w Polsce. Na kolejne płyty stworzonej przez niego serii Muzyka Odnaleziona czeka się z niecierpliwością. Przynoszą one nie tylko porcję wspaniałej muzyki w wykonaniu autentycznych wiejskich mistrzów, ale są także barwnymi opowieściami o ludziach tworzących muzykę tradycyjną. Tak też jest w przypadku płyty „Śpiewy, gwizdy, krzyki”, która ukazuje bogactwo i różnorodność tradycji wokalnych polskiej wsi. Płyta przedstawia rozmaite gatunki wiejskiego śpiewu jako tradycję wciąż żywą i to zetknięcie z żywą tradycją jest w przypadku tej płyty najbardziej porywające. Piotr Kędziorek
Lista utworów
1. Mazurek intonowany. Siekluki, Radomskie 1982/Izydor Mroziewicz (ur. 1932) harmonia, śpiew, Michał Jagodziński śpiew, Józef Lament (ur. 1911) skrzypce, Józef Płaskociński (ur. 1925) bębenek
2. “Polećże sokole…” pieśń weselna. Brogowa, Radomskie 1983/Nagranie z wesela
3. Mazurek śpiewany. Rdzuchów, Radomskie 1981/Stefan Kędzierski (ur. 1921) bębenek, śpiew od bębna, Józef Kędzierski (ur. 1913) skrzypce
4. “Zajmała Maniusia przez las bydełeczko…”. Wistka, Radomskie 1981/Jadwiga Dobrodziej ur. 1949
5. Nawoływanie i naśladowanie przez dzieci ptaków i żab. Kostrzyń, Radomskie 1984/Katarzyna Murawska (ur. 1914)
6. Śpiew od basów. Goszczewice, Radomskie 1991/Edward Fogt ur. 1930 basy i śpiew, Bolesław Zarębski (ur. 1913) skrzypce, Józef Strzałkowski (ur. 1912) bębenek
7. “Mamo, moja mamo…”. Radomskie 2010/Śpiewaczki z Gałek Rusinowskich
8. Śpiew od barabanu. Sadykierz, Rawskie 1986/Józef Pacholczyk zwany “Siasiek” (ur. 1934) baraban, śpiew, Władysław Piątkowski (ur. 1932) harmonia, Michał Rydz (ur. 1924) skrzypce
9. Śpiewy weselne. Nieznamierowice, Radomskie 1987/Śpiewają goście, gra kapela harmonisty Józefa Porczka (ur. 1955)
10. Owczarek, wersja do śmiechu – jak powiedziała K.M. Kostrzyń, Radomskie 1984/Katarzyna Murawska śpiew
11. Śpiew od bębenka. Dzielna, Opoczyńskie1984/Antoni Róg ur. 1921 bębenek, śpiew, Jan Róg (ur. 1928) skrzypce
12. Nagranie z wesela. Wygnanów, Radomskie 1986
13. Mazurek intonowany. Brzezinki, pogranicze radomsko-opoczyńskie 1984/Tadeusz Mocarski (ur. 1933) skrzypce, żona podaje temat mazurka
14. Przyśpiewki kawalerskie. Ponikła, pogranicze radomsko-opoczyńskie 1984/Michał Badura (ur. 1916) śpiew
15. Mazurek śpiewany. Turobów, Rawskie 1999/Stanisław Młynarczyk (ur. 1916) basy 3-strunowe, śpiew, Jan Lewandowski (ur. 1919) skrzypce
16. Pieśni dyngusowe. Ligęzów, Radomskie1989 /Stanisław Budzisz (ur. 1917) skrzypce, śpiew, Michał Ogrodniczek (ur. 1914) bębenek, śpiew
17. Pieśń o męczeństwie księdza Popiełuszki. Brogowa, Radomskie 1994/Agnieszka Piejak (ur. 1923) śpiew
18. Przyśpiewki o koniach. Brogowa, Radomskie 1994/Krystyna Ciesielska (ur. 1945) śpiew
19. Mazurki gwizdane. Rdzuchów, Radomskie 1997/Mieczysław Kędzierski (ur. 1932) gwizd
20. Pieśń wojenkowa. Brogowa, Radomskie 1994/Agnieszka Piejak śpiew
21. Przyśpiewki. Piróg, Radomskie 1984/Maria Włodarska (ur. 1919) śpiew
22. Przyśpiewki od basów. Glina, Rawskie 1982/Józef Meto (ur. 1939) basy, śpiew, Kazimierz Meto (ur. 1922) skrzypce, Władysław Gmaj (ur. 1945) bębenek
23. “Stał mąż z płaczem przy grobie…”. Brogowa, Radomskie 1994/Zofia Plaskota (ur. 1905) śpiew
24. Przyśpiewki od bębna. Brogowa, Radomskie 1981/Mieczysław Sadowski (ur.1933) bębenek, śpiew, Walenty Mirecki (ur. 1912) skrzypce
25. Przyśpiewki. Przystałowice, Radomskie 1988/Józef Kwiecień (ur. 1935) śpiew
26. Przyśpiewki. Przystałowice, Radomskie 1988/Piotr Gaca (ur. 1927) śpiew
27. “Siadaj do taksówki…”. Wistka, Radomskie 1991/Helena Włodarczyk (ur. 1928) śpiew
28. “Ej mój Boże kochany, jak to ładnie grają…”. Przystałowice, Radomskie 1982/Marianna Kowalska (ur. 1935) śpiew
29. “Poszedł chłop do lasu…”. Radomskie 1998/Zespół śpiewaczek z Gałek Rusinowskich
30. Przyśpiewki. Przystałowice, Radomskie 1984/Leon Rek ur. 1905 bębenek, śpiew, Józef Papis (ur. 1931) skrzypce
31. Pieśń o odsieczy wiedeńskiej. Przystałowice, Radomskie 1998/Śpiewy majowe przed kapliczką
32. Światówka – weselny mazurek drogowy. Ostałówek, Radomskie1986/Jan Karczewski ur. 1944 baraban, śpiew, Wyrwińska śpiew, Antoni Wyrwiński (ur. 1921) harmonia pedałowa, Adam Wyrwiński (ur. 1925) skrzypce
33. Proroctwa świętej Sybilli. Kadź, Radomskie 1988/Zofia Stolarek (ur. 1926) śpiew
34. Śpiew od skrzypiec. Wir, Radomskie 1984/Józef Kasiak (ur. 1923) skrzypce, śpiew
35. Przyśpiewka. Brogowa, Radomskie 1988/Mieczysław Sadowski gwizd, śpiew
36. Przyśpiewki. Przystałowice Małe, Radomskie 1988/Jan Gaca (ur. 1933) śpiew
37 Intonowanie mazurka. Radzice, Opoczyńskie 1987/Józef Wrzosek (ur. 1921) skrzypce, Joanna Wrzosek (ur. 1927) bębenek, śpiew
38. Gra na gębie (scat). Radomskie 2011/Józef Pańczak ur. 1952 bębenek, gra na gębie
39. Kołysanka. Kostrzyń, Radomskie 1983/Katarzyna Murawska
***
Skład jury Fonogramu Źrodeł 2011:
- Małgorzata Małaszko-Stasiewicz: Dyrektor Programu 2 PR
- Anna Szewczuk - dziennikarz Programu 2 PR
- Anna Szotkowska - dziennikarz Programu 2 PR
- Piotr Kędziorek - kierownik RCKL, Program 2 PR
- Kuba Borysiak - dziennikarz Programu 2 PR
Jury przyznało Nagrodę Specjalną wysokości 2 tysięcy złotych Wydawnictwu In Crudo za kontynuację serii wydawniczej ukazującej bogactwo i różnorodność ludowej tradycji muzycznej;
I nagrodę i tytuł Fonogramu Źródeł 2011 roku otrzymuje płyta „Jest drabina do nieba. Część druga” Wydawnictwa In Crudo;
II nagrodę jury przyznało płycie „Pieśni z Kożyna” wydanej przez Stowarzyszenie Dziedzictwo Podlasia;
III nagrodę otrzymują ex quo płyty: „Stanisław Fijałkowski. Portret Śpiewaka” Wydawnictwa In Crudo oraz „Śpiewy, gwizdy, krzyki” Wydawnictwa Muzyka Odnaleziona.
Poza tym jury postanowiło przyznać wyróżnienia Miejskiemu Domowi Kultury w Kolbuszowej za płytę „Kuszenie Władysława” Kapeli Władysława Pogody oraz Stowarzyszeniu Krusznia za płytę „Muzyka Pojezierza Sejneńskiego”.
