Па традыцыі штогод вясной кафедра беларусістыкі Варшаўскага ўніверсітэта праводзіць навуковую канферэнцыю, прысвечаную беларуска-польскім сувязям. Сёлета яна павінна была адыбцца 2-3 красавіка. Аднак у сувязі з пандэміяй каранавіруса форум перанеслі на 15 кастрычніка.
Канферэнцыя «Польска-беларускія літаратурныя і моўныя сувязі» 15 кастрычніка сабрала вучоных з усяго свету. Частка з іх прыехала ў Варшаву, а многія ўдзельнічаюць завочна — па інтэрнэце.
Радаслаў Калета, кіраўнік кафедры беларусістыкі Варшаўскага ўніверсітэта, галоўны рэдактар часопіса «Беларуская мова як замежная»: — Заявак было больш, чым мы чакалі. Да нас збіраліся прыехаць польскія даследчыкі з розных навуковых цэнтраў. Апрача таго, госці з Беларусі, Літвы, Расіі, Іспаніі і Вялікабрытаніі, якія заявілі тэмы, сярод іншага, па корпуснай лінгвістыцы, развіцці беларуска-польскіх моўных сувязей, сацыялінгвістыцы, дыялекталогіі, беларускай мове як замежнай, рэлігійнай лексіцы і г.д. Мы запланавалі таксама літаратуразнаўчыя секцыі, у якіх абмяркоўваюцца, сярод іншага, беларуская драматургія, спадчына класікаў беларускай літаратуры і творчасць сучасных пісьменнікаў, як Віктар Марціновіч і Святлана Алексіевіч.
Радаслаў Калета.
Адным з праектаў кафедры беларусістыкі з’яўляецца часопіс «Беларуская мова як замежная».
Радаслаў Калета: — Ідэя стварыць часопіс «Беларуская мова як замежная» узнікла падчас VI Міжнароднага кангрэса беларусістаў у маі 2015 года ў Мінску. У праграме кангрэса была адна з самых вялікіх секцый — «Беларуская мова як замежная», пасяджэнне якой праходзіла ў кабінеце праф. Аляксандра Лукашанца (тагачаснага дырэктара Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі). У секцыі ўдзельнічалі прадстаўнікі розных навуковых цэнтраў Беларусі, Польшчы і Японіі.
Дата першага выпуску (2017 год) не выпадковая, а вельмі сімвалічная — часопіс убачыў свет к 500-годдзю беларускага кнігадрукавання, звязанага з кніжна-выдавецкай спадчынай беларускага асветніка Францыска Скарыны, які ў друкарні, заснаванай у Празе, выдаў у 1517 годзе «Псалтыр» — першую друкаваную беларускую кнігу. Менавіта таму ў часопісе друкуюцца матэрыялы не толькі пра беларускую мову, але таксама пра беларускую літаратуру, культуру, краязнаўства, пра усё, што будзе цікава не толькі выкладчыкам беларускай мовы, але таксама і іншаземцам, якія вывучаюць беларускую мову і хочуць яшчэ больш пазнаць Беларусь. Менавіта таму некаторыя тэксты паказваюць Беларусь (яе мову, культуру, літаратуру) вачыма замежных гасцей і для замежных гасцей. Дзякуючы гэтаму часопіс можа не толькі папулярызаваць беларушчыну, але таксама быць візітоўкай Беларусі, якой могуць карыстацца, напрыклад, беларускія культурныя цэнтры пры пасольствах Рэспублікі Беларусь за мяжой.
З самага пачатку я хацеў стварыць першы электронны часопіс, прысвечаны беларускай мове як замежнай. Інтэрнэт-часопісы цяпер вельмі папулярныя ў Польшчы і ў Заходняй Еўропе. Аднак ад беларускіх партнёраў я даведаўся, што ў Беларусі «лічацца» толькі друкаваныя выданні, і таму мы пачалі друкаваць 50 экзэмпляраў для бібліятэк і аўтараў, а чытач з кожнага кутка свету можа бясплатна спампаваць часопіс на старонцы кафедры беларусістыкі ВУ.
Пандэмія каранавіруса, з-за якой не працавалі і шматлікія бібліятэкі, пацвердзіла, што мы спачатку выбралі правільны падыход — выданне электроннага часопіса. Мэтa часопіса — падтрымка і папулярызацыя беларускай мовы i культуры за мяжой. Часопісам могуць карыстацца прадстаўнікі беларускай нацменшасці ў Польшчы і іншых дзяржавах, беларускія пасольствы, беларусісты, выкладчыкі, студэнты і ўсе, хто вывучае беларускую мову як другую або замежную.
Мы лічым, што беларуская мова можа быць цудоўнай рэкламай Беларусі, яе гісторыі, культуры і спадчыны. Хочацца спадзявацца, што неўзабаве будзе створаны навукова-метадычны цэнтр па беларускай мове як замежнай (а можа, нават універсітэцкая кафедра беларускай мовы як замежнай), а таксама міжнароднае таварыства выкладчыкаў беларускай мовы як замежнай (можа, напрыклад, у рамках Міжнароднай асацыяцыі беларусістаў).
Многія іншаземцы хацелі б мець магчымасць атрымаць беларускі дзяржаўны сертыфікат, які пацвярджаў бы іх узровень валодання беларускай мовай. Для такіх сертыфікацыйных экзаменаў неабходна падрыхтаваць тэсты, прыклады якіх былі ўжо паспяхова апрабаваны. Падобныя сертыфікаты прапануюць шматлікія краіны, у тым ліку былыя савецкія рэспублікі, так што хочацца спадзявацца, што неўзабаве і Беларусь будзе выдаваць моўныя сертыфікаты на дзяржаўным узроўні. Самае важнае — пачынаць з маленькіх крокаў, якія ўжо былі ўдала зроблены і могуць быць прыкладам для наступных.
У кантэксце беларуска-польскіх моўных і культурных сувязей павінна быць зроблена яшчэ нямала па выданні падручнікаў, арганізацыі працэсу выкладання, каб палепшыць колькасныя і якасныя паказчыкі валодання беларускай мовай сярод палякаў і польскай сярод беларусаў.
Радаслаў Калета: — Лепш за ўсё было б падрыхтаваць спецыяльныя матэрыялы па беларускай мове для палякаў і па польскай мове для беларусаў. На вялікі жаль, маштабнае фінансаванне такіх праектаў не з'яўляецца прыярытэтам ні ў Польшчы, ні ў Беларусі.
Мне не вельмі падабаецца польскі стэрэатыпны падыход да усходніх суседзяў, як да адной масы былых савецкіх рэспублік. Сапраўды, ёсць шмат матэрыялаў на рускай мове для вывучэння польскай мовы і яе папулярызацыі ва Усходняй Еўропе, але варта таксама падрыхтаваць сучасныя падручнікі толькі для беларусаў (а не ўсіх усходніх славян), тым больш што нават рускамоўныя беларусы пераключаюцца на беларускую мову, калі вывучаюць польскую.
З другога боку, трэба адзначыць, што польскі ўрад фінансуе ўжо шмат праектаў па падтрымцы беларускай нацменшасці і беларускай мовы ў Польшчы.
У Беларусі, як мне здаецца, мала хто яшчэ сур'ёзна думае пра беларускую мову як сродак папулярызацыі краіны і яе культуры па-за межамі Беларусі, або як інвестыцыю ў будучыню.
На старонцы кафедры беларусістыкі ВУ можна паглядзець і заказаць усе нашы выданні, у тым ліку падручнік па беларускай мове для палякаў.
Віктар Корбут
Слухайце гукавы файл