Сёння я хачу вам прадставіць песню, тэкст якой быў напісаны больш за 100 гадоў таму, але яго сэнс мала змяніўся з таго часу. Спявае кампазіцыю група Buldog. Гэта польскі рок-гурт, створаны ў 2004 годзе па ініцыятыве музыкантаў калектыву Kult - аднаго з найважнейшых рок-гуртоў у Польшчы. Гэта музычны праект Пятра Вітэскі, басіста і менеджара гурта Kult. Гурт Buldog у музычным плане рухаецца ў кірунку рока, панка і рэгі, а тэксты кампазіцый часта маюць вострае сацыяльнае і палітычнае пасланне.
У 2006 годзе гурт выпусціў свой дэбютны альбом Płyta. У альбоме была песня «V rozbiór Polski» (Пяты падзел Польшчы), якая стала хітом. У канцы красавіка 2010 года выйшаў другі альбом, у якім былі прадстаўлены песні на вершы Юліана Тувіма (Julian Tuwim). Асабліва моцнае ўражанне на слухачоў зрабіла інтэрпрэтацыя верша Тувіма „Do generałów” (Да генералаў) — з рытмічнай музыкай, якая падкрэсліла антываенны характар тэксту. Характэрная рыса гурта — спалучэнне літаратурных тэкстаў (асабліва паэзіі) з рок-энергіяй, што зрабіла музыкантаў вядомымі не толькі ў музычных, але і ў культурных колах.
Гурт выступаў у Польшчы, удзельнічаў у фестывалях. Пасля 2010-х гадоў калектыў пачаў зварочваць сваю працу, хаця дэбютны альбом і некалькі наступных запісаў атрымалі прызнанне і ўвайшлі ў канон польскага ангажаванага року. У 2014 годзе музыканты аб’явілі пра спыненне музычнай дзейнасці. А вашай увазе кампазіцыя «Да генералаў».
Warczy, straszy, groźnie ściąga brwi
Byle generalisko, obwieszone gwiazdami
Pamiętajcie, że tutaj – My, zamyśleni przechodnie
My jesteśmy tu generałami!
Nonszalancja, pompa, szlify, szyk
Tajemnice sztabowe, adiutanci, bale
Słówko rzuci – i robi się krzyk:
„Dziękujemy! Panie generale!”
Śmieszne rzeczy. No, bo niby co?
Bierzcie ze mnie przykład: chodzę skromnie
A mam władzę, panowie, że ho-ho!
– Cały wielki świat należy do mnie!
A mam władzę panowie, że ho-ho
Cały wielki świat należy do mnie
A mam władzę panowie, że ho-ho
Cały wielki świat należy do mnie
Nie dosłuży się żaden z was
Do tej rangi – Wolnego Poety!
Bóg nie rzuci wam takich gwiazd
Na mundury i na epolety!
Nie powierzy wam żaden sztab
Naszych słodkich i strasznych sekretów!
Nie znajdziecie na żadnej z map
Tajemniczej ojczyzny poetów!
Wam – czerwone wyłogi za rzeź
Za morderstwo, gwałty i pożogi!
My – do serca rozdzieramy pierś:
Takie mamy szkarłatne wyłogi!
My do serca rozdzieramy pierś
Takie mamy szkarłatne wyłogi
My do serca rozdzieramy pierś
Takie mamy szkarłatne wyłogi
Z armat waszych – pocisków grad
Śmierć i dym zostawia, bomb Miotacze!
Ale życiem i ogniem, nawet za tysiąc lat
Będą pękać naszych słów kartacze!
Więc przestańcie udawać lwy
Śmieszni ludzie, obwieszeni gwiazdami
Pamiętajcie, że tutaj – My, zamyśleni przechodnie
My jesteśmy tu generałami
Pamiętajcie, że tutaj – My, zamyśleni przechodnie
My jesteśmy tu generałami
Рычыць, пужае, грозна хмурыць бровы. Кожны генеральчык, абвешаны зоркамі. Памятайце: тут – Мы, задуменныя людзі, Мы - генералы! Параднасць, фанфары, шыкоўнасць, сакрэты штабоў, балі і ад’ютанты. Кіне слова – і ўжо крычаць: «Дзякуем, пане генерал!». Проста смешна – што ж тут такога? Гляньце на мяне: іду я проста. Але маю сілу – о-го-го! Увесь вялікі свет належыць мне!
Бо ніколі ніхто з вас не даслужыцца да гэтага рангу – Вольнага Паэта. Бог не дасць вам такіх зорак на пагоны і на эпалеты. Не адкрые вам ніводзін штаб нашых горкіх і салодкіх таямніц. Бо Айчына паэтаў – гэта зямля, якую нельга адшукаць у атласах.
Вам – чырвоныя адзнакі за разню, за гвалт, забойствы і пажары. Нам жа – разарванае сэрца ў грудзях: вось такія нашы крывавыя знакі. Вашы гарматы нясуць дым і смерць, бомбы ірвуць зямлю на кавалкі. Але нават праз тысячу гадоў нашы словы будуць мацней за снарады! Дык перастаньце насіць маскі львоў, смешныя людзі, абвешаныя зоркамі. Памятайце: тут – Мы, задуменныя прахожыя, Мы тут – генералы.
Верш „Do generałów” Юльян Тувім напісаў у 1923 годзе — гэта быў ягоны востры, антываенны тэкст, скіраваны супраць генералаў і вайсковай пыхі. У часы другой сусветнай вайны яго часам памылкова прыпісвалі да партызанскага кантэксту. Верш быў напісаны як адказ на мілітарызацыю грамадства пасля першай сусветнай вайны і намаганні генералаў вярнуць сабе значэнне. Быццам бы падчас выступу Тувіма на паэтычным вечары яго закідалі тухлымі яйкамі, а людзі крычалі аўтару, што за такія словы яго трэба «адправіць у Расію ў запячатаных вагонах».
Byle generalisko – гэтая форма ў вершы Тувіма мае іранічны, зняважлівы сэнс. На беларускую мову можна перакласці як «генералік» або «генеральчык». Канчатак -isko утварае такую зняважлівую форму назоўнікаў у польскай мове. Напрыклад:
Chłopisko – вялікі, грувасткі мужчына; babsko – баба (грубавата, пагардліва); pijaczysko – п’янчуга.
Panie generale! – спадар генерал! Звярніце ўвагу, што клічны склон (wołacz) назоўніка пан (pan) і множны лік назоўніка пані (pani) маюць аднолькавае гучанне і напісанне:
Pan – спадар, panie! – спадар у клічным склоне. Panie – жанчыны, дамы.
Czerwone wyłogi – чырвоныя адвароты на манкетах (як правіла ваеннай формы).
нг