Нягледзячы на тое, што нядаўна адкрытыя радовішчы ў Балтыйскім моры ўражваюць, Польшча наўрад ці стане нафтагазавым гігантам Цэнтральна-Усходняй Еўропы – чытаем на сайце Business Insider. Узнікае пытанне, ці ўвогуле гэта магчыма ў эпоху росту глабальных тэмператур і курсу на кліматычную нейтральнасць.
22 млн тон сырой нафты і 5 млрд кубаметраў прыроднага газу — адкрыццё канадскай кампаніі Central European Petroleum, абвешчанае 21 ліпеня, скалыхнула польскую грамадскую думку. Кампанія выявіла радовішчы ў Балтыйскім моры, прыблізна за шэсць кіламетраў на поўнач ад Свінауйсця. Пры імпарце нафты на ўзроўні 96–97% ад спажывання і газу — 82% (паводле нядаўна апублікаванага зводнага дакладу Форуму энергетыкі), перспектыва мясцовай здабычы ўзмацніла надзеі на павышэнне паліўна-энергетычнага суверэнітэту краіны.
Каментатары адразу адзначалі, што энтузіязм і «мары аб велічы» могуць быць заўчаснымі. Пакуль невядома, ці будзе балтыйская нафта адпавядаць якасным патрабаванням польскіх нафтаперапрацоўчых заводаў. Для здабычы таксама патрэбны істотныя інвестыцыі ў інфраструктуру.
Акрамя таго, здабыча на Балтыцы можа супярэчыць доўгатэрміновым мэтам кліматычна-энергетычнай палітыкі.
Гэтыя мэты не абмяжоўваюцца толькі Еўрапейскім саюзам з яго мэтай дасягнення нулявых выкідаў да сярэдзіны стагоддзя. Пад дэкларацыяй пра паступовы адыход ад выкапнёвага паліва, прынятай на сусветнай кліматычнай канферэнцыі ў Дубаі ў 2023 годзе, падпісаліся прадстаўнікі амаль 200 дзяржаў, у тым ліку Польшчы.
Падтрымліваць глабальны рост тэмператур на ўзроўні 1,5°C у параўнанні з даіндустрыяльнай эпохай да 2050 года — гэта абавязальніцтва, якое вынікае з Парыжскага пагаднення. Тым часам у 2024 годзе глабальныя выкіды парніковых газаў усталявалі новы рэкорд — паводле ацэнак Global Carbon Budget, агульная колькасць выкідаў CO₂ склала 41,6 млрд тон у параўнанні з 40,6 млрд у папярэднім годзе. А ў апошнім дакладзе Сусветнай метэаралагічнай арганізацыі гаворыцца пра 70% верагоднасці перавышэння тэмпературнага парога 1,5°C у перыяд 2025–2029 гадоў.
Транспарт, які працуе на нафце — аўтамабільны, авіяцыйны і марскі — у 2022 годзе быў адказны прыкладна за 23% сусветных выкідаў CO₂, паводле дадзеных Міжнароднага энергетычнага агенцтва. У Еўропе, якая ў значнай ступені дэкарбанізавала электраэнергетыку, менавіта гэты сектар застаўся галоўнай крыніцай выкідаў.
Ці ёсць тут месца для іншых буйнамаштабных інвестыцый, акрамя электрыфікацыі або выкарыстання альтэрнатыўных відаў паліва? Міхал Смолень, кіраўнік праграмы «Энергія і клімат» Фонду Instrat, нагадвае:
— Адмова ад буйнамаштабнай здабычы выкапнёвага паліва — гэта фундаментальная мэта кліматычнай палітыкі. Вычарпання даступных радовішчаў недастаткова — мы адкрылі іх дастаткова, каб выклікаць катастрафічнае пацяпленне (...).
Уласная здабыча задавальняе каля 5% патрэбы Польшчы ў нафце. Калі адкрытае радовішча будзе распрацоўвацца — а да гэтага яшчэ доўгі шлях — гэты паказчык можа павялічыцца на некалькі працэнтных пунктаў. Уплыў на забеспячэнне газам будзе яшчэ меншы.
нг