Расійская ара, абвінавачаная ў шпіянажы супраць Польшчы, спачатку атрымала спецыяльную ўрадавую стыпендыю для актывістаў расійскай апазіцыі ў Польшчы, а потым таксама падала заяву на атрыманне статусу бежанца. Нягледзячы на тое, што Ігар Р. ужо два гады быў агентам ФСБ Расіі, гэты статус быў ім прадастаўлены, паведамляе «Rzeczpospolita».
Яны атрымалі міжнародную абарону ў Польшчы ў студзені 2024 года, у тым ліку, таксама дзякуючы станоўчаму заключэнню польскіх службаў. Праз шэсць месяцаў Ігар Р. быў затрыманы Агенцтвам унутранай бяспекі, а яго жонка Ірына - арыштавана ў лістападзе 2024 года. Зараз яны знаходзяцца пад вартай у чаканні суда. Мужчыну было прад'яўлена абвінавачанне ва ўдзеле ў дзейнасці расійскай разведкі і прадастаўленні інфармацыі, якая магла нанесці шкоду Рэспубліцы Польшча (злачынства шпіянажу). Ігару Р. таксама будзе прад'яўлена абвінавачанне ў стварэнні пагрозы ў буйным маштабе жыццю або здароўю многіх людзей — ён удзельнічаў у адпраўцы пасылкі, якая змяшчала так званую кумулятыўную бомбу.
Хельсінскі фонд па правах чалавека дыстанцуецца ад пары Р. Заяўляе, што не ўдзельнічаў у працэсе адбору расійскіх апазіцыйных дзеячаў на стыпендыю ў Польшчы.
«Rzeczpospolita» напісала, што ў 2021 годзе, за год да пачатку вайны ва Украіне, Міністэрства замежных спраў Польшчы папярэдняга ўраду вырашыла запусціць стыпендыяльную праграму для расіян, якія дзейнічаюць у апазіцыі.
Пры абставінах, якія застаюцца нявысветленымі, Міністэрства замежных спраў падрыхтавала спіс з сямі грамадзян РФ, якім была прапанавана стыпендыя ў Польшчы, якая фінансуецца польскім урадам.
Спіс, як высветліла «Rzeczpospolita», быў складзены Марцінам Пшыдачам, тагачасным намеснікам міністра замежных спраў, а ў цяперашні час кіраўніком Упраўлення міжнароднай палітыкі ў Канцылярыі прэзідэнта.
Нягледзячы на тое, што расіян фармальна запрашала ў Польшчу Нацыянальнае агенцтва па акадэмічным абмене (NAWA), то гэтае заданне было даручанае тагачасным міністрам адукацыі і навукі Пшэмыславам Чарнэкам. Міністр Пшыдач і былы міністр Чарнэк пакуль не пракаментавалі гэтага пытання.
Інфармацыя аб праграме для расійскіх апазіцыянераў «распаўсюджвалася праз правераныя апазіцыйныя групы ў Расійскай Федэрацыі і, сярод іншага, праз Хельсінскі фонд па правах чалавека», вызначыла «Rzeczpospolita»
Марта Літыньска з Хельсінкскага фонду па правах чалавека адказала газеце: «Мы не рэкамендавалі бенефіцыяраў на гэтую стыпендыю, не ўдзельнічалі ў працэсе прыёму і ніякім чынам не ўдзельнічалі ў рэалізацыі праграмы. У 2022 і 2023 гадах мы прадастаўлялі нашым бенефіцыярам агульную інфармацыю аб працэсе набору, атрыманую ад Міністэрства замежных спраў. Аднак працэс адбору адбываўся цалкам па-за межамі Фонду», — адказала прадстаўніца Хельсінскага фонду.
Сямейная пара расіян Р. атрымала значнае фінансаванне ад урада Польшчы (на агульную суму амаль 75 тысяч злотых - 17,5 тысячы еўра), а таксама дадатковую сацыяльную дапамогу. Яны вучыліся ў Сілезскім універсітэце і жылі ў інтэрнаце ў Сасноўцы. «Rzeczpospolita» высветліла, што Ігар Р., агент, завербаваны ФСБ у 2020 годзе, атрымліваў дадатковыя выплаты ў рублях ад расійскіх спецслужбаў. Ён паведамляў дадзеныя выкладчыкаў Сілезскага ўніверсітэта і супрацоўнікаў Міністэрства замежных спраў, адказных за праграму.
У 2024 годзе Ігар Р. і яго жонка атрымалі статус бежанца. «Перад тым, як рашэнне было вынесена, расіяне прайшлі ацэнку службамі (Памежнай аховы, Агенцтва ўнутранай бяспекі і Паліцыі) адносна патэнцыйнай пагрозы дзяржаўнай бяспецы», — адказаў на пытанні газеты прэс-сакратар Упраўлення па справах замежнікаў Якуб Дудзяк.
Ігар Р. прызнаўся ў супрацоўніцтве з ФСБ, а Ірына Р. прызналася, што ведала пра гэтае супрацоўніцтва і дадаткова перавезла флэшку з інфармацыяй у ФСБ у Маскву.
З 2020 года 410 замежнікаў страцілі міжнародную абарону ў Польшчы — 15% з іх з-за пагроз бяспецы. Найбольшая колькасць з іх (336) — грамадзяне Расіі, за імі - украінцы (38) і беларусы (15).
яс