Inspiracją dla Małkowskiego stały się idee generała Roberta Baden-Powella, twórcy brytyjskiego skautingu. W 1909 roku w Galicji zaczęto publikować pierwsze informacje na temat nowego modelu wychowania młodzieży, opartego na dyscyplinie, odpowiedzialności i służbie społecznej. W 1910 roku Małkowski przetłumaczył na język polski książkę Scouting for Boys, która stała się podstawą do prowadzenia pierwszych kursów instruktorskich w środowisku Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół".
W pierwszych miesiącach 1911 roku przedstawiciele organizacji młodzieżowych – m.in. "Zarzewia", "Sokoła" i "Eleusis" – podjęli decyzję o stworzeniu polskiej formy skautingu. Efektem tych prac był zjazd we Lwowie oraz kurs instruktorski zakończony opracowaniem dokumentu organizacyjnego, który przyjął formę rozkazu dziennego.
Pierwsze drużyny i struktura organizacyjna
Rozkaz z 22 maja 1911 roku ogłaszał powołanie czterech drużyn skautowych:
- I Lwowska Drużyna Skautów im. Tadeusza Kościuszki – dowodzona przez Czesława Pieniążkowicza,
- II Lwowska Drużyna Skautów im. Jana Karola Chodkiewicza – pod kierunkiem Franciszka Kapałki,
- III Lwowska Drużyna Skautek im. Emilii Plater – z Olgą Drahonowską (późniejszą Małkowską) jako drużynową,
- IV Lwowska Drużyna Skautów "Mohorta" – prowadzona przez Andrzeja Baternaya.
Nadzór nad nowo utworzonymi drużynami objęła Komenda Skautowa, której pierwszym naczelnikiem został Kazimierz Wyrzykowski. Dokument Małkowskiego nie tylko tworzył drużyny, ale także wprowadzał jednolitą strukturę organizacyjną, co miało kluczowe znaczenie dla rozwoju ruchu.
Skauting w zaborach i rozwój ogólnopolski
Chociaż początki harcerstwa związane były z Lwowem i Galicją, idee skautowe szybko przekroczyły granice zaborów. Jeszcze w 1911 roku, na terenach Królestwa Polskiego, rozpoczęły działalność pierwsze nielegalne drużyny, których pracę koordynowała konspiracyjna Naczelna Komenda Skautowa. W 1912 roku podobne struktury pojawiły się w Poznaniu.
W grudniu 1911 roku Komenda Skautowa została przekształcona w Związkowe Naczelnictwo Skautowe, a proces scalania różnych nurtów zakończył się po odzyskaniu niepodległości. W 1918 roku powstał Związek Harcerstwa Polskiego – organizacja ogólnopolska, istniejąca do dziś.
Dziedzictwo i upamiętnienie
W 2011 roku, z okazji stulecia harcerstwa, zorganizowano wspólny zlot polskich i ukraińskich skautów we Lwowie pod hasłem "Lwów 100". Rocznicę uhonorował także Senat RP, przyjmując specjalną uchwałę.
Współcześnie 22 maja obchodzony jest w wielu drużynach jako dzień symbolicznego początku ruchu – znany też jako "Dzień Odzielenia Krzyża" lub "Harcerskie Urodziny". To okazja do refleksji nad dziedzictwem ruchu, który przez ponad sto lat kształtował w młodzieży postawy obywatelskie, samodzielność i gotowość do służby na rzecz społeczeństwa.
Polskie Radio dla Zagranicy/dad