8 maja 1933 roku Stanisław Skarżyński ustanowił lotniczy rekord świata, przelatując samotnie samolotem RWD-5 nad południowym Atlantykiem z St. Louis w Senegalu do Maceió w Brazylii.
O wolną Polskę
Jednak zanim Stanisław Skarżyński wzbił się w przestworza, musiał odbyć służbę w odradzającej się Polsce. W 1918 roku o młodego członka Polskiej Organizacji Wojskowej i studenta Politechniki Warszawskiej upomniało się wojsko.
06:29 stanisław skarżyński - lotnik rekordzista___3592_02_iv_tr_0-0_10802603e55db91f[00].mp3 Audycja biograficzna na temat życia Stanisława Skarżyńskiego - pilota, sportowca, uczestnika II wojny światowej. Wypowiedź historyka, dr. Janusza Osicy. (PR, 2.12.2001).
Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Został dwukrotnie ranny w bitwach pod Połockiem i Radzyminem. Karierę piechura skończył jako podporucznik, odznaczony srebrnym krzyżem orderu Virtuti Militari V klasy.
Początkiem marzeń o lataniu był dyplom uzyskany w 1925 roku w Szkole Pilotów w Bydgoszczy. Przez pewien czas pełnił funkcję dowódcy eskadry 1. Pułku Lotniczego w Warszawie. Od 1930 roku w randze kapitana pracował w Departamencie Aeronautyki MSW.
Stanisław Skarżyński fot. Wikipedia/cc/Poll, Willem van de źr. Dutch National Archives
Szaleństwo nad Afryką
W lutym 1931 roku, wraz z obserwatorem Andrzejem Markiewiczem, powziął szalony plan lotu wokół Afryki. Wystartowali z Warszawy samolotem PZL Ł-2. Była to młoda, licząca zaledwie dwa lata, dwumiejscowa konstrukcja. Maszyna turystyczna, zbudowana w układzie górnopłatu. Trasa lotu wiodła nad Bałkanami, Morzem Śródziemnym, Afryką, Francją i Niemcami. – Wyliczanie kolejnych miejsc lądowania i startu byłoby zabiegiem przypominającym lekturę indeksu nazw geograficznych dużego atlasu – mówił na antenie PR dr Janusz Osica.
Dwukrotne awarie dodały dramaturgii podczas rekordowego lotu. Całe przedsięwzięcie okazało się wybitnym świadectwem polskiego lotnictwa.
Dwa lata później Skarżyński, już samotnie, jako pierwszy Polak przeleciał Atlantyk. Lecąc dwadzieścia godzin samolotem RWD-5 BIS, ustanowił międzynarodowy rekord odległości w kategorii lotów sportowych. Za swój wyczyn otrzymał Order Odrodzenia Polski i awans na majora.
II wojna światowa
We wrześniu 1939 roku pełnił funkcję szefa sztabu lotnictwa Armii Pomorze. Następnie we Francji przerzut lotników z okupowanej Polski. W Wielkiej Brytanii był zastępcą dowódcy jednej z polskich szkół pilotażu oraz komendantem dywizjonów bombowych 300 i 301, stacjonujących w Hemswell.
- Mimo dość zaawansowanego jak na lotnika wieku, urodził się w 1899 roku, nieustannie domagał się prawa do udziału w lotach bojowych – mówił historyk - jego czynnej natury nie zaspokajała praca na lotniskach i w sztabach.
Pechowy lot
W końcu dopiął swego. 25 czerwca 1942 brał udział w nalocie na Bremę, jako drugi pilot bombowca Vickers Wellington. W drodze powrotnej ostrzelany samolot musiał awaryjnie wodować na kanale La Manche. Stanisław Skarżyński uratował załogę, lecz sam stracił życie. Parę tygodni później morze wyrzuciło jego ciało na holenderskim wybrzeżu. Po wojnie pochowano go na cmentarzu w rodzinnej Warcie.
Posłuchaj opowieści o Stanisławie Skarżyńskim w audycji z cyklu "Kronika niezwykłych Polaków".
mjm