Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
Jedynka
Tomasz Jaremczak 09.10.2013

Powstanie styczniowe: z bronią i z piórem przeciwko zaborcy

Powstanie styczniowe było ostatnim niepodległościowym romantycznym zrywem. Wzięło w nim też udział kilkunastu pisarzy. Nie byli oni jednak piewcami walki o niepodległość. Walczyli głównie późniejsi pozytywiści, zwolennicy nurtu, który był zaprzeczeniem romantyzmu.
Reprodukcja portretu Bolesława PrusaReprodukcja portretu Bolesława PrusaPAP/Archiwum/ITAR-TASS

Wielkie polityczne tragedie stają się tematami literackimi. Po klęsce powstania listopadowego zyskaliśmy "Dziady" Adama Mickiewicza i "Kordiana” Juliusza Słowackiego, chociaż Mickiewicz i Słowacki, nie brali udziału w walkach.

Powstanie styczniowe - serwis specjalny >>>

Do najbardziej znanych pisarzy i powstańców styczniowych należą Bolesław Prus oraz Eliza Orzeszkowa. - Pierwsza dama polskiej literatury nie brała jednak udziału w bezpośrednich walkach. Powstańcem nie był też jej mąż Piotr Orzeszko. Nie przeszkodziło im to jednak gościć w swoim majątku Romualda Traugutta i jego sztabu - wyjaśnił w audycji "Kronika Powstania Styczniowego" dr Janusz Osica. Orzeszko zapłacił za tę gościnność zesłaniem na Syberię. Natomiast najprawdopodobniej dzięki spotkaniu z Trauguttem powstała później powieść Orzeszkowej pt. "Nad Niemnen".

Kronika Powstania Styczniowego - posłuchaj poprzednich odcinków >>>

Drugim polskim wybitnym pozytywistą był Bolesław Prus. Jego udział w Powstaniu Styczniowym jest bezsporny. - Polska literatura byłaby o wiele uboższa, gdyby 16-letni Olek Głowacki zginął w bitwie pod Białką w okolicach Siedlec. 1 sierpnia 1863 roku został ciężko ranny i trafił do szpitala. Przeżył, napisał potem m.in. "Lalkę" i "Faraona" - wyjaśnił red. Andrzej Sowa.

Zapraszamy do wysłuchania całej audycji. Kronika Powstania Styczniowego w Jedynce  we wtorki po godz. 23.10 i w niedziele po godz.15.00, od stycznia do końca grudnia 2013 roku. Autorzy: Dorota Truszczak i Andrzej Sowa.