Wielu księży zapisało się jak najlepiej w powstaniu styczniowym. Niektórzy duchowni, choć nie było to zjawisko częste, ginęli w bitwach. Natomiast prawie każdy oddział miał kapelana. Wystarczy wymienić dowódców powstańczych oddziałów, księdza Antoniego Mackiewicz, straconego w Wilnie w Wigilię Bożego Narodzenia 1863 roku oraz księdza Stanisława Brzóskę, powieszonego w Sokołowie Podlaskim w maju 1865 roku. - Kapłani angażowali się w powstanie, a oddział, który miał swojego kapelana, miał kontakt z kościołem na co dzień - powiedział w audycji "Kronika Powstania Styczniowego" dr Janusz Osica.
Powstanie styczniowe - serwis specjalny >>>
Jego zdaniem, trzeba jednak odróżnić postawę księży w powstaniu styczniowym od postawy hierarchii kościelnej. - Była zanurzana w politykę wobec zaborcy i w politykę wobec Watykanu - powiedział Osica. O arcybiskupie Zygmuncie Szczęsnym Felińskim wypowiadał się Wielki Książę Konstanty, że trzyma swoich księży "w jeżowych rękawiczkach" i dlatego ustały w Warszawie manifestacje kościelne. - Jeżowe rękawiczki nie służyły do pieszczoty. Kolce były po stronie tego, którego trzymano - wyjaśnił dr Osica. Metropolita warszawski był wtedy zwolennikiem legalnych form działania, uważając, że walka zbrojna nie ma żadnych szans. Napisał np. list do cara Aleksandra II przedstawiając mu perspektywę niepodległej Polski powiązanej z Rosją personalną unią.
Kronika Powstania Styczniowego - posłuchaj poprzednich odcinków >>>
Warto też przypomnieć postawę arcybiskupa gnieźnieńsko-poznańskiego i prymasa Polski Leona Przyłuskiego. Starał się utrzymać solidarność z polskim społeczeństwem, a jednocześnie być lojalnym wobec władzy pruskiej i papieskiej. - Lawirował, odmówił np. odprawienia nabożeństwa dziękczynnego za ocalenie życia Wielkiego Księcia Konstantego po nieudanym zamachu - wyjaśnił red. Andrzej Sowa. Jednak z drugiej strony, idea walki zbrojnej była dla niego nie do przyjęcia.
Zapraszamy do wysłuchania całej audycji. Kronika Powstania Styczniowego w Jedynce we wtorki po godz. 23.10 i w niedziele po godz.15.00, od stycznia do końca grudnia 2013 roku. Autorzy: Dorota Truszczak i Andrzej Sowa.
tj