Ta operacja mogła odmienić losy Europy. Przez wiele lat przywykliśmy sądzić, że mocarstwa Zachodu bez mrugnięcia okiem oddały kontrolę nad Europą Wschodnia Stalinowi. Tymczasem był jeszcze plan "Unthinkable". Na czym polegał?
Winston Churchill i jego sztab opracowywali plany ataku na ZSRR w lipcu 1945 roku. Atak miał na celu ograniczenie wpływów Rosji Radzieckiej.
- Wszystko zaczęło się w Jałcie w lutym 1945 roku podczas spotkania na Krymie Józefa Stalina, Winstona Churchilla i prezydenta USA Franklina D. Roosevelta - mówi gość radiowej Jedynki, historyk Marcin Zaremba. - Tematem rozmów była przede wszystkim Polska. Najwięcej czasu poświęcono temu, jak ma być po wojnie, i że ma być przyjazna ZSRR. Stalin zobowiązał się jednak, że w kraju zostaną przeprowadzone wolne wybory - mówi historyk.
Historia w portalu Polskiego Radia >>>
Polaków w Jałcie nie było, bo od 1943 roku rząd polski nie utrzymywał stosunków dyplomatycznych z ZSRR. - Sytuacja była zła. Żołnierze Armii Czerwonej byli witani przez Polaków jako ocalenie. Ale była też olbrzymia niepewność. Ludzie nie byli przekonani do rządu lubelskiego - mówi gość Jedynki.
Winston Churchill już na wiosnę 1945 roku zaczął konstruować plan "Unthinkable", aby wyzwolić Polskę. Pracowała nad nim jedna z komórek sztabu brytyjskiego. - Był to wielowariantowy plan wojny z ZSRR - mówi Marcin Zaremba. - Churchill był zaniepokojony poczynaniami Stalina, m.in. porwaniem i uwięzieniem tzw. "szesnastu". Premier Wielkiej Brytanii widział, że Stalin nie dotrzymuje umów np. w sprawie Jugosławii. Nie miał także złudzeń co do ZSRR, które miał Roosevelt.
W czasie wojny liczył się każdy sojusznik, ale wojna zbliżała się do końca. - To nie było nagłe olśnienie Churchilla. Skończył się pewien etap, także możliwości wpływu na Stalina. Stąd konieczność nowego planu - mówi historyk.
Istniały dwa scenariusze wojny z ZSRR. Pierwszym był szybki sukces: wojna pancerna koło Torunia/Bydgoszczy, walki Korpusu Andersa i Dywizji Maczka. Oprócz sił alianckich, w walkach mieli także brać udział żołnierze z jednostek niemieckich. Drugim scenariuszem była długa wojna na wyniszczenie.
Dlaczego operacja "Unthinkable" nie wystartowała? Czy jej realizacja miała szanse powodzenia? O tym w audycji, która przygotowała i prowadziła Katarzyna Jankowska.
(ew/ag)