Powrót do źródeł. Znamy program Festiwalu Misteria Paschalia 2022

Ostatnia aktualizacja: 04.04.2022 15:00
Misteria Paschalia od lat odkrywają i prezentują kompozycje związane z czasem Wielkiego Tygodnia. Festiwal odmienia się i odnawia dzięki opiece wyjątkowych muzyków. Ich różne doświadczenia i zainteresowania sprawiają, że za każdym razem możemy przeżywać festiwalowy czas zupełnie inaczej, na zdarzenia Wielkiego Tygodnia spoglądając z nieznanej dotąd perspektywy.
Plakat wydarzenia Misteria Paschalia 2022
Plakat wydarzenia "Misteria Paschalia" 2022Foto: mat. pras.

By się tak działo, potrzeba artystów dojrzałych i ukształtowanych, mających zdecydowaną wizję tego, co chcą nam przy pomocy muzyki dawnych wieków powiedzieć. Taką artystką jest tegoroczna dyrektorka rezydentka Festiwalu, skrzypaczka, współzałożycielka i koncertmistrzyni {oh!} Orkiestry Historycznej, Martyna Pastuszka. Dotychczas kolejne edycje skupione były na pasyjnej muzyce wybranego regionu Europy. Martyna Pastuszka nie wyznacza tym razem jednak kierunku geograficznego, ale proponuje podróż w głąb siebie. Wybrała utwory różnych stylów i epok (od średniowiecza po klasycyzm) układające się w opowieść nawiązującą wprost do ewangelicznych wydarzeń, ale uniwersalną, bo odzwierciedlającą bardzo ludzką drogę przemiany: od upadku, poprzez tragedię, traumę i wyparcie, po akceptację i podjęcie nowych działań. Muzyka nie tylko tę ścieżkę ilustruje — może nam w niej towarzyszyć i pozwolić przez nią przejść.

Partnerem Festiwalu jest Program 2 Polskiego Radia.

12.04.2022 Wielki Wtorek. Festiwal otworzy koncert wypełniony psalmami pokutnymi z "Melodii na psałterz polski" Mikołaja Gomółki. To zbiór bardzo szczególny dla muzyki i literatury polskiej. Powstał jako umuzycznienie „Psałterza Dawidów” Jana Kochanowskiego i ukazał się drukiem ledwie rok po publikacji dzieła wielkiego poety. W rymowanej dedykacji Gomółka tłumaczy jej adresatowi, Biskupowi Krakowskiemu Piotrowi Myszkowskiemu, że psalmy te są przeznaczone "Dla naszych, prostych domaków". Słowa te zdają się przesadzone, bo Gomółkowe psalmy, bogate w melodyczne pomysły, zróżnicowane rytmicznie i wymagające szerokiej skali głosu, tylko pozornie są proste i mało prawdopodobne, by niewykształceni wokaliści mogli im podołać. Psalmy pokutne zaśpiewa Chór Polskiego Radia prowadzony przez Agnieszkę Bennett-Budzińską, śpiewaczkę, harfistkę, a w tym wypadku przede wszystkim znawczynię dawnych praktyk muzycznych, która umie doskonale rozwiązać liczne problemy związane z wykonaniem tych pereł polskiego renesansu.

13.04.2022 Wielka Środa. "Davide penitente" to jedno z rzadziej grywanych i komentowanych dojrzałych dzieł Wofganga Amadeusa Mozarta. Kantata ta powstała na zamówienie wiedeńskiego Tonkünstler-Societät i, wbrew religijnemu charakterowi, premierę miała w Burgtheater, czyli tym samym teatrze, gdzie rok później zostanie po raz pierwszy pokazane „Wesele Figara”. Zestawione w libretto teksty pochodzące z Księgi Psalmów i 1 Księgi Samuela opisują różne etapy relacji wiernego Bogiem — od skruchy i błagania o odpuszczenie win, po pojednanie i pełne entuzjastycznej radości uwielbienie. Większość muzycznego materiału zapożyczona została ze słynniejszej niedokończonej Mszy c-moll, ale Mozart dopisał do "Davide" całe nowe stronice. Koncert otworzą Miserere g-moll starszego od Salzburczyka o dwa pokolenia Niccolò Jommellego i jeden z najbardziej znanych późnych utworów wiedeńskiego klasyka — Symfonia g-moll nr 40. Zagra {oh!} Orkiestra Historyczna prowadzona przez Martynę Pastuszkę, a zaśpiewa Vox Luminis XL kierowany przez Lionela Meuniera.

14.04.2022 Wielki Czwartek. "Gesù Cristo negato da Pietro" to oratorium, w którym alegoryczne postaci spierają się w teologicznej dyspucie o gest zaparcia się Piotra — jeden z najbardziej dojmujących psychologicznie fragmentów Ewangelii. "Gesù Cristo" napisał Johann Joseph Fux, zapamiętany w historii przede wszystkim jako autor podręcznika kontrapunktu. Niemniej, w swoich "componimenti sacri" czyli dramatycznych oratoriach na Wielki Tydzień (kiedy to nie wolno było wystawiać oper), pokazuje też swój zmysł teatralny, który podkreśli jeszcze w swojej interpretacji zawsze ekspresywny Gunar Letzbor wraz z zespołem Ars Antiqua Austria.

15.04.2022 Wielki Piątek — trauma. Pasja wg św. Jana Alessandra Scarlattiego różni się pod wieloma względami od znanych najszerzej pasji Bachowskich. Scarlatti, w przeciwieństwie do luteranina Bacha, pisał swój utwór na potrzeby całkiem odmiennej liturgii katolickiej. Paradoksalnie, ten autor bez mała 60 oper jest w swojej pasji o wiele bardziej powściągliwy od Johanna Sebastiana. Jest ona zwarta, niedługa, pozbawiona arii i pełna surowej głębi. Kolejnym odstępstwem od naszych przyzwyczajeń jest powierzenie partii Ewangelisty nie tenorowi, a altowi. W tej niezwykle ekspresywnej roli pojawi się Giuseppina Bridelli, a zanany z poprzedniej edycji Festiwalu Leonardo García Alarcón poprowadzi Cappellę Mediterraneę i Choeur de Chambre de Namur.

16.04.2022 Wielka Sobota — negacja. Anna Danilevskaia, rosyjska skrzypaczka specjalizująca się w grze na fidelach razem z Sollazzo Ensemble przeniesie nas do Florencji okolic roku 1350. W mieście tym, dręczonym wówczas kryzysami i dziesiątkującą mieszkańców zarazą, nie zamarła mimo wszystko twórczość artystyczna. Stanowiła ona sferę ucieczki przed grozą rzeczywistości. W wyrafinowanych tekstach madrygałów i pieśni nie odnajdziemy echa tragicznych okoliczności, w jakich powstawały. Połowa XIV wieku to też epoka powstania "Dekameronu" Giovanniego Bocaccia, w którym grupa młodych ludzi udaje się do rezydencji poza Florencją w ucieczce przed zarazą. Odcięci od problemów świata, w ogrodzie zajmują się opowiadaniem historii i muzyką. Koncert Sollazzo Ensemble ma być takim metaforycznym muzycznym ogrodem dającym w czasie niepokoju wyobrażone schronienie.

17.04.2022 Niedziela Wielkanocna — akceptacja — radość. Symfonia nr 49 "Passione" Josepha Haydna to symboliczny utwór-pomost, w którym dokonuje się przejście między rozważeniem przeżytej tragedii, a wyrastającym z niej nowym "wielkanocnym" optymizmem. Pełny wyraz znajdzie on w dwóch prawdziwie "słonecznych" dziełach Mozarta: łacińskim motecie na sopran "Exsultate, jubilate" (solistką będzie Florie Valiquette) i Symfonią nr 41 "Jowiszową" — ostatnią, jaką Salzburczyk skomponował. Zagra znakomita francuska orkiestra Le Concert de la Loge kierowana przez skrzypka Juliena Chauvina

18.04.2022 Poniedziałek wielkanocny — motywacja do zmiany — podjęcia działania. Festiwal zakończy współczesna premiera oratorium Jacoba Schubacka „Die Jünger zu Emaus” z 1778 roku. Jacob Schuback był prawnikiem i kompozytorem, bardzo zasłużonym dla Hamburga organizatorem życia muzycznego. Jego utwór opisuje spotkanie dwóch idących do Emaus uczniów ze zmartwychwstałym Jezusem. Będzie to wspólny koncert artystów rezydentów 19. edycji Festiwalu Misteria Paschalia: {oh!} Orkiestry Historycznej oraz Chóru Polskiego Radia prowadzonych przez Martynę Pastuszkę.
____

21.03.2022 wydarzenie dodatkowe: Dzień Muzyki Dawnej. Program zespołu Anacronía nawiązuje do cyklu koncertów organizowanych od 1764 roku przez ponad dziesięć przez Johanna Christiana Bacha i Carla Friedricha Abela. Dzieła współczesnych kompozytorów, takich jak Joseph Haydn, pisane na fortepian czy wiolonczelę, były wykonywane podczas nich na instrumentach starszych, klawesynie lub violi da gamba. Wynikało to po części ze względów praktycznych — najnowsze instrumenty były kosztowne, więc najnowsze utwory grano wciąż na tych, jakie były akurat do dyspozycji. Anacronía chce odtworzyć ten nietypowy krajobraz brzmieniowy, w którym stare mieszało się swobodnie z nowym.