Zespół DAM (Da Arabian MCs) powstał w 1999 roku w mieście Lod (arab. Al‑Lidd), zamieszkanym przez Palestyńczyków posiadających izraelskie obywatelstwo. Celem grupy od początku było nadanie głosu młodemu pokoleniu dorastającemu w systemie opresji, dyskryminacji i wykluczenia. Nazwa "DAM" w języku arabskim oznacza "wieczność", a po hebrajsku "krew". Założyciele - Tamer Nafar, Suhell Nafar i Mahmood Jreri - dorastali jako mniejszość w izraelskim społeczeństwie, doświadczając systemowej dyskryminacji, przemocy i kulturowego wykluczenia. Zainspirowani amerykańskim hip-hopem i lokalną rzeczywistością, zaczęli tworzyć muzykę, która łączyła rap z tradycyjną muzyką arabską i radykalnym przekazem społecznym.
Inspiracje zachodnie i arabskie
Choć zespół DAM wypracował własny, unikatowy język artystyczny, ich muzyczne korzenie sięgają klasycznego amerykańskiego hip-hopu. Jak przyznają członkowie zespołu, inspiracją były dla nich przede wszystkim Public Enemy, 2Pac, N.W.A, a także politycznie zaangażowani poeci tacy jak Mahmoud Darwish. Wychowani na arabskich kasetach, izraelskim MTV i zachodnim rapie, stworzyli styl, który łączy rytmy arabskie z beatami hip-hopowymi i tekstami poruszającymi lokalne problemy. Do dziś w muzyce DAM pobrzmiewają wpływy klasycznego arabskiego instrumentarium (oud, darbuka), ale także nowoczesnej produkcji, autotune’a i brzmień trapowych.
Muzyka jako opór
Twórczość DAM porusza tematykę izraelskiej okupacji Palestyny, rasizmu, biedy, przemocy wobec kobiet, represji politycznych i tożsamości arabskiej. Zespół nie stroni od kontrowersji - ich najgłośniejszy utwór "Meen Erhabe?" ("Kto jest terrorystą?") otwarcie kwestionuje izraelską narrację o konflikcie, zarzucając hipokryzję zarówno Izraelowi, jak i Zachodowi. Piosenka została zakazana w wielu mediach, ale szybko zyskała status hymnu oporu na całym Bliskim Wschodzie. W innym utworze - "If I Could Go Back in Time" - DAM opowiada historię kobiety walczącej z patriarchatem i przemocą domową. To ważny przykład łączenia tematów feministycznych z politycznym przekazem w muzyce arabskiej. W późniejszych latach do zespołu dołączyła Maysa Daw, wokalistka i aktywistka feministyczna, która wzbogaciła brzmienie DAM o żeńską perspektywę. Jej obecność w utworach takich jak "Who You R" czy "Emta Njawzak Yamma?" („Kiedy wyjdziesz za mąż, córko?”) wniosła do zespołu głębszy komentarz na temat ról społecznych i wolności kobiet w społeczeństwach arabskich.
"Slingshot Hip Hop"
W 2008 roku światowy rozgłos przyniósł DAM film dokumentalny "Slingshot Hip Hop", w reżyserii Jacqueline Reem Salloum. Film miał swoją premierę na festiwalu Sundance, a następnie był pokazywany na dziesiątkach międzynarodowych festiwali. Dokument opowiada historię młodych palestyńskich raperów i pokazuje, jak hip-hop stał się językiem buntu, solidarności i oporu w kontekście wojny, izolacji i codziennego życia pod okupacją. Przedstawia życie artystów w miastach takich jak Lod, Ramallah, Gaza czy Akka. Film ukazuje nie tylko koncerty i kulisy twórczości DAM, ale też osobiste historie członków zespołu, ich rodzin i rówieśników, dla których mikrofon staje się bronią silniejszą niż kamień.
Ich twórczość jest żywym archiwum palestyńskiego doświadczenia - od okupacji, przez tożsamość, po prawa kobiet i społeczne napięcia. - Muzyka nie powstrzyma machiny wojennej, ale może dokumentować i być impulsem do zmian - mówi Tamer w wywiadzie z magazynem Guardian. DAM pozostaje symbolem narracyjnego oporu i międzynarodowego przekazu, który łączy muzykę, aktywizm i społeczny komentarz - z mikrofonem jako narzędziem protestu raczej niż ucieczką.
***
gV