Warszawa, dnia 22.06.2023r
KOMUNIKAT
Jury konkursu na Recenzję słuchowiska i spektaklu Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej „Dwa Teatry – Zamość 2023” ogłasza:
Zwycięzcami zostali:
- Małgorzata Juda-Mieloch (Ostrów Wielkopolski) za recenzję słuchowiska „Antygona”
Sofoklesa w reżyserii Mariusza Malca:
Lekcja z Antygoną
Są dwa sposoby przybliżania starożytnego piśmiennictwa – twierdzi Antoni Libera, autor spolszczenia Antygony i dwóch pozostałych tragedii cyklu tebańskiego – naukowy i artystyczny. Ale tylko wysoko artystyczny może stać się podstawą przygotowania słuchowiska, które będzie magnetyzować odbiorców, według tej najbardziej znanej sztuki Sofoklesa.
Czterdzieści trzy minuty z Antygoną to dobra propozycja nie tylko dla wymagającego słuchacza i znawcy sztuki słowa. Ten z pewnością znajdzie czas i na lekturę trzynastego w polszczyźnie tłumaczenia Antygony, i na mniej lub bardziej wnikliwe studium filologiczne. W każdym razie nie jest ograniczony czterdziestopięciominutową ramą. W propozycji Mariusza Malca chodzi raczej o czytelnika niewprawnego, tego, o którego bój toczy współczesna szkoła, by kultura wysoka za dekadę jeszcze znalazła dobrze przygotowanego na większe rozkosze odbiorcę. Chodzi o szesnastolatka, który pośród lektur obowiązkowych w klasie pierwszej liceum odnajdzie dzieło Sofoklesa i – być może – właśnie je porzuca. Jest jasne, że gdy z białej stronicy Antygona przemawia do niego dykcją tłumacza Kazimierza Morawskiego:
O ukochana siostro ma, Ismeno,
Czy ty nie widzisz, że z klęsk Edypowych
Żadnej za życia los nam nie oszczędza?
nie może być mowy o kontynuacji tak rozpoczętej lektury.
A przecież można inaczej. Można sprawić, by Antygona przemówiła do niego młodzieńczym głosem Marty Kurzak. Można sprawić, by biały jedenastozgłoskowiec zaintrygował go swym kunsztem, ścisnął za gardło i wbił w szkolną ławkę. By wiejący wokół pałacu w Tebach wiatr był tym samym wiatrem, który unosi suche liście wokół jego domu. By śpiewający chór stał się alternatywą dla prymitywnych streszczeń czytanych w popłochu przed kartkówką.
Sofokles pisał Antygonę przeciw sofistom. Za cenę naruszenia reguł tragedii obdarzył sympatią właśnie ją. Dlatego tak trudno będzie zrozumieć także po dwudziestu pięciu wiekach, na czym polega konflikt równorzędnych racji, podczas gdy intuicja podpowiada, że równorzędne w istocie one nie są. Być może padanie na lekcji pytanie, dlaczego Sofokles, a w ślad za nim reżyser słuchowiska, nadał swemu dziełu tytuł – Antygona.
Odtąd świat dorosłych głosem Marka Kality coraz częściej będzie wzywał do poszanowania wciąż nowych praw i przepisów. Na razie do posłuchu wzywa grupa rówieśnicza. Co zrobi szesnastolatek wobec współczesnych sobie sofistów, gdy wiatr będzie unosił suche liście wokół jego bloku?
Być może lekcja z Antygoną uratuje Sprawę.
- w kategorii spektakl Teatru Telewizji Polskiej za recenzję widowiska „Kopciuszek” w reżyserii Tomasza Cyza:
- Jakub Stasak (Wiszniów)
Baśniowo, kolorowo, magicznie – Kopciuszek w reżyserii Tomasza Cyza
Co stanie się, jeśli reżyseria klasycznej, adresowanej przede wszystkim do najmłodszych widzów baśni, powierzona zostanie artyście, który w krakowskim Teatrze im. Juliusza Słowackiego zrealizował swego czasu sztukę opartą na poezji Charlesa Bukowskiego? Z gargantuiczną wręcz przyjemnością przychodzi mi rozczarować wszystkich, spodziewających się w tym miejscu zdania w rodzaju: „Nie chcecie wiedzieć”. Uwierzcie, że chcecie.
„Wszyscy dorośli byli kiedyś dziećmi, ale niewielu z nich pamięta o tym” – pisze w dedykacji do Małego księcia Antoine de Saint-Exupéry, jeśli zaś, choć na krótką chwilę, dzieciństwo mają oni sobie przypomnieć, wyjątkowo sprzyja temu okres bożonarodzeniowy.
Na premierę Kopciuszka TVP ABC zaprosiła widzów w niedzielny wieczór 25 grudnia 2022 roku, tak zaczęła się niesamowita podróż, w której wziął udział również autor niniejszego tekstu.
W pierwszych chwilach towarzyszyło mi dojmujące poczucie tego, że jadę trochę „na gapę”, bo mój bilet stracił ważność dawno temu, niedługo potem cały wspomniany dyskomfort rozpłynął się jednak w kolorach i dźwiękach muzyki, a jego miejsce zajęła czysta dziecięca radość.
Kopciuszek Cyza ma z Małym księciem wiele wspólnego, prosta i znana wszystkim historia, której pierwowzorami były baśnie braci Grimm i Charlesa Perraulta, zyskuje nowy kontekst, tytułowa bohaterka (w tej roli kapitalna Weronika Humaj) jest z jednej strony skromną, cichą dziewczyną (sceny w domu macochy), z drugiej zaś, cięte i celne riposty posyłane momentami w stronę księcia pokazują, że potrafi być także silną, niezależną kobietą.
Na osobny akapit z pewnością zasługuje aktorska wirtuozeria Mai Szopy i Emmy Giegżno (siostry Kopciuszka), ten właśnie duet niewątpliwie przyprawił bowiem autora o mocniejsze bicie serca, w czym zasługa nie tylko kapitalnych warsztatowo interakcji między postaciami, ale i świetnie podkreślających ich temperament kostiumów (są dziełem Karoliny Bramowicz).
Postać wróżki chrzestnej zastąpiła malarka, przyjaciółka zmarłej matki Kopciuszka (Magdalena Zawadzka).
Choć w inscenizacji tej magia nie występuje na poziomie fabularnym, nie sposób odmówić jej magicznego anturażu .
„Może właśnie po to jest sztuka, żeby pomóc przenieść nas tam, gdzie nie możemy być na co dzień” – już w trzeciej minucie spektaklu zauważa główna bohaterka.
Z realizacji powyższego założenia Tomasz Cyz i jego ekipa wywiązali się po mistrzowsku.
Jury w składzie:
Kalina Cyz – Dyrektor Teatru Telewizji, Telewizja Polska
Eliza Leszczyńska-Pieniak – teatrolożka, nauczycielka języka polskiego, Miasto Zamość
Piotr Linek – autor poetyckich książek, nauczyciel języka polskiego, Miasto Zamość
Martyna Podolska – dziennikarka, Polskie Radio S.A.
Janusz Kukuła – Dyrektor Teatru Polskiego Radia
