Redakcja Polska

Zofia Kossak- Szczucka - wybitna pisarka, organizatorka pomocy Żydom w okupowanej przez Niemcy Polsce

25.09.2019 15:51
Zofia Kossak-Szczucka, powieściopisarka i publicystka, współzałożycielka Rady Pomocy Żydom „Żegota”. Za tę działalność została odznaczona pośmiertnie medalem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata”. Uczestniczka Powstania Warszawskiego.
Audio
  • Zofia Kossak-Szczucka, wybitna pisarka, organizatorka pomocy Żydom w okupowanej Polsce [posłuchaj]
Powitanie powracającej w 1957 r. do Polski Zofii Kossak-Szczuckiej
Powitanie powracającej w 1957 r. do Polski Zofii Kossak-Szczuckiej Foto: PAP/CAF

Zofia Kossak-Szatkowska primo voto Szczucka urodziła się w 1889 roku w Kośminie nad Wieprzem. Dzieciństwo i młodość spędziła na Lubelszczyźnie i na Wołyniu, gdzie przeżyła wydarzenia rewolucji bolszewickiej. Swoje wspomnienia z tego okresu opisała w „Pożodze”, która jednocześnie stała się jej udanym debiutem literackim.

Po śmierci męża, Stefana Szczuckiego, osiadła w 1923 roku w Górkach Wielkich na Śląsku Cieszyńskim, gdzie ponownie wyszła za mąż w 1925 roku za Zygmunta Szatkowskiego. W okresie międzywojennym, w Górkach Wielkich rozwinęła  twórczość literacką. Powstały książki poświęcone Śląskowi, utwory dla dzieci i młodzieży, opowieści hagiograficzne i przede wszystkim wielkie powieści historyczne. Wśród nich trylogia: „Krzyżowcy”, „Król trędowaty” i „Bez oręża”, tłumaczona na 16 języków, przyniosła jej rozgłos i nagrody.

Lata okupacji Zofia Kossak-Szatkowska spędziła w Warszawie. Zaangażowana w pracę konspiracyjną, redagowała podziemną prasę, była współzałożycielką Rady Pomocy Żydom „Żegota”. Za tę działalność została odznaczona pośmiertnie  medalem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata”. 

Przeżyła obóz koncentracyjny Auschwitz -Birkenau, a potem Pawiak, gdzie została skazana na śmierć. Uwolniona w lipcu 1944 roku dzięki staraniom władz podziemia, wzięła udział w Powstaniu Warszawskim.

Po wojnie wyjechała do Anglii. Razem z mężem pracowała w trudnych warunkach na farmie w Kornwalii. Na emigracji  powstało m.in. wysoko cenione przez zagranicznych krytyków i czytelników „Przymierze „ i  „Dziedzictwo” cz. I. W 1957 roku Zofia Kossak powróciła do Polski. W Górkach Wielkich  spędziła ostatni okres swego życia oddając się pracy literackiej. Jako publicystka współpracowała przede wszystkim z prasą katolicką. W 1964 była jedną z sygnatariuszy "Listu 34", w którym przyłączyła się do protestu pisarzy w obronie swobody wypowiedzi. Zmarła w 1968 roku.

Zofia Kossak-Szczucka znalazła się w gronie pośmiertnie odznaczonych Orderem Orła Białego. W 2018 roku prezydent Andrzej Duda uhonorował w ten sposób 25. wybitnych Polaków „zasłużonych dla chwały, dobra i pożytku RP”.

W naszym programie o Zofii Kossak-Szczuckiej mówi dr Joanna Jurgała-Jureczka, historyk literatury, autorka  znakomitych książek poświęconych znanemu, artystycznemu rodowi Kossaków.

Audycja jest współfinansowana przez Fundację "Pomoc Polakom na Wschodzie" w ramach sprawowania opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za Granicą.

Audycję zrealizowała Magdalena Górecka-Balcer.

Teksty czyta Krzysztof Dumała.

Do wysłuchania audycji zaprasza Maria Wieczorkiewicz.

Zobacz więcej na temat: Senat Zofia Kossak