- Serwis jest dziełem naszego oddziałowego archiwum. Wyrósł z przekonania, że jest bardzo wiele osób, które po 13 grudnia 1981 roku, po wprowadzeniu stanu wojennego, wykazały się niebywałą odwagą, ale są dzisiaj zapomniane i o ich bohaterstwie z tamtego czasu nikt nie pamięta, czasem nie wiedzą nawet najbliżsi – wyjaśnił dyrektor krakowskiego oddziału IPN dr Filip Musiał.
Dodał, że nowy serwis to próba opisania osób, które 40 lat temu, nie były w pierwszym, drugim czy nawet trzecim szeregu opozycji, ale kiedy trzeba było sprzeciwić się złu, zrobiły to.
- W kolejnych latach będziemy chcieli rozbudować ten serwis o konkretne nazwiska uczestników strajków, by przypomnieć o nich także w ich własnym środowisku lokalnym – mówił dr Musiał.
Serwis jest dostępny w internecie pod adresem: https://odgrudniadogrudnia.ipn.gov.pl/
Protesty i internowania
Według danych historyków nocą 12/13 grudnia w Krakowie internowano 94 opozycjonistów, a do końca 1981 r. ta liczba wzrosła do 120. Zdaniem prof. Andrzeja Chwalby, do 30 kwietnia 1981 r. do ośrodków odosobnienia trafiło łącznie 326 osób.
Po wprowadzeniu stanu wojennego w Małopolsce odbyło się kilkadziesiąt protestów o różnej skali i zasięgu. Strajk wybuchł m.in. w największym zakładzie pracy – Hucie im. Lenina (HiL). W kombinacie metalurgicznym pracowało wtedy 38 tys. osób, a legitymację "Solidarności" posiadało 90 proc. załogi.
Do HiL dołączyły kolejne zakłady pracy, strajkowały m.in. MPK, CeBeA, Montin, Unitra-Telpod, Armatura oraz uczelnie – UJ, AGH, Państwowy Szpital Kliniczny Akademii Medycznej w Krakowie i Akademia Rolnicza. Strajki odbywały się też w Andrychowie, Bochni, Brzeszczach, Gorlicach, Myślenicach, Nowym Sączu, Nowym Targu, Olkuszu, Szaflarach, Tarnowie i Zakopanem a nawet w małej Charsznicy.
Kilkumiesięczna praca
W serwisie "Od grudnia do grudnia… Strajki w Małopolsce 1981-82" znajdą się na początek informacje o 81 strajkach i akcjach protestacyjnych podjętych w 63 zakładach pracy kilku ówczesnych województw, które dziś tworzą Małopolskę.
- To pierwsza próba zmierzenia się z tym tematem. Tworząc bazę opieraliśmy się na materiałach archiwalnych IPN, publikacjach bezdebitowych, literaturze naukowej. Wsparcie uzyskaliśmy od instytucji i osób prywatnych, którym szczególnie dziękujemy. Kwerenda trwała kilka miesięcy, a wyłuskanie wielu informacji jest bardzo trudne – powiedział koordynator projektu Jacek Kwilosz.
- Strajk strajkowi jest nierówny. Ich przebieg był bardzo różny. Niektóre protesty zostały spacyfikowane, inne wygasły lub zostały zakończone przez uczestników – dodał.
W rocznicę pacyfikacji
Odbiorcy serwisu dowiedzą się m.in., kiedy i w jakim zakładzie strajk wybuchł, ile osób w nim uczestniczyło, jaki był jego przebieg, jakie kary spotkały organizatorów. Będą też dane statystyczne i zdjęcia zakładów, choć jak zastrzegają twórcy serwisu, wiele z nich już nie istnieje lub zmieniło adres.
Serwis jest uruchamiany 16 grudnia w 40. rocznicę pacyfikacji strajku w Hucie im. Lenina. Jego twórcy apelują do uczestników wydarzeń sprzed lat o przekazanie do archiwum IPN fotografii i relacji, które pomogą w uszczegółowieniu mapy oporu w Małopolsce.
fc