"Radość soboty". Dowody na istnienie żydowskiego świata

Ostatnia aktualizacja: 15.07.2025 10:20
W cyklu "To się czyta" przedstawiamy "Radość soboty. Archiwum życia i śmierci". To poruszający reportaż Marty Grzywacz, w którym dziennikarka przywraca pamięć o członkach grupy Oneg Szabat - żydowskich archiwistach getta warszawskiego i ich heroicznej pracy na rzecz ocalenia historii i tożsamości narodu skazanego na zagładę. Wybrane fragmenty czyta Łukasz Lewandowski.
Łukasz Lewandowski
Łukasz LewandowskiFoto: Krzysztof Świeżak / Polskie Radio

Tuż po wybuchu II wojny światowej Emanuel Ringelblum - historyk, nauczyciel i działacz społeczny - zaczyna dokumentować życie Żydów pod niemiecką okupacją. Wkrótce dołącza do niego grupa podobnie myślących osób: historyków, społeczników, ekonomistów, pisarzy, przedsiębiorców. Tak powstaje Oneg Szabat, czyli "Radość Soboty" - konspiracyjna organizacja działająca w warszawskim getcie. Jej celem jest zebranie świadectw istnienia żydowskiego świata: relacji, dzienników, listów, tekstów literackich, fotografii, rysunków, dokumentów, gazet, afiszy teatralnych, kartek żywnościowych.

Posłuchaj:

Marta Grzywacz "Radość Soboty. Archiwum życia i śmieci" - czyta Łukasz Lewandowski cz. 1. <<<

Marta Grzywacz "Radość Soboty. Archiwum życia i śmieci" - czyta Łukasz Lewandowski cz. 2. <<<

Marta Grzywacz "Radość Soboty. Archiwum życia i śmieci" - czyta Łukasz Lewandowski cz. 3. <<<

Kiedy staje się jasne, że getto zostanie zniszczone, członkowie grupy ukrywają archiwum pod ziemią. Spośród kilkudziesięciu osób zaangażowanych w działalność Oneg Szabat, wojnę przeżyją tylko trzy. I tylko jedna z nich będzie wiedziała, gdzie zakopano Archiwum Ringelbluma.

Marta Grzywacz przywraca pamięć o archiwistach Oneg Szabat i ich niezwykłej, heroicznej pracy. Emanuel Ringelblum, Hersz Wasser, Eliahu Gutkowski, Izrael Lichtensztajn, Szymon Huberband, Rachela Auerbach i wielu innych nie mieli złudzeń co do własnego losu. Mimo to dokumentowali życie getta z myślą o przyszłych pokoleniach. Tworzyli archiwum po to, by świat poznał prawdę - nawet jeśli oni sami nie mieli już szansy jej opowiedzieć.

Wybrane fragmenty reportażu Marty Grzywacz "Radość soboty. Archiwum życia i śmierci" czyta Łukasz Lewandowski.

***

"To się czyta" od poniedziałku do piątku (14-18.07) o godz. 9.30.