Kultura

Biała plama po warszawskim getcie

Ostatnia aktualizacja: 30.03.2011 12:57
Trzy miliony metrów sześciennych gruzu - tylko tyle pozostało po tym, jak Niemcy zrównali stołeczne getto z ziemią. W książce "Spojrzenia na warszawskie getto" odtworzona została historia sześciu ulic i wojenne losy ich prześladowanych mieszkańców. Mija 68 rocznica powstania w getcie warszawskim (19.04).
Audio
Pomnik Bohaterów Getta w Warszawie
Pomnik Bohaterów Getta w WarszawieFoto: Darek Warczakoski/Shutterstock.com

Zdjęcie, które towarzyszy temu tekstowi, wykonał sierżant Werhmachtu. Powstało ono 19 września 1941 roku i przedstawia małych mieszkańców kamienicy przy ulicy Krochmalnej w Warszawie. Dzieci nie przeżyły wojny. Dawna ulica należąca do getta zniknęła przykryta wieżowcami za Żelazną Bramą.

Getto jest w pod ziemią

Po warszawskich ulicach Muranowa i Woli można teraz chodzić, właściwie nie będąc świadomym, że istniało tu getto. Granice dawnego muru wyznacza tylko symboliczna linia biegnąca po chodnikach, czasem spod trawy wyłania się gruz.

- Zniszczenie getta miało swoją przestrzenną dramaturgię - opowiada Jacek Leociak, znawca topografii warszawskiego getta. - Granice nigdy nie były stabilne, podstawowym kierunkiem było zagęszczanie getta w stronę północną ku Umschlagplatzowi. W ostatniej fazie getto skurczyło się do Umschlagplatzu, a potem w powstaniu zostało kompletnie zniesione z powierzchni ziemi.

Jacek Leociak jest autorem książki "Spojrzenia na warszawskie getto", którą wydał Dom Spotkań z Historią. Posłuchaj, co autor opowiadał o książce w Radiowym Domu Kultury w Trójce, kliknij dźwięk "Co pozostało po warszawskim getcie?".

źr.Dom
źr.Dom Spotkań z Historią


Sześć nieistniejących ulic

"Spojrzenia na warszawskie getto" ukazały się w formie kolekcji sześciu żółtych zeszytów. To opowieść o sześciu - z sześćdziesięciu dziewięciu - ulic getta. Leociak opisuje losy mieszkańców Krochmalnej, Leszna, Karmelickiej, Miłej, Stawek i Nowolipia.

Niewielu wie, że właśnie przy skrzyżowaniu Nowolipia i Smoczej wykonana została przez Niemców w 1943 roku najbardziej znana fotografia płonącego, powstańczego getta.

Zobacz zdjęcia płonących kamienic Nowolipia i posłuchaj fragmentów książki:





Getto zostało całkowicie zrównane z ziemią po wybuchu powstania 19 kwietnia 1943. Zniszczenia były tak ogromne, że nie zachował się do dziś praktycznie ani jeden budynek, wszystko zmieniło się w trzy miliony metrów sześciennych gruzu.

Historia każdej ulicy jest w książce podzielona na trzy części: do momentu wybuchu II wojny światowej, opisująca czas getta i jego likwidacji oraz czasy współczesne.





Autor podkreśla, że jego ambicją jest pokazanie ciągłości obecności Żydów w Warszawie, a nie ograniczanie się do okresu zagłady.

Na potrzeby książki powstały mapy, które umożliwiają dokładne odnalezienie we współczesnej Warszawie opisywanych przez bohaterów książki miejsc. To ważne, bo "Spojrzenia..." składają się w dużej mierze z z opowieści ludzi, których imiona i historie związane są z konkretnymi punktami nieistniejącej Warszawy.

usc

www.narodoweczytanie.polskieradio.pl
Cichociemni
Czytaj także

Nie ma już ludzi, jest pamięć w fotografii

Ostatnia aktualizacja: 13.03.2011 07:00
Zniszczone zdjęcie czy odnalezione po latach notatki - te przedmioty kryją w sobie dramatyczne i bardzo osobiste historie przetrwania i rozłąki rodzin w latach Holocaustu. Nie wszystkie uda nam się odkryć.
rozwiń zwiń