Piwnica pod Baranami. Na czym polega jej fenomen?

Piwnica pod Baranami będzie obchodziła niedługo 68. rocznicę powstania. Miejsce to stało się kultowym na kulturalnej mapie Polski. Wszystko dzięki jego założycielowi - Piotrowi Skrzyneckiemu - oraz wielu artystom, których można było podziwiać w ciągu tego czasu. W audycji "Dwie do setki" w Programie 2 Polskiego Radia Aleksandra Mauer, Jolanta Drużyńska, Jan Kanty Pawluśkiewicz i Sebastian Kudas opowiedzieli o fenomenie tego miejsca.

Piwnica pod Baranami - co stoi za fenomenem tego miejsca?

Foto: Shutterstock/Longfin Media

• Piwnica pod Baranami powstała w 1956 roku.
• Jednym z jej założycieli był Piotr Skrzynecki.
• Ze sceną związane były wybitne osobistości, takie jak m.in. Ewa Demarczyk, Wiesław Dymny, Marek Grechuta, Anna Szałapak, Grzegorz Turnau czy kompozytorzy: Zbigniew Konieczny, Zbigniew Preisner, Zbigniew Raj i Jan Kanty Pawluśkiewicz.

To był bardzo kolorowy świat niesamowitej estetyki, która bombardowała oczy i porywała duszę – tak reżyser Janusz Kowalczyk opisywał swój pierwszy kontakt z Piwnicą pod Baranami. Kabaret został założony 26 maja 1956 roku w Krakowie.

Pierwotnie podziemia pałacu Potockich, zwane później Piwnicą pod Baranami, miały zostać przeznaczone na miejsce spotkań studentów różnych krakowskich uczelni. Jednak jeden z nich - student historii sztuki Piotr Skrzynecki - postanowił zorganizować w tym miejscu kabaret. Nikt, łącznie z twórcą, nie spodziewał się tego, że scena odniesie taki sukces.

Piwnica pod Baranami

Jan Kanty Pawluśkiewicz zdradził w Programie 2 Polskiego Radia, że Piwnica pod Baranami to jego miłość od pierwszego wejrzenia. - Stasia Pawlikowska - moja kuzynka - rozgrzała moją słabą wyobraźnię. Byłem wówczas uczniem II klasy Liceum Ogólnokształcącego w Nowym Targu. Rzadko do nas przychodziła, ale pewnego razy przyszła i powiedziała, że wraca z Krakowa i opowiedziała o nowym kabarecie w mieście - relacjonował.

- Trudno opowiedzieć, jak o tym zamarzyłem. Myślałem o tym życzliwie. Poniewierać się w piwnicy w czarnym swetrze i z brodą - to było moje marzenie. Nie sądziłem, że kiedykolwiek mi się to uda. Trzeba być ambitnym, starać się i wtedy do Piwnicy można się dostać - powiedział.

Piotr Skrzynecki - twórca Piwnicy pod Baranami

Podobne wspomnienia związane ze swoimi początkami z tym kultowym miejscem ma Sebastian Kudas. - Trafiłem do Piwnicy jako dziecko. Miałem 16 lat i byłem w liceum. Wtedy Piwnica pochłonęła mnie całkowicie i zacząłem próbować poznawać artystów związanych z tym miejscem - powiedział.

Artysta zdradził, że twórca tego miejsca - Piotr Skrzynecki - był człowiekiem szalenie kontaktowym. - Piotr Skrzynecki miał otwartość wobec wszystkich ludzi. Wielokrotnie, kiedy go odprowadzałem do jego mieszkania, to trwało to długo, bo wszyscy chcieli z nim zamienić parę słów, bo uważali się za jego przyjaciół - zaznaczył.

Początki

Jolanta Drużyńska opowiedziała o twórcy tego miejsca i początkach. - Piotr Skrzynecki mówił kiedyś, że kabaret był jednym z elementów współczesnej Piwnicy. Piwnica pod Baranami nie była tylko kabaretem - podkreśliła.

- Oficjalne powstanie piwnicy to 1956 rok. To jednak nie moment, kiedy środowisko, które stworzyło Piwnicę, się poznało. Ono spotykało się np. na balach artystycznych. W tym gronie różnych studentów padł pomysł, żeby założyć coś w stylu klubu. Pomysłodawcą był Bronisław Chromy. Towarzystwo to podchwyciło, zebrała się grupka i ktoś rzucił pomysł, aby stworzyć to w Krakowskim Domu Kultury, który mieścił się w pałacu Pod Baranami. Później okazało się, że są tam fajne piwnice - zdradziła.

Anegdoty dla artystów

Aleksandra Mauer opowiedziała o tym, że każdy artysta miał swój oryginalny życiorys. - Piotr Skrzynecki wprowadził taki obyczaj, że każdy z nowych artystów dostawał historię wprowadzającą. Moja anegdota wiązała się ze Starym Sączem, gdzie Piotr twierdził, że ktoś zapytał go, dlaczego śpiewam po francusku, a on odpowiedział, że jestem ze Starego Sącza a tam, jak wiadomo, wszyscy mówią po francusku - powiedziała.

Przez dekady ze sceną związały się wybitne osobistości, takie jak m.in. Ewa Demarczyk, Wiesław Dymny, Marek Grechuta, Anna Szałapak, Grzegorz Turnau czy kompozytorzy: Zbigniew Konieczny, Zbigniew Preisner, Zbigniew Raj i Jan Kanty Pawluśkiewicz. Nieodzownym elementem stały się zabawne monologi i celne, błyskotliwe riposty, które wygłaszał przed publicznością Piotr Skrzynecki.

Posłuchaj

78:40 PR2 2024_04_27-15-00-02.mp3 Aleksandra Mauer, Jolanta Drużyńska, Jan Kanty Pawluśkiewicz i Sebastian Kudas (Dwie do setki/Dwójka)

 

***

Tytuł audycji: Dwie do setki

Prowadzili: Monika Zając i Jakub Jamrozek

Goście: Aleksandra Mauer (jedna z gwiazd Piwnicy), Jolanta Drużyńska (dziennikarka Radia Kraków i znawczyni Piwnicy),  Jan Kanty Pawluśkiewicz (kompozytor), Sebastian Kudas (scenograf i rysownik Piwnicy)

Data emisji: 27.04.2024

Godzina emisji: 15.00-17.00

dz/mgc/wmkor