Jak wskazują ślady na skamieniałych liściach, już 48 milionów lat temu grzyby przejmowały kontrolę nad zachowaniem mrówek. Informuje o tym "New Scientist".
Zjawisko przejmowania kontroli nad zachowaniem mrówek Camponotus leonardi przez grzybiego pasożyta jest znane od dawna. Odpowiedzialny za nie jest grzyb Ophiocordyceps unilateralis, który w ten sposób rozprzestrzenia się. Zmienia on funkcjonowanie mózgu mrówki, modyfikując sposób, w jaki reaguje ona na poszczególne feromony.
Zarażona mrówka zachowuje się nietypowo - porzuca mrowisko, by szukać idealnych warunków dla rozwoju pasożyta (94-95 proc. wilgotności powietrza, temperatury ok. 20-30 stopni Celsjusza). Owad wchodzi na drzewo i po jego północnej stronie, na wysokości około 25 centymetrów nad ziemią wbija żuwaczki w żyłkę po spodniej stronie liścia, po czym przestaje się poruszać i obumiera. Grzyb przerasta ciało mrówki, zamieniając jej organy wewnętrzne w cukry wspierające własny rozwój. Mięśnie kontrolujące szczęki mrówki pozostają nienaruszone. Grzyb nie uszkadza także chitynowego pancerza, wrastając w pęknięcia i szczeliny. W ten sposób blokuje dostawanie się do środka bakterii i zarodników innych grzybów. W końcu z głowy mrówki wyrasta czerwonobrązowa szypułka ze zgrubieniem, które pęka i rozsiewa kolejne zarodniki, które infekują kolejne mrówki. Cały proces trwa zaledwie kilka dni.
Na niektórych drzewach powstają wręcz „mrówcze cmentarzyska”. - Można znaleźć nawet 20 do 30 mrówek na metrze kwadratowym. Zawsze są ona na konkretnej wysokości i przed śmiercią zdążyły wgryźć się w liść, aby dotrzeć do soków – mówi David Hughes z Harvardu, który bada Camponotus leonardi.
Brzmi jak scenariusz odcinka „Z archiwum X”? A jednak – tak się dzieje, i to od milionów lat. David Hughes odkrył na skamieniałych liściach z niemieckiego Messel charakterystyczne ślady ugryzień, podobne do pozostawianych przez zainfekowane przez grzyba mrówki Camponotus leonardi. Skamieniałości z Messel pochodzą sprzed ok. 48 mln lat, a zatem tajemniczy związek mrówek i Ophiocordyceps unilateralis trwa co najmniej od tego okresu.
(pap/ew)
Zobacz, jak grzyb atakuje C. unilaterialis:
