ЕС пералічыць прыбытак ад выведзеных з актываў Банка Расіі на ваенную падтрымку Украіны. Аднак да канфіскацыі расійскіх грошай яшчэ доўгі шлях.
Еўрасаюз канчаткова зацвердзіў рашэнне аб перадачы Украіне працэнтаў з рэзерваў Банка Расіі, якія знаходзяцца на тэрыторыі ЕС. У залежнасці ад бягучых працэнтных ставак гэта можа прыносіць ад 2,5 да 3,5 мільярдаў еўра ў год.
Грошы Расіі для Украіны. Што вырашаць лідары краін G7?
Спачатку 80% ад гэтай сумы ЕС накіруе на ваенную дапамогу Украіне, астатняе пойдзе на аднаўленне разбурэнняў, нанесеных Расіяй.
Плануецца, што гэтая тэма зʼявіцца на саміце лідараў G7, які пройдзе 13-14 чэрвеня ў Італіі. Аднак эксперты не чакаюць прарыву, пра які прасіла Украіна: згоды на канфіскацыю расійскай уласнасці.
Да трыльёна еўра шкоды ва Украіне
Агрэсія Расіі супраць Украіны, якая пачалася 24 лютага 2022 года, прывяла да гібелі тысяч вайскоўцаў і мірных жыхароў і да матэрыяльных разбурэнняў, якіх у Еўропе не было з часоў Другой сусветнай вайны. Канфлікт працягваецца і разбурэнні прагрэсуюць, больш за год таму Сусветны банк ацаніў маштаб стратаў у 400 мільярдаў еўра. Гэта кансерватыўныя разлікі, эксперты не выключаюць, што сума можа дасягнуць нават аднаго трыльёна еўра.
Пасля шматмесячных спрэчак у Еўразвязе нарэшце ёсць дамова, што пакуль Украіне будуць пералічвацца толькі працэнты ад кіравання расійскімі рэзервамі на рахунках еўрапейскіх фінансавых інстытутаў. Нават калі палітычна гэта можна лічыць першым крокам да больш шырокіх дзеянняў, на практыцы гэта не абавязкова так. Працэнты не лічацца актывам расійскай дзяржавы і не закранаюцца ўсімі юрыдычнымі, палітычнымі і эканамічнымі сумневамі, якія ўзнікаюць у дыскусіі аб канфіскацыі.
Юрыдычныя сумневы вакол канфіскацыі расійскіх запасаў
Праціўнікі такога кроку сцвярджаюць, што канфіскацыя дзяржаўнай маёмасці не прадугледжана міжнародным правам. Гэта праўда, адказваюць іншыя юрысты, але міжнароднае права гэта не забараняе. Па словах Томаса Гранта, прафесара міжнароднага права Кембрыджскага ўніверсітэту, яшчэ трэба вызначыць, наколькі іншыя краіны – не Украіна, якая, вядома, мае права на самаабарону – могуць часова звярнуцца да такіх контрзахадаў. Зыходзячы з таго, што калі Расія перастане парушаць міжнароднае права і пагодзіцца выплаціць прадугледжаныя гэтым законам рэпарацыі, ёй будуць вернутыя рэзервы Банка Расіі.
Другі аргумент праціўнікаў такога кроку – палітычна-эканамічны. Калі ЕС ці Захад у цэлым вырашылі прысвоіць расійскія сродкі, іншыя краіны могуць страціць да іх давер. І яны могуць вывесці свае рэзервы з заходніх банкаў, баючыся, што могуць сутыкнуцца з такімі санкцыямі за нейкія дзеянні ў будучыні. У выпадку з ЕС гэта магло б паставіць пад пагрозу трывалую міжнародную пазіцыю еўра.
Неабгрунтаваныя страхі Захаду
Аднак гэты аргумент таксама ставіцца пад сумнеў. Па-першае, такія ж сумневы маглі ўзнікнуць яшчэ ў сакавіку 2022 года, калі ЕС замарозіў актывы Банка Расіі, што таксама было замахам на дзяржаўны суверэнітэт. Аднак тады нічога не адбылося, не было ніякіх мер у адказ з боку трэціх краін, і ніхто не выводзіў валютныя рэзервы з ЕС. Па-другое, як адзначае аглядальнік Financial Times Марцін Сандбю, гэтыя рэзервы ў доларах і еўра, атрыманыя з заходніх цэнтральных банкаў, трэба было б кудысьці ўкласці. Калі не ў цэнтральных банках, то ў прыватных банках на Захадзе. З пункту гледжання стабільнасці заходняй валютнай сістэмы гэта нічога не змяніла б. Хіба што трэція краіны, такія як Кітай, захацелі б увогуле адмовіцца ад рэзерваў у еўра і доларах, то бок адмовіцца ад дадатнага сальда ў гандлі з Захадам. Аднак для іх гэта рэвалюцыйны крок і абсалютна нявыгадны.
rp.pl/вх