Bieszczady, tam, gdzie diabeł, bies pośród czadów mówi dobranoc. «Rzućmy wszystko i jedźmy w Bieszczady», mawia się nieraz. W Bieszczady oczyszczone z ludności uciekali hipisi, dziwacy pragnący mieszkać na łonie natury, uciekinierzy z więzień, dezerterzy, autsajderzy. Tam w latach 70. nieoczekiwanie narodził się polski punk rock, a jego twórcy byli powszechnie oskarżani o różne zbrodnie, w tym ukraiński nacjonalizm. Зокрема, і наші сьогоднішні герої — гурт «KSU» з Устриків Долішніх, самого серця Середніх Бескидів. Гурт заслужений, досвідчений та працьовитий. Музиканти грають вже 48 років, за свою історію видали кільканадцять альбомів (точніше 11, і це офіційні альбоми, бо крім цього було понад 30 піратських чи записаних з концертів), а зовсім недавно про них зняли фільм. «Іди проти течії» (пол. Idź pod prąd) — це художня стрічка, котра розповідає історію не тільки створення гурту, але історію бунту молодих людей, котрим було тісно в рамках комуністичної цензури.
Fenomen. W czasach, gdy w radiu dominowała muzyka pokroju «Jak się masz, kochanie» czy słodkie hity Boney M., w Ustrzykach Dolnych powstał zespół całkowicie niepasujący do czasów Gierka. W 1977 roku, gdy o punk rocku w Polsce prawie nikt jeszcze nie słyszał, grupa kilku nastolatków z Bieszczad stworzyła kapelę inspirowaną nową brytyjską sceną. Z dala od wielkich miast i muzycznych trendów, dokonali czegoś niemożliwego.
Для початку, вони надсилають до Радіо «Вільна Європа» листа з проханням про більше «музики вільних людей» в ефірі:
«Droga redakcjo! Jesteśmy młodymi ludźmi z małego miasta w Polsce. Wasze audycje na falach krótkich są dla nas jedynym kontaktem z wolnym światem i jego muzyką. Dzięki Wam zetknęliśmy się z punk rockiem, muzyką, którą kochamy. Prosimy o więcej! W Bieszczadach, w komunistycznej Polsce siedzą przy odbiornikach jej fani, których jesteście jedyną nadzieją».
На їхнє здивування, лист зачитують у прямому ефірі, і станція починає транслювати щотижневу програму про панк-музику.
Pierwszy koncert KSU zagrało w Ustrzykach w przedsiębiorstwie budowlano-komunalnym w świetlicy. Sala była pełna, połowę zajęli więźniowie z kryminału, a drugą miejscowi z Ustrzyk. - Zabawa była nie z tej ziemi - wspomina Eugeniusz «Siczka» Olejarczyk. - Początkowo słuchacze nie bardzo wiedzieli, o co chodzi. Ale już po drugim numerze porwała ich nieprawdopodobna energia. Sala trzęsła się w posadach. I właśnie o to chodzi w tej muzyce!
Zespół tworzyli uczniowie szkół średnich i zawodowych: Bogusław «Bohun» Augustyn (śpiew, saksofon), Lesław «Tomkas» Tomków (gitara basowa), Eugeniusz «Siczka» Olejarczyk (gitara), Wojciech «Ptyś» Bodurkiewicz (organy) i Waldemar «Burek» Kuzianik (perkusja). Teksty pisał brat Bohuna - «Michał Broda» (Maciej Augustyn).
А що означає назва - KSU?
«Wracaliśmy nawaleni późno w nocy i zobaczyłem auto z rejestracją KSU», - wspomina «Siczka». W Ustrzykach tak było napisane na rejestracjach samochodowych. Ale chłopaki dorabiali do tego różne teorie: Każdy Się Upija, ale również Komitet Samostijnej Ukrainy oraz… «Деякі комуністи вважали, що це якась третя генерація УПА», — каже панк, поет, конферансьє Павло «Коньйо» Коннак.
«Naszym symbolem był ukraiński tryzub, ‘’Bohun’’ to wymyślił - że jak Ustrzyki, to jakiś motyw ukraiński musi być». – wspomina «Siczka». A Ustrzyki Dolne to niezwykłe miasto, do 1951 roku należało do Ukrainy Radzieckiej, później w ramach wymiany terytoriów, zostało przyłączone do Polski. Takie zmiany przynależności państwowej oznaczały usuwanie mieszkańców, zwożenie nowych. Mieszanka ludzi z różnych stron, KSU to przejaw lokalnej tożsamości i patriotyzmu.
«KSU» — це теж Вільна Республіка Бещад. І ми би могли представити цей гурт так: «KSU» — репрезентативний державний колектив Вільної Республіки Бещад.
Вільна Республіка Бещади, Wolna Republika Bieszczad, WRB – неформальна молодіжна організація, заснована наприкінці 70-х років XX століття в Устриках Долішніх, що поєднувала ідеї бунту покоління панків, місцевого патріотизму Бещад та антикомунізму, ставила собі за мету захист природи регіону та його культури, була тісно пов'язана з панк-рок-групою «KSU». І ця ідея ВРБ була настільки тісно пов'язана із «KSU», що музиканти мали щось на кшталт шевронів з гербом цієї республіки, а шеврони нагадували українські тризуби. І через це музикантами зацікавилися відповідні служби. Służba Bezpieczeństwa 19 marca 1980 roku rozpoczęła akcję «Żyletka», wymierzoną przeciwko środowisku punkrockowemu w Ustrzykach Dolnych. Wraz z coraz częstszym pisaniem na budynkach haseł WRB i PUNK zaczęły pojawiać się napisy gloryfikujące faszyzm i swastyki. Zdaniem muzyków hasła profaszystowskie i swastyki stanowiły prowokację ze strony SB. Akcja «Żyletka» została zakończona 25 lipca 1980 roku, jednak SB śledziła działalność KSU i jej sympatyków do końca PRL.
Текст пісні «Moje Bieszczady»
Бещади — це гірський хребет, західна частина Східних Бескидів.
Góry aż do nieba — Гори до самого неба
Короткий словничок, пов'язаний із горами:
Góry — гори
Szczyt — вершина, найвища точка гори або гірського хребта.
Przełęcz — перевал, низьке місце між вершинами гір, яке дає можливість переходу через хребет. To naturalne, stosunkowo niskie obniżenie pomiędzy dwiema górskimi szczytami lub grzbietami, które umożliwia przejście z jednej doliny do drugiej.
Наприклад: Weszliśmy na przełęcz i odpoczęliśmy, zanim ruszyliśmy w kierunku szczytu.
Dolina — долина
Grań — гребінь, вузька вершина або хребет, що з’єднує кілька гірських вершин.
Stok — схил, поверхня гори, що йде вниз від вершини до підніжжя.
Наприклад: Narciarze zjeżdżali po stromym stoku w dół doliny.
Schronisko (schronisko górskie) — притулок, туристична база в горах
Гірський будиночок або база для туристів для відпочинку й ночівлі.
Jaskinia – печера
Szlak — стежка, тобто позначений маршрут або доріжка для туристів у гірській місцевості.
Ten szlak turystyczny jest dobrze oznakowany i bardzo popularny wśród wędrowców.
I zieleni krzyk — І зелень кричить
Polna droga pośród kwiatów — Ґрунтова дорога серед квітів (Дорога серед полів та квітів)
I złamany krzyż — І зламаний хрест
Strumień skryty w mroku — Струмок, захований у темряві
I zdziczały sad — І здичавілий сад
Stara cerkiew pod modrzewiem — Стара церква під модриною
I pęknięty dzwon — І тріснутий дзвін
Zarośnięty cmentarz — Зарослий цвинтар
Na nim dzikie bzy — Дикий бузок на ньому
Ile łez i ile krzywdy — Скільки сліз і скільки кривди
Ile ludzkiej krwi — Скільки людської крові
Księżyc nad Otrytem — Місяць над Отритом
Otryt – masyw górski w Bieszczadach Zachodnich (czasem zaliczane do Gór Sanocko-Turczańskich) położone na północ od doliny Sanu; najwyższym szczytem jest Trohaniec (939 m n.p.m.).
Niebo pełne gwiazd — Небо, повне зірок
Tańczą szare popielice — Танцюють сірі вовчки
Вовчки — вид ссавців з ряду мишоподібних, дуже милі створіння
San usypia nas — (Річка) Сян заколисує нас
Як ще синонімічно можна сказати що когось заколисуємо?
Usypiać, układać do snu, uśpić, kołysać, lulac (potocznie, dziecięco), usypiać do snu - коли маємо на увазі, що когось заколисуємо до сну, присипляємо.
Наприклад: Mama kołysała dziecko, żeby je uśpić.
To właśnie są — Ось такі вони
To właśnie moje Bieszczady — Ось такі мої Бещади
To właśnie są — Ось такі вони
To właśnie moje Bieszczady — Ось такі мої Бещади
Zarośnięte olchą — Зарослі вільхою
Pola dawnej wsi — Поля давнього села
Kto je orał, kto je zasiał? — Хто їх орав, хто засівав?
Nie pamięta nikt — Не пам'ятає ніхто
Skrzypią martwe świerki — Скриплять мертві смереки
To drewniany płacz — Це дерев'яний плач
Świat się kończy w Sokolikach — Світ закінчується в Соколиках
Sokoliki – nieistniejąca po polskiej stronie granicy z Ukrainą wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Lutowiska, po obu stronach rzeki San na obszarze Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Село виселене протягом 1945—1946 років. Дерев'яна церква знищена, у мурованій влаштовано спостережний пункт прикордонних військ. Po II wojnie światowej – w 1945 roku i w czerwcu 1946 roku – ukraińskich mieszkańców wywieziono do ZSRR.
Dalej tylko las — Далі лише ліс
Druty na granicy — Дроти на кордоні
Dzielą nacje dwie — Розділяють дві нації
Dzieli ściana nienawiści — Стіна ненависті між ними (Розділяє стіна ненависті)
I przeraża mnie — І лякає мене
San jest taki płytki — Сян такий мілкий
Пояснюємо значення слова «płytki» :
Płytki — mający małą głębokość; taki, który nie jest głęboki.
Мілкий — той, що має невелику глибину, не глибокий.
Наприклад: To jest płytkie jezioro. San jest taki płytki
«Płytki» w znaczeniu przenośnym — powierzchowny, mało głęboki (np. o uczuciu, myśli, refleksji).
Поверхневий — такий, що не заглиблюється у суть, несерйозний або неглибокий (про думки, почуття).
Gdzie Beniowej brzeg — Там, де Беньової берег
Beniowa (ukr. Беньова) – wyludniona wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Lutowiska, nad rzeką San. Після війни Лівобережна і основна частина Беньової опинилась у складі Польської Народної Республіки. 2 червня 1947 року, у рамках акції «Вісла», протягом години польські війська виселили все населення у збірний пункт в Тернаві, а далі воно було розпорошене по різних частинах приєднаних до Польщі німецьких земель. W 1945 miejscowi Ukraińcy zostali wysiedleni na mocy polsko-radzieckiego porozumienia na Ukrainę w ramach wymiany ludności. Byli mieszkańcy Beniowej mieszkają obecnie w okolicach Stryja oraz na Wołyniu. Od jesieni 1939 przez wieś przebiegała granica między Niemcami a ZSRR. Po 1951 wieś została formalnie podzielona między Polskę a Związek Radziecki.
Dzieli ludzi, dzieli myśli — Розділяє людей, розділяє думки
Straszny jego gniew — Гнів його жахливий
To właśnie są — Ось такі вони
To właśnie moje Bieszczady — Ось такі мої Бещади
To właśnie są — Ось такі вони
To właśnie moje Bieszczady — Ось такі мої Бещади
Запрошую послухати «Музичний урок польської» у доданому файлі.
Яна Стемпнєвич