Redakcja Polska

Zofia Stryjeńska - malarka i graficzka, "księżniczka sztuki polskiej"

08.10.2019 12:00
Zofia Stryjeńska była malarką, graficzką, ilustratorką, scenografem, projektantką tkanin, plakatów i zabawek. Była związana z Warszawą i Zakopanem
Audio
  • Zofia Stryjeńska - nazwana księżniczką sztuki polskiej. Malarka, graficzka, ilustratorka projektantka [posłuchaj]
Zofia Stryjeńska, wybitna malarka i graficzka
Zofia Stryjeńska, wybitna malarka i graficzkaFoto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Zofia Stryjeńska od dziecka dużo rysowała i malowała. Jako młoda dziewczyna współpracowała z pismami ilustrowanymi „Rola” i „Głosu Ludu. W 1909 rozpoczęła naukę w szkole malarskiej dla kobiet Marii Niedzielskiej. Kurs ukończyła w 1911 z odznaczeniem za malarstwo i sztukę stosowaną.

1 października 1911 przebrana za mężczyznę, podająca się za Tadeusza Grzymałę Lubańskiego rozpoczęła studia malarskie w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Po roku rozpoznana przez kolegów opuściła Monachium i wróciła do Krakowa, gdzie podjęła intensywną twórczość malarską i literacką.

W maju 1913 na łamach „Czasu” krytyk sztuki Jerzy Warchałowski omówił obszernie dokonania Zofii Lubańskiej i tym samym wylansował młodą artystkę. W tym czasie weszła do środowiska inteligencji i cyganerii krakowskiej: poznała rodzinę Żeleńskich, Jachimeckich, Puszetów, Kossaków. Zaprzyjaźniła się z Magdaleną Samozwaniec i jej siostrą Marią Pawlikowską-Jasnorzewską.

4 listopada 1916 wzięła cichy ślub z architektem, miłośnikiem Zakopanego, Karolem Stryjeńskim. Miała z nim trójkę dzieci: córkę Magdę i bliźniaków Jacka i Jana.

W latach 1921-1927 mieszkała w Zakopanem. W 1930 została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[4], a w 1936 została odznaczona Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury za wybitne zasługi dla polskiej sztuki w ogóle.

Okupację artystka spędziła w Krakowie. Gdy na początku 1945 do miasta wkroczyli Rosjanie, Stryjeńska podjęła decyzję o wyjeździe z Polski. Po długich perypetiach dotarła do Szwajcarii, gdzie była już jej córka, a później trafili też obaj synowie. Uczuciowo związana z Polską i polską kulturą, nie potrafiła się odnaleźć w obcym kraju. Zmarła w Genewie w 1976r.

W najnowszej audycji o Zofii Stryjeńskiej opowiada prof. Iwona Luba, kierownik Zakładu Historii Sztuki i Kultury Nowoczesnej, Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego.

Audycja jest współfinansowana przez Fundację "Pomoc Polakom na Wschodzie" w ramach sprawowania opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za Granicą.

Audycję zrealizowała Magdalena Górecka-Balcer.

Teksty czyta Krzysztof Dumała.

Do wysłuchania audycji zaprasza Katarzyna Semaan

Zobacz więcej na temat: malarstwo II RP Senat