Żeromski i tematyka rewolucji oraz walki narodowowyzwoleńczej

Ostatnia aktualizacja: 23.04.2025 22:30
Stefan Żeromski, znany przede wszystkim jako powieściopisarz, był także autorem dramatów, które odzwierciedlają jego zainteresowania społeczne, historyczne i ideologiczne. Jego dramaty często poruszają tematy rewolucji, walki narodowowyzwoleńczej oraz problematykę społeczną.
Portret Stefana Żeromskiego autorstwa Kazimierza Mordasewicza
Portret Stefana Żeromskiego autorstwa Kazimierza MordasewiczaFoto: Muzeum Narodowe w Warszawie

Dramaty Żeromskiego cechuje głęboka analiza konfliktów społecznych i historycznych oraz pesymistyczny obraz rzeczywistości, szczególnie widoczny po rewolucji 1905 roku. Jego twórczość dramatyczna, podobnie jak proza, łączy elementy realizmu z symbolizmem i liryzmem, co nadaje jej wielowarstwowy charakter. Niektóre z jego dramatów, jak "Grzech" z 1897 roku, były wystawiane dopiero wiele lat po napisaniu, a ich treść bywała dostosowywana do wymagań epoki – w latach 50. XX wieku wystawiono ten dramat z zakończeniem dopisanym przez Leona Kruczkowskiego.

Posłuchaj całej audycji >>>

Żeromski wykorzystywał dramat, aby ukazać złożoność ludzkich dylematów i historycznych przemian, co czyni jego utwory ważnym elementem polskiej literatury modernistycznej i dramatycznej. Jego dramaty, choć mniej znane niż powieści, wnoszą istotny wkład w rozumienie jego twórczości jako całości.

Do najważniejszych dramatów Żeromskiego należą "Róża" (1909), będąca wielkim traktatem o rewolucji, oraz "Sułkowski" (1910), dramat historyczny. W 1919 roku napisał "Ponad śnieg bielszym się stanę", osadzony na tle wojny polsko-bolszewickiej, a w 1923 roku dramat "Turoń", którego akcja rozgrywa się podczas rabacji galicyjskiej. Współczesnym dramatem społecznym jest "Uciekła mi przepióreczka…" z 1924 roku, napisana na rok przed śmiercią, wystawiona na początku 1925 roku w reżyserii Juliusza Osterwy.

O dramaturgii Stefana Żeromskiego opowiadał dr hab. Jarosław Cymerman, teatrolog, historyk dramatu z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

***

Tytuł audycji: Ojczyzna duszy – Rok Stefana Żeromskiego

Prowadzenie: Małgorzata Szymankiewicz

Gość: Jarosław Cymerman (teatrolog, historyk dramatu z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie)

Data emisji: 23.04.2025

Godzina emisji: 19.10