Portal Polskiego Radia SA
słuchaj
shopping_cart
Polskie Radio
Section05
znaczenie wyrazów

Miedza

Czas na kolejny odcinek naszego cyklu "Źródłosłów" i kolejne znane, ale nieoczywiste pojęcie. Przy poszukiwaniu źródeł tego dzisiejszego musimy cofnąć się do łacińskiej mediany. Słowo to oznacza środek, coś pomiędzy, między. Chodzi oczywiście o MIEDZĘ. To coś co w świetle ostatnich wydarzeń na Ukrainie nabiera szczególnego znaczenia. Jakiego? To mówi nam antropolog, folklorysta i językoznawca prof. Jan Adamowski. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia

Na miedzy

Czas na kolejny odcinek naszego cyklu "Źródłosłów" i kolejne znane, ale nieoczywiste pojęcie. Przy poszukiwaniu źródeł tego dzisiejszego musimy cofnąć się do łacińskiej mediany. Słowo to oznacza środek, coś pomiędzy, między. Chodzi oczywiście o MIEDZĘ. To coś co w świetle ostatnich wydarzeń na Ukrainie nabiera szczególnego znaczenia. Jakiego? To mówi nam antropolog, folklorysta i językoznawca prof. Jan Adamowski. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia

Pracowity jak wół

Robimy teraz kolejny krok w naszej podróży po hasłach, pospolitych wyrazach, które przewijają się w naszym codziennym życiu, ale których pełne znaczenie czasem nam umyka. W „Źródłosłowie” przyjrzymy się bliżej zwierzęciu, symbolizującym poświęcenie i ofiarę, które ze względu na swoje cechy było jednym z najważniejszych w gospodarstwie na dawnej wsi. Wół – o nim opowie nam teraz językoznawczyni i etnolingwistka dr Olga Kielak​. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia

Słownik stereotypów i symboli ludowych prof. Jerzego Bartmińskigo

7 lutego 2022 roku pożegnaliśmy w Lublinie prof. Jerzego Bartmińskiego, językoznawcę, etnolingwistę, slawistę, profesora UMCS i Instytutu Slawistyki PAN, twórcę Lubelskiej Szkoły Etnolingwistycznej. Spośród wielu jego dokonań skupimy się teraz na tym, które dało początek naszemu cyklowi „Źródłosłów”.  Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia

Wół

Robimy kolejny krok w naszej podróży po hasłach, pospolitych wyrazach, które przewijają się w naszym codziennym życiu, ale których pełne znaczenie czasem nam umyka. Dziś w „Źródłosłowie” przyjrzymy się bliżej zwierzęciu, symbolizującym poświęcenie i ofiarę, które ze względu na swoje cechy było jednym z najważniejszych w gospodarstwie na dawnej wsi. Wół – o nim opowie nam teraz językoznawczyni i etnolingwistka dr Olga Kielak​. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia

Słownik prof. Jerzego Bartmińskiego

7 lutego straciliśmy prof. Jerzego Bartmińskiego, językoznawcę, etnolingwistę, slawistę, profesora UMCS i Instytutu Slawistyki PAN, twórcę Lubelskiej Szkoły Etnolingwistycznej. Spośród wielu jego dokonań skupimy się teraz na tym, które dało początek naszemu cyklowi „Źródłosłów”. Wziął się on od wspominanego tu, monumentalnej publikacji poświęconej folklorowi, której początki sięgają 1980 roku. Profesor Bartmiński był pomysłodawcą i redaktorem, duchem tego przedsięwzięcia. „Słownik to jego opus magnum”, mówi prof. Joanna Szadura z Lublina, która opowie nam teraz o historii tej publikacji. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia

Byk

Robimy teraz kolejny krok w naszej podróży po hasłach, pospolitych wyrazach, które przewijają się w naszym codziennym życiu, ale których pełne znaczenie czasem nam umyka.  Przy kolejnym naszym słowie kluczu moglibyśmy powiedzieć o rodeo, o znanej koszykarskiej drużynie, a nawet o giełdzie, ale znacznie ciekawsze będzie sięgnięcie do symboliki ludowej. O nie w odniesieniu do BYKA opowie nam teraz językoznawczyni i etnolingwistka dr Olga Kielak​. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia

Krowa

Czy krowy potrafią pływać? Dlaczego krowa to święte zwierzę w Indiach? Po co jej rogi? Podobne, choć może nie konkretnie takie pytania zadawali sobie mieszkańcy wsi od setek lat, starając się zrozumieć zwierzę, które wiernie towarzyszyło im w wiejskim życiu. I choć w przysłowiach nie jest obiektem szczególnej estymy, to jednak w życiu o mało które zwierzę się tak dbało, jak o krowę. W najnowszym odcinku cyklu "Źródłosłów" językoznawczyni i etnolingwistka dr Olga Kielak opowie nam jak to robiono i dlaczego... Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia

Bydło, najlepsi przyjaciele człowieka

Najlepsi przyjaciele człowieka, towarzysze, pomocnicy, a w dawnych czasach – często jedyna gwarancja przeżycia. Tym były i nadal są dla nas zwierzęta. Choć dziś już do czynienia mamy raczej tylko z psami czy kotami, to kiedyś człowieka otaczały gęsi, sarny, kaczki, krowy i całe mnóstwo innych stworzeń, dzięki którym mógł żyć.  Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia

Bydło

Najlepsi przyjaciele człowieka, towarzysze, pomocnicy, a w dawnych czasach – często jedyna gwarancja przeżycia. Tym były i nadal są dla nas zwierzęta. Choć dziś już do czynienia mamy raczej tylko z psami czy kotami, to kiedyś człowieka otaczały gęsi, sarny, kaczki, krowy i całe mnóstwo innych stworzeń, dzięki którym mógł żyć. W najnowszym odcinku cyklu "Źródłosłów" zaglądamy więc do świata fauny, aby posłuchać o symbolice i znaczeniach bydła. Objaśni nam to językoznawczyni i etnolingwistka dr Olga Kielak. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia

Kasza

Jaglana, gryczana, manna, bulgur czy jęczmienna – kasza od zawsze obecna była na polskich stołach. Kiedyś towarzyszyła narodzeniu dziecka, jako ofiara i wróżba pomyślności, obowiązkowo zaręczynom i weselu, a także każdemu, zwykłemu dniu w życiu mieszkańca wsi. Na czym polegają jej magiczne właściwości i skąd jej rola w naszej kuchni, niegdyś tak ważna, a dziś zapomniana? To noworocznym odcinku Źródłosłowu wytłumaczy etnolog prof. Mariola Tymochowicz. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia

Grzyby

Za nami Wigilia Bożego Narodzenia, wyczekiwane nadejście dobrej nowiny i rozpoczęcie najbardziej rozśpiewanego czasu w roku. Dziś także świętować będziemy przy suto zastawionych stołach, na których znajdują się nie tylko pyszne, ale i bardzo znaczące potrawy. Do nich zaliczają się obowiązkowo grzyby. O tym, dlaczego bożonarodzeniowa uczta nie może się bez nich odbyć, opowie nam w kolejnym odcinku cyklu "Źródłosłów" językoznawczyni i etnografka dr Agata Bielak. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia

Kapusta, głowa pusta

Czas na kolejny odcinek z cyklu "Źródłosłów". W nim coś bardzo dobrze znanego, i ważnego zwłaszcza na wigilijnym stole, przy którym już za kilka dni zasiądziemy. Kapusta... Sama jej nazwa, wywodząca się od łacińskiego caputium (Kaputium), czyli głowa,  od razu przywołuje popularne, choć mało pochlebne przysłowie. W formie kiszonej jest dobrodziejstwem, a kiedyś - jak tłumaczy nam to etnolog prof. Mariola Tymochowicz - nie można się było bez niej obyć. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia

Kapusta

Czas na kolejny odcinek z cyklu "Źródłosłów". W nim coś bardzo dobrze znanego, i ważnego zwłaszcza na wigilijnym stole, przy którym już za kilka dni zasiądziemy. Kapusta... Sama jej nazwa, wywodząca się od łacińskiego caputium (Kaputium), czyli głowa,  od razu przywołuje popularne, choć mało pochlebne przysłowie. W formie kiszonej jest dobrodziejstwem, a kiedyś - jak wytłumaczy nam to teraz etnolog prof. Mariola Tymochowicz - nie można się było bez niej obyć. Zobacz więcej na temat:  Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia