Obrazy, które miały poruszać narodowe sumienie

Ostatnia aktualizacja: 08.10.2013 22:40
– Dzieła Matejki nie są ilustracją wypadku historycznego. Chciał stworzyć syntezę wydarzeń, pokazując ich przyczyny i skutki. Dlatego na swoich obrazach umieszczał postacie i rekwizyty historycznie z nimi nie związane – tak o koncepcji artystycznej Jana Matejki opowiadała dr Anna Straszewska.
Audio
  • O malarstwie i postaci Jana Matejki (Dwójka/Ćwiczenia z myślenia)
Fragment obrazu Jana Matejki Bitwa pod Grunwaldem
Fragment obrazu Jana Matejki "Bitwa pod Grunwaldem"Foto: Wikipedia Domena Publiczna

Za miesiąc będziemy obchodzili sto dwudziestą rocznicę śmierci Jana Matejki. Kiedy zmarł 1 listopada 1893 roku miał 55 lat. Jego ostatnie słowa brzmiały: "Módlmy się za ojczyznę, Boże Błogosławiony!". W czasie jego pogrzebu bił Dzwon Zygmunta, a w ostatniej drodze towarzyszyło mu tysiące krakowian. Czy był prorokiem jak chciał Wyspiański, czy malarzem kiczowatych obrazów jak twierdzą niektórzy krytycy sztuki?

Osierocony we wczesnym dzieciństwie Jan Matejko syn Czecha i pół Niemki, dziewiąty z jedenaściorga rodzeństwa był chłopcem słabego zdrowia. Miał problemy z mówieniem i wzrokiem, co powodowało kłopoty w stosunkach z rówieśnikami, którzy wyśmiewali wątłego chłopaka. – Jan malował swoje obrazy w wielkim zbliżeniu, w jego malarstwie brakuje perspektywicznego oddechu. Każdy szczegół jest bardzo dobrze widoczny z bliska, jest starannie opracowany, ale te wszystkie szczegóły są równorzędne. Oddalając się od obrazu, już go dobrze nie widział, a poza tym pracownie, w których malował były zbyt małe, co powodowało, że nie mógł się oddalić i spojrzeć na całość – opowiadała dr Anna Straszewska.

Na początku Jan Matejko malował obrazy religijne. Jego zainteresowania artystyczne skierowały się w stronę malarstwa o tematyce historycznej, dzięki nauce w Krakowskiej Szkole Rysunku i Malarstwa, gdzie jego profesorem był Władysław Łuszczkiewicz. To właśnie on nakierował uwagę i zainteresowania młodego Matejki i jego kolegów na historię i przeszłość Polski. – Zainteresowanie tematyką historyczną i zabytkami przeszłości Krakowa spowodowało, że ten młody uczeń postawił sobie za zadanie zostanie malarzem historycznym, który będzie malował dzieje Polski – tłumaczyła w audycji "Ćwiczenia z myślenia" dr Anna Straszewska.

Gościem Hanny Marii Gizy była dr Anna Straszewska z Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk.

Zobacz więcej na temat: historia Polski Jan Matejko
Czytaj także

Jak Proust zaczął szukać straconego czasu

Ostatnia aktualizacja: 17.09.2013 17:32
- Materią powieści nie jest obserwacja rzeczywistości przez narratora, tylko materia, którą on musi wydobyć z własnej podświadomości. Wtedy było to coś kompletnie nowego - opowiadała o powieści Marcela Prousta Joanna Żurowska.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wiek XX zaczął się w Wiedniu

Ostatnia aktualizacja: 24.09.2013 21:00
- Rok 1913 był prawdziwym końcem XIX w., a zarazem początkiem naszej współczesności - mówił w Dwójce prof. Piotr Szarota, autor książki "Wiedeń 1913", opowieści o mieście, ludziach i wiedeńskiej kulturze sprzed stu lat.
rozwiń zwiń