Matka Boska od wszelkich płodów ziemi
Sierpień to czas plonów, ciężkiej pracy, zwieńczenia gospodarskich wysiłków i ziemi w najbujniejszym rozkwicie. To właśnie 15 sierpnia, Matce Boskiej składa się w ofierze płody ziemi: kwiaty, zioła, zboża, owoce i warzywa. Matki Boskiej Zielnej to święto ważne w dorocznym agrarnym cyklu. Odbierane jest nie tylko masowo, ale i indywidualnie. Obejmuje przestrzeń własnego pola, obejścia, nawet – jak bywa dziś – własnego ogródka.
- Ta tradycja ma w sobie niesamowita tajemnicę. Już w V w. zaczęto czcić ponadzwyczajne przeniesienie się Matki Boskiej do nieba. To śmierć i nie-śmierć. Niezwykły wątek. W tradycji ludowej został obudowany wieloma tradycjami – mówiła profesor Katarzyna Smyk.
Tego dnia wierni idą do kościoła z kwiatami i ziołami. Bukiety takie nazywane są różnie w różnych częściach Polski: bukiety, zielenica, kwietki, równianka. Matka Boska Zielna, jak się przyjęło, jest patronką ziemi i bujnej roślinności, wszelkiej. Dlatego też w sierpniowych bukietach pojawia się roślinność z pola, ogrodu, sadu, ale i z lasu. Co dokładnie znaleźć można w takich wiązankach?
- To, co będzie potrzebne rolnikowi w gospodarstwie i w ogóle człowiekowi w cyklu życia przez cały następny rok – tłumaczyła profesor Smyk – Brano kłosy zbóż, które chwilę potem, na Matki Boskiej Siewnej, wrzucano jako pierwsze ziarna do ziemi. Były to pszenica, jęczmień, owies, także len. Była też marchew, coś z ogrodu, by i te plony były szczodre w następnym roku. Znajdowały się też jabłka, nabijane na patyk, które trzeba było zjeść zaraz po powrocie do domu, by cała rodzina była zdrowa. Widzimy tu nawiązania do jabłka jedzonego podczas wieczerzy wigilijnej, bazie jedzone na Wielkanoc. Słyszałam tez o takiej sytuacji, że kawalerowie starali się skraść jabłko pannie, która wracała z równianką do domu. Co ciekawe, element bukietu warto było ukraść z cudzego pola czy ogrodu. Było to aprobowane społecznie. Chodziło o to, że „skradzione ma jeszcze większą moc”. Były też potrzebne makówki chroniące ziemię przed suszą. I wszelkie możliwe zioła, potrzebne człowiekowi w następnym roku: koper, bylica piołun, mięta pieprzowa, wrotycz, dziewanna, szalej, dziurawiec, przestrach, ślaz, rumian, jarzębina, pasternak oraz trudne do zidentyfikowania np. warkoczyki Panny Maryi.
Święto Matki Boskiej Zielnej
W obrzędowości na Matki Boskiej Zielnej prof. Smyk dostrzega kontinuum cyklu wegetacyjnego. Ścięte w sierpniu, wyświęcone na Matki Boskiej Zielnej zboże za chwilę będzie początkiem nowego na Matki Boskiej Siewnej. Co więcej, na niejednym obszarze Polski święto Matki Boskiej Zielnej to swoiste „małe dożynki”.
- Mnie zainteresowało także i to, że bukiet z Marki Boskiej Zielnej będzie przydatny przez cały rok w sytuacji choroby, a także pogrzebu, by wsadzić kilka ziół do trumny, okadzić zmarłego – dodała profesor.
15 sierpnia to także termin pielgrzymowania do wielu maryjnych miejsc kultu, jak choćby Częstochowa, Leżajsk czy Kalwaria Pacławska. Tam też, na kramach odpustowych można było zakupić święte zioła.
Święty Roch od patyczaka
A skoro już o odpustach mowa, warto pamiętać, że dzień po święcie patronki plonów i roślinności – Matki Boskiej Zielnej – przypada dzień patrona bydła (a obecnie i zwierząt domowych) dzień świętego Rocha.
Dziś, kiedy bydła jest mniej, niż choćby sto lat temu, pod swą opiekę św. Roch bierze nie tylko zwierzęta gospodarskie, ale i domowe, nierzadko bardzo egzotyczne, o czym można przekonać się podczas Odpusty św. Rocha w Mikstacie k. Kalisza. Odpust obejmuje kilka dni modlitw, spotkań i zajęć dla dzieci, ale zdecydowanie najbardziej barwnym jego elementem jest pochód opiekunów ze swymi pupilami celem pobłogosławienia zwierząt.
- Święty Roch jest patronem od morowego powietrza, ale w tej społeczności lokalnej był też tym, który chroni zwierzęta przed zarazą – mówił organizator Odpustu, ks. kan. Krzysztof Ordziniak, proboszcz Parafii Rzymsko-Katolickiej pw. Świętej Trójcy w Mikstacie. – Od wielu lat tam, gdzie były postawione kapliczki czy kościół pod wezwaniem Rocha, przyprowadzano zwierzęta gospodarskie, które wcześniej były odpowiednio przygotowane na tę uroczystość: myte, przystrajane i proszono księdza o błogosławieństwo.
Jak zwrócił uwagę proboszcz Ordziniak, w Mikstacie, gdzie tradycja oddawania zwierząt pod opiekę św. Rocha liczy sobie ponad 300 lat pojawiają się nietypowi pupile. To już nie tylko krowy czy konie, ale także świnie, psy, koty, wreszcie żółwie, rybki akwariowe (niesione w swoim szklanym domku), pająki czy patyczaki. Każde błogosławieństwo jest raportowane przez przewodniczącego modlitwom biskupa, który niekiedy sam ma problemy z nazwaniem gatunku błogosławionego stworzenia.
- Wszystkie zwierzęta są odpowiednio przygotowane. Pięknie przystrojone same lub w przystrojonych klatkach – mówił ks. Ordziniak – Niegdyś zwierzęta były przyprowadzane tylko przez mężczyzn. Dziś przyprowadzają je także kobiety i dzieci. Biskup podkreśla, że zwierzę to nie zabawka. Więc to także dobry moment wychowawczy. Zresztą i my, na zajęciach dla dzieci „Szkoła św. Rocha” podkreślamy obowiązek troski o zwierzęta.
Odpust w Mikstacie ma miejsce corocznie, 16 sierpnia o godzinie 9.00. Staraniami wspólnoty pod batutą ks. Ordziniaka Odpust św. Rocha w Mikstacie znalazł się na krajowej liście Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.
Odpust św, Rocha, Mikstat
Ponadto, sobotni Poranek Dwójki wypełniła muzyka dwudziestolecia międzywojennego! To czas premiery nowego krążka Małej Orkiestry Dancingowej i chełmskiego Retro Fest!
- 13 sierpnia odbyła się premiera najnowszego albumu Małej Orkiestry Dancingowej „Wczesny Polski Pop”. Grupa wszechstronnych artystów przywraca nam brzmienia popu lat 30-tych XX wieku i wprowadza je w naszą współczesność. O nowym krążku zespołu opowiadał twórca i kierownik artystyczny Noam Zylberberg.
08:45 [ PR2]PR2 (mp3) 14 sierpień 2021 09-14-42 Poranek Dwójki.mp3 Noam Zylberberg o nowym albumie Małej Orkiestry Dancingowej (Dwójka/Poranek Dwójki)
- W Chełmie rozpoczyna się właśnie Retro Fest. Festiwal Muzyki Rozrywkowej Dwudziestolecia Międzywojennego. W programie występy gwiazd polskiej muzyki retro – Warszawskiej Orkiestry Sentymentalnej, Makabundy i Warszawskiego Combo Tanecznego, potańcówka, nauka tańca i inne atrakcje! Opowiada Bartłomiej Kazimierczak, dyrektor Chełmskiego DK
06:03 [ PR2]PR2 (mp3) 14 sierpień 2021 07-50-40 Poranek Dwójki.mp3 Bartłomiej Kazimierczak o Retro Fest w Chełmie (Dwójka/Poranek Dwójki)
- Jak wygląda tegoroczna odsłona Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem opowiada zasiadająca w jury Maria Baliszewska
07:25 [ PR2]PR2 (mp3) 14 sierpień 2021 08-11-14 Poranek Dwójki.mp3 Maria Baliszewska o Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich 2021 (Dwójka/Poranek Dwójki)
- Poznański Enter Enea Festival to wydarzenie promujące nowe poszukiwania w jazzie. O tym dwudniowym, plenerowym festiwalu z udziałem muzyków zaproszonych przez Leszka Możdżera, dyrektora artystycznego Festiwalu, mówi nasz korespondent, Mariusz Owczarek
09:10 [ PR2]PR2 (mp3) 14 sierpień 2021 08-38-14 Poranek Dwójki.mp3 O 11 edycji Enter Enea Festiwal mówi Mariusz Owczarek
***
Tytuł audycji: Poranek Dwójki
Prowadził: Piotr Kędziorek
Data emisji: 14.08.2021
Godzina emisji: 9.30
