Historia

Bitwa nad Marną. Jak taksówki uratowały Francję

Ostatnia aktualizacja: 09.09.2023 05:35
- Bitwa ta przekreśliła szansę pokonania Niemców w wojnie błyskawicznej i w zasadzie przesądziła o ostatecznej klęsce Niemców w całej wojnie - słyszymy w audycji z cyklu "Podręcznik historii" z archiwum Radia Wolna Europa.
Francuscy żołnierze w 1914 roku
Francuscy żołnierze w 1914 rokuFoto: Wikimedia Commons/dp

9 września 1914 roku zakończyła się pierwsza bitwa nad Marną, w której wojska francuskie i brytyjskie zatrzymały błyskawiczny marsz Niemców na Zachód.


Posłuchaj
04:01 Marna.mp3 Początek I wojny światowej - audycja Witolda Pronobisa i Michała Kołodzieja. (RWE, 1985-86)

 

Plan Schlieffena

I wojna światowa trwała już od ponad miesiąca. Niemcy, po szybkim zajęciu Belgii, parli na Zachód z nadzieją szybkiego uporania się z Francją. Błyskawiczny atak oskrzydlający i opanowanie Paryża były podstawą tzw. planu Schlieffena, który zakładał, że Niemcy są w stanie wygrać wojnę prowadzoną tylko na jednym froncie.


Posłuchaj
09:14 wielka wojna___2259_00_iv_tr_0-0_103070531337af74[00].mp3 "Wielka Wojna" - audycja Agnieszki Steckiej z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej-Francja". (PR, 20.09.2000)

 

Niemieccy sztabowcy zakładali, że najpierw trzeba wyeliminować Francję, nim jej wschodni sojusznik, Rosja, zdąży zmobilizować swoje siły. Niemal całe siły niemieckie zostały rzucone na Zachód, wschodniej granicy pilnowały jedynie nieliczne oddziały.

Żołnierze w taksówkach

Sytuacja stawała się coraz groźniejsza, dlatego 4 września 1914 roku prezydent Francji Raymond Poincaré wraz z rządem i parlamentem opuścił Paryż. Data była niefortunna, ponieważ jednocześnie była rocznicą narodowej tragedii Francuzów - klęski pod Sedanem w wojnie z Prusami w 1871 roku.

Morale Francuzów jednak nie załamało się. Armia pod dowództwem gen. Josepha Joffre zdobyła się na wysiłek kontrataku. Nieocenioną rolę odegrały w tym manewrze… paryskie taksówki. Dowodzeni przez gen. Josepha Gallieniego żołnierze garnizonu Paryża w zarekwirowanych pojazdach wyruszyli na front, przechylając szalę zwycięstwa na francuską stronę.


Posłuchaj
06:07 samochody w czasie i wojny światowej ___16255_tr_3-3_10992050133758d8[00].mp3 Gawęda inżyniera Witolda Rychtera na temat udziału samochodów w I wojnie światowej. (PR, 1982)

 

"Cud nad Marną"

Na korzyść Francuzów zadziałała także decyzja niemieckiego Szefa Sztabu gen. Helmutha von Moltke, który wycofał część sił do obrony Prus Wschodnich, gdzie wkraczały już wojska rosyjskie. Wydarzenie to nazwano "Cudem nad Marną" (później do tego określenia nawiązał Stanisław Stroński nazywając bitwę warszawską "Cudem nad Wisłą"), zaś lord Edgar D'Abernon nazwał starcie 17. decydującą bitwą w dziejach świata.

Posłuchaj gawędy inżyniera Witolda Rychtera o roli samochodów w I wojnie światowej. 

Początek Wielkiej Wojny ukazał, jak istotna jest mobilność teatru wojny. Gdyby nie niemiecka koncepcja błyskawicznego ataku, zagrożenie byłoby mniejsze. Gdyby nie paryskie taksówki, na wieży Eiffla załopotałaby prawdopodobnie niemiecka flaga. Paradoksalnie, zwycięstwo nad Marną zmieniło I wojnę światową na Zachodzie w wojnę pozycyjną. Od Morza Śródziemnego po kanał La Manche jeszcze przez cztery lata ciągnęły się linie okopów.

bm

Czytaj także

Zamach w Sarajewie - początek europejskiego samobójstwa

Ostatnia aktualizacja: 28.06.2023 05:45
Zamach na austriackiego następcę tronu arcyksięcia Franciszka Ferdynanda Habsburga 28 czerwca 1914 roku uznawany jest za bezpośrednią przyczynę wybuchu pierwszej wojny światowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bitwa pod Gorlicami - przełom I wojny światowej na froncie wschodnim

Ostatnia aktualizacja: 02.05.2023 05:35
2 maja 1915 roku rozpoczęła się bitwa pod Gorlicami, dzięki której wojskom niemieckim i austro-węgierskim udało się przełamać front rosyjski. Najwyższą ofiarę poniosło w tej operacji blisko 200 tysięcy żołnierzy.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wielka Wojna 1914-1918

Ostatnia aktualizacja: 28.07.2019 06:05
28 lipca 1914 Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii. 31 lipca Niemcy wypowiedziały wojnę Rosji, a 1 sierpnia sprzymierzonej z nią Francji. Kilka dni później niemiecka agresja na Belgię spowodowała włączenie się do konfliktu Wielkiej Brytanii. Tak rozpoczęła się I wojna światowa.
rozwiń zwiń