Amerykańska artystka japońskiego pochodzenia najlepiej znana jest jako żona eks-Beatlesa i osoba, którą fani "fantastycznej czwórki" z Liverpoolu obwiniają za rozpad grupy, kończy w poniedziałek 80 lat.
Ono urodziła się w 1933 r. w Tokyo w rodzinie bankiera. Skończyła jedną z najbardziej prestiżowych szkół w Japonii. Do jednej klasy chodził z przyszłym cesarzem, Akihito.
W 1951 r. została przyjęta na uniwersytet Gakushuin, gdzie studiowała filozofię jako pierwsza kobieta w historii wydziału. Po dwóch miesiącach rzuciła jednak naukę a wkrótce przeprowadziła się do Nowego Jorku. Trafiła w środowisko nowojorskiej bohemy. Otaczała się artystami z awangardowej grupy Fluxus.
Zadebiutowała artystycznie pod koniec lat 50. Pierwszą wystawę swoich prac zorganizowała w studio na Manhattanie. Elementem jej "performance'u" było spalenie jednego z wystawionych obrazów. Stało się to inspiracja dla muzyków rockowych, m.in. Pete'a Townshenda z The Who, do roztrzaskiwania na scenie gitary w geście artystycznej ekspresji.
W 1966 roku w londyńskiej galerii Indica Ono poznała Johna Lennona, gitarzystę i wokalistę The Beatles. Muzyka zainteresowała jedna z prac - gwóźdź przybity do drewnianej płyty. Choć wystawa nie została jeszcze otwarta, Lennon chciał przybić gwóźdź do powierzchni. Powstrzymała go artystka. "Zwariowałaś?! Czy ty wiesz kto to jest?! To milioner, może coś kupi!" - krzyczał na Ono właściciel galerii. Ono nigdy wcześniej nie słyszała o Lennonie ani o Beatlesach.
Para pobrała się trzy lata później. Lennon - trzeci mąż artystki - opisał ten okres w piosence "The Ballad of John and Yoko". Podróż poślubną spędzili tworząc jeden z najsławniejszych happeningów - "Bed In". Przez tydzień Lennon i Ono przyjmowali dziennikarzy i gości leżąc w łóżku hotelowym w Amsterdamie i protestując przeciwko brytyjskiemu uczestnictwu w wojnie wietnamskiej. Planowali podobną akcję w Stanach Zjednoczonych, ale władze USA odmówiły im prawa wjazdu. Jappening odbył się w Montrealu.
Po rozwiązaniu The Beatles w 1970 r., wielu fanów "fantastycznej czwórki" właśnie w nowej żonie Johna Lennona widzieli winowajczynię rozpadu - twierdzili, że artystka przeciągnęła męża na stronę przeintelektualizowanej awangardy i nastawiła wrogo przeciw kolegom z zespołu.
Ono i Lennon współpracowali na wielu albumach - po raz pierwszy w 1968 r., gdy nagrali eksperymentalny krążek "Two Virgins". W 1969 r. ukazała się pierwsza płyta Plastic Ono Band - koncertowa "Live Peace in Toronto", z gościnnym udziałem gitarzysty Erica Claptona.
W 1970 r. ukazała się krążek "Yoko Ono/Plastic Ono Band", na której gościnnie zagrali m.in. Lennon i były perkusista The Beatles, Ringo Starr, a także saksofonista free-jazzowy Ornette Coleman.
Publiczność i krytyka nie zostawiały na jej pracach suchej nitki - krytykowano ją za wpływ na twórczość Lennona, obwiniano za rozpad The Beatles, wyśmiewano jej nagrania i prace plastyczne. Małżeństwo porzuciło Londyn na rzecz bardziej postępowej artystycznej atmosfery Nowego Jorku. W 1980 r. w obecności Ono, Lennon został zastrzelony przed wejściem do ich nowojorskiego domu.
Ono zaangażowała się politycznie, wspierając akcje humanitarne i zakładając fundacje na rzecz pokoju. Wdawała się w słowne utarczki z Paulem McCartneyem i konflikty wokół autorstwa poszczególnych kompozycji The Beatles. W 2012 r. basista i wokalista oświadczył, że Ono nie przyczyniła się do rozpadu zespołu.
W 2008 r. artystka odwiedziła Polskę, prezentując w warszawskim Centrum Sztuki Współczesnej wystawę "Fly". - Jak sądzę, Warszawa i Polska są mi tak bliskie, ponieważ sama pochodzę z niewielkiego kraju, a niewielkie kraje mają to do siebie, że znajdują się między wielkimi krajami i muszą starać się przetrwać, a tym, co zapewnia nam przetrwanie jest mądrość. Mądrość, dzięki której jesteśmy w stanie nie poddać się - komplementowała Polaków.
PAP, tj
